Pasado (astronomio)

astronomia pasado (aŭ tranzito) estas astronomia fenomeno, kiu okazas kiam kosma objekto intermetiĝas inter observanton kaj alian kosman objekton. La unua objekto ŝajnas moviĝi antaŭ la dua. Sen kroma precizigo estas subkomprenate, ke la observanto situas sur Tero.

Difinoj

La termino « pasado » estas uzata, kiam la angula diametro de la pli proksima objekto aperas klare pli malgranda ol tiu de la malproksima objekto. Se la proksima objekto havas pli grandan angulan diametron, oni parolas pri kaŝado de la malproksima korpo fare de la proksima. (ekzemple: kaŝado de stelo fare de planedo)

Oni parolas pri eklipso kiam proksima objekto pasas antaŭ luma korpo kaj estigas malkreskon de ties lumo (ekzemple: eklipse duopa stelo); suna eklipso estas aparta okazo de pasado de Luno antaŭ Suno.

Tuŝoj

Dum pasado, okazas kvar ŝajnaj « tuŝoj » de la disko de la granda objekto fare de tiu de la malgranda en la jena sinsekvo:

Unua tuŝo: la pli malgranda korpo ŝajnas ekstera de la granda kaj moviĝas internen de tiu ĉi.
Dua tuŝo: la pli malgranda korpo ŝajnas interna de la granda kaj moviĝas internen de tiu ĉi.
Tria tuŝo: la pli malgranda korpo ŝajnas interna de la granda kaj moviĝas eksteren de tiu ĉi.
Kvara tuŝo: la pli malgranda korpo ŝajnas ekstera de la granda kaj moviĝas eksteren de tiu ĉi.

Pasadoj en la Sunsistemo

Pasado antaŭ Suno

De Tero eblas observi la pasadojn de planedoj antaŭ Suno nur se iliaj orbitoj estas pli malgrandaj ol tiu de Tero. Nur Merkuro kaj Venuso estas en tiu kazo. Tiuj fenomenoj estas tamen maloftaj. La lasta pasado de Merkuro okazis en 2006 kaj la proksima okazos en 2019; la lasta pasado de Venuso okazis en 2004 kaj la proksima okazos en 2012.

Pasadoj de kometoj kaj de asteroidoj antaŭ Suno teorie eblas, sed ĝis nun neniaj el tiuj estis observitaj kun certeco.

Plej ofte restas la pasado de nia luno (suna eklipso) antaŭ Suno.

Pasado antaŭ planedoj

Pasado de naturaj satelitoj antaŭ iliaj planedo (ĉefe Jupitero^[1] kaj Saturno^[2]) tre oftas.

Sed maloftas ke planedo pasadas antaŭ alian planedon. Estas mirindete, ke nenia pasado (nek planed-kaŝado) okazas inter 1818 kaj 2065.

Datoj de la pasintaj (blua fono) kaj estontaj (rozkolora fono) pasadoj kaj kaŝadoj inter sunsistemaj planedoj.
Dato	La planedo :	pasas antaŭ :	tipo
19-a de septembro 1702	Jupitero	Neptunon	kaŝado
20-a de julio 1705	Merkuro	Jupiteron	pasado
14-a de julio 1708	Merkuro	Uranon	kaŝado
4-a de oktobro 1708	Merkuro	Jupiteron	pasado
28-a de majo 1737	Venuso	Merkuron	kaŝado
29-a de aŭgusto 1771	Venuso	Saturnon	pasado
21-a de julio 1793	Merkuro	Uranon	kaŝado
29-a de aŭgusto 1808	Merkuro	Saturnon	pasado
3-a de januaro 1818	Venuso	Jupiteron	pasado
22-a de novembro 2065	Venuso	Jupiteron	pasado
15-a de julio 2067	Merkuro	Neptunon	kaŝado
11-a de aŭgusto 2079	Merkuro	Marson	kaŝado
27-a de oktobro 2088	Merkuro	Jupiteron	kaŝado
7-a de aprilo 2094	Merkuro	Jupiteron	pasado
21-a de aŭgusto 2104	Venuso	Neptunon	kaŝado
14-a de septembro 2123	Venuso	Jupiteron	pasado
15-a de julio 2126	Merkuro	Marson	kaŝado
15-a de julio 2133	Venuso	Merkuron	kaŝado

La kaŝado de Merkuro malantaŭ Venuso estis observita la 28-an de majo 1737 de la brita astronomo John Bevis en la Reĝa Observatorio de Greenwich. Estas la ununura kaŝado inter planedoj, kiu estis precize priskribita. Pasado de Marso antaŭ Jupiteron la 11-an de septembro 1170 estis observita fare de la monaĥo Gervase de Canterbury, kaj de ĉinaj astronomoj.

Pasado ekster la Sunsistemo

Estas observeblaj la pasadoj (aŭ eklipsoj) de iuj duopaj steloj. Oni povas ankaŭ observi la pasadon de ekstersunsistemaj planedoj, centoj da tiaj planedoj.^[3] estis tiel malkovritaj, unu plej konata estas CoRoT-9b.^[4]

Vidu ankaŭ

Notoj kaj referencoj

Eksteraj ligiloj

Kategorio Pasado (astronomio) en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

france La pasado de Venuso klarigata al la infanoj^{[rompita ligilo]}
france La pasado de Merkuro de 2003
angle La venonta pasado de Venuso en 2012 Arkivigite je 2021-01-02 per la retarkivo Wayback Machine
angle Fotografioj de la pasado de la Internacia Kosmostacio antaŭ Suno
angle Pasadoj en la Sunsistemo: Dekvinmiljara katalogo

[1] Lokado de la Galileaj lunoj de Jupitero. La nomoj de la lunoj en pasado aperas flava, tiu de la lunoj en kaŝado aperas ruĝa (france)

[2] La lunoj de la ringata gasgiganto Saturno^{[rompita ligilo]} (angle)

[3] Gvatu la ĉielon. Cento da ekstersunaj planedoj malkovrataj (angle)

[4] CoRot-9 b: promesiva ekstersunsistema planedo (france)

[1]

[2]

[3]

[4]