Ando-ekvatora lingvaro

Lingvofamilio de Amerikaj indianoj. Dividiĝas je 5 branĉoj: tupi-gvarania, keĉua, ajmara, aravaka, araŭkana. Reprezentantoj: keĉuoj (12.8 mln), paragvajanoj (3.6 mln), ajmaroj (2.2 mln), araŭkanoj (800 mil), aruakoj (400 mil) k.a. Totala kvanto: 20.3 mln.

AJMAROJ

• Nomo: [f] Aymaras; [r] ajmara
• Indiana popolo en Bolivio, Peruo kaj Ĉilio. Ĝi prezentis la duan etnan komponenton (laŭ grandeco) en Inkaa ŝtato. Totala kvanto: 2,55 mln (1992).
• Lingvo: ajmara; vaste uzata ankaŭ hispana kaj keĉua.
• Raso: amerika branĉo de mongoloida raso.
• Kredantoj: katolikoj.

ARAŬKANOJ

• Nomo: [m] mapuĉe; [f] Araucans; [r] araukani
• Indiana popolo en Ĉilio (800 1 mil, 1992) kaj okcidento de Argentino (70 mil).
• Lingvo: araŭkana.
• Konservas tradiciajn konfesojn, parto - katolikoj.

ARAVAKOJ

• Nomo: [f] Arawaks; [r] aravaki
• Grupo de indianaj triboj (guahiro, kampa, baniva, mem aravakoj k.a.) en Sud-Ameriko kaj Kariboj, 400 mil (1992).
• Lingvoj: aravaka.
• Kredantoj konfesas tradiciajn religiojn, parto - katolikoj.

GVAHIRANOJ

• Nomo: [m] vaju; [f] Guajiros; [r] guaĥiro, goaĥiro
• Indiana popolo de aravaka grupo, loĝanta en Gvahira duoninsulo. Kvanto: en Kolumbio 200 mil (1992), Venezuelo 65 mil, malgrandaj grupoj en Panamo kaj Antiloj.
• Konfesas tradiciajn religiojn, estas ankaŭ katolikoj.

GVARANIOJ

• Nomo: [f] Guaranis; [r] guarani
• Indiana gento de tupi-gvarania grupo en Paragvajo; 30 mil (1987). Partoprenas en formigo de nuntempaj paragvajanoj.
• Lingvo: gvarania.
• Laŭ religio katolikoj.

JIVAROJ (jivaroj = ŝuaroj)

• Nomoj: [f] Jibaros; [r] ĥibaro, ŝuara
• Grupo de indianaj popoloj en Peruo (40 mil, 1992) kaj Ekvadoro (35 mil).
• Lingvoj: ando-ekvatora familio.
• Kredantoj: katolikoj.

KAMPOJ

• Nomo: [f] Campas; [r] kampa
• Indiana gento de aravaka grupo en Peruo, 50 mil (1993).
• Lingvo: kampa.
• Kredantoj: katolikoj.

KEĈUOJ

• Nomo: [m] kiĉua; [f] Quetchoua; [r] keĉua
• Indiana popolo en Peruo (7,7 mln), Ekvadoro (4,3 mln) kaj Bolivio (2,47 mln). Loĝas ankaŭ en Argentino, Ĉilio kaj Kolumbio. Totala kvanto: 14,87 mln (1987). Idoj de la kreantoj de Inkaa civilizo.
• Apartenas al amerika branĉo mongoloida raso.
• Lingvo: keĉua, la plej granda indiana lingvo. Ĝin parolas ĉirkaŭ 8-10 mln indianoj en Peruo, Ekvadoro, Bolivio. Keĉua estis lingvo de loĝantaro de grandega Inkaa imperio.
• Kredantoj: katolikoj.

PARAGVAJANOJ

• Nomoj: [f] Paraguyaens-Guaranis; [r] paragvajci
• Popolo, ĉefloĝantoj de Paragvajo (4,12 mln). Totala kvanto: 4,5 mln (1992). precipe mestizoj.
• Parolas en hispana kaj gvarania lingvoj. Gvarania lingvo prezentas intertriban lingvon en Paragvajo.
• Kredantoj: katolikoj.

TUPI-GVARANIOJ

• Nomoj: [f] Toupi-Guaranis; [r] tupi-guarani
• Grupo de indianaj popoloj (gvaranioj, kajnguoj, gujakoj k.a.) en Paragvajo, Brazilo, Bolivio, Peruo, Gujano k.a. 150 mil (1992).
• Lingvoj: tupi-gvaraniaj.
• Kredantoj: adeptoj de tradiciaj religioj.