Paragvajo
|
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Paragvajo (rivero). |
Paragvajo (hispanlingve Paraguay, en Esperanto ankaŭ malofte Paragŭajo) estas lando en Sud-Ameriko
| Paragvaja Respubliko | |
| República del Paraguay hispane Tetã Paraguái gvaranie | |
|
|
|
| Detaloj | Detaloj |
| Nacia himno: Paraguayos, República o Muerte Paragvajanoj, respubliko aŭ morto | |
| Nacia devizo: Paz y justicia Paco kaj justeco | |
| |
| Bazaj informoj | |
|---|---|
| Ĉefurbo | Asunciono |
| Oficiala(j) lingvo(j) | hispana gvarania |
| Uzata(j) lingvo(j) | hispana lingvo, Paraguayan Guaraní, Aché, Chamacoco, Ava Guarani, paragvaja signolingvo, Iyo'wujwa Chorote, Pai Tavytera, Sanapaná, Kaskihá, Maskoy, Toba Qom, Mbyá Guaraní, Nivaclé, Maká, Enlhet, Enxet, Angaité, Ayoreo, gvarania lingvo, Tapieté |
| Plej ofta(j) religio(j) | katolikismo (89,6%) protestantismo (6,2%) |
| Areo | 406 752 km² |
| - % de akvo | 2,3 % |
| Loĝantaro | 6 996 245 (2009) |
| Loĝdenso | 14,2 loĝ./km² |
| Horzono | -4 UTC-3 (somere) |
| Interreta domajno | py |
| Landokodo | PY |
| Telefona kodo | 595 |
| Plej alta punkto | Cerro Tres Kandú |
| Plej malalta punkto | rivero Paragvajo |
| Politiko | |
| Politika sistemo | Prezidenta respubliko |
| Ŝtatestro | Santiago Peña |
| Nacia tago | 15-a de majo |
| Sendependiĝo disde Hispanio | 14-a de majo 1811 |
| Ekonomio | |
| Valuto | gvaranio (PYG) |
| MEP | laŭ 2005 |
| – suma | $ 28 342 miliardoj |
| – pokapa | $ 4 555 |
Geografio redakti
Ĝeneralaj informoj redakti
- Landkodo: PY.
- E-nomo: Paragvaja Respubliko.
- Nacia nomo: República del Paraguay.
- Areo: 406.752 kv.km.
- Politika sistemo: Prezidenta respubliko.
- Ŝtatestro: prezidento Santiago Peña ekde la 15-a de aŭgusto 2023
- Ĉefurbo: Asunciono (729 mil).
- Adm. divido: 19 departementoj kaj federacia provinco.
- Loĝantaro: 6.996.245(2009), inter ili 89,2% paragvajanoj, 3,3% brazilanoj.
- Ŝtatlingvo: hispana lingvo kaj gvarania lingvo.
- Parollingvoj: nur gvarania 45%, dulingvaj (gvarania-hispana) 49%, nur hispana 6%.
- Kredantoj: katolikoj (89,6%), protestantoj (6,2%).
- Eksporto: kotono, sojo, oleoj, viandaĵo.
- Pokapa GNP: 4.555 $ (2005).
- Organizoj: UNO (1945), OAŜ.
Historio redakti
Ankaŭ vidu:
Administra divido redakti
Paragvajo dividiĝas en 18 departementoj:
| Departemento | Loĝantaro (08/2002) | Ĉefurbo |
|---|---|---|
| Alto Paraguay | 15.008 | Fuerte Olimpo |
| Alto Paraná | 563.042 | Ciudad del Este |
| Amambay | 64.153 | Pedro Juan Caballero |
| Asunción | 513.399 | Asunción |
| Boquerón | 45.617 | Filadelfia |
| Caaguazú | 448.983 | Coronel Oviedo |
| Caazapá | 139.241 | Caazapá |
| Canindeyú | 140.551 | Salto del Guairá |
| Central | 1.363.399 | Areguá |
| Concepción | 180.277 | Concepción |
| Cordillera | 234.805 | Caacupé |
| Guairá | 176.933 | Villarrica |
| Itapúa | 463.410 | Encarnación |
| Misiones | 103.633 | San Juan Bautista |
| Ñeembucú | 76.738 | Pilar |
| Presidente Hayes | 81.876 | Villa Hayes |
| Paraguarí | 226.514 | Paraguarí |
| San Pedro | 318.787 | San Pedro |
Esperantigo de ĉefaj paragvajaj urboj kaj vilaĝoj redakti
Naturo redakti
La Rezervejo San Rafael estas unu el plej gravaj lokoj por la konservado de la naturo en Paragvajo kun 730 km². Tamen estas tro malsufiĉe zorgata fare de la ŝtato. Tiele okazas kontraŭleĝaj lignoprenado, ĉasado kaj oftaj incendioj.
Faŭno redakti
Birdoj redakti
Paragvajo kun relative malgranda etendo enhavas grandan riĉon de birdospecioj pro la kuniĝo de diversaj ekoregionoj de granda biodiverseco kaj nombro de endemioj. Kelkaj el tiuj reginoj estas gravaj eĉ je tutmonda nivelo kiaj la Atlantika Arbaro kaj la Cerado, el kiuj la unua estas ege minacata ĉar restas malpli ol 10 % el la origina kovro. Estas registritaj 681 specioj kaj aliaj 35 nur hipoteze pro manko de dokumentado. Granda parto de la ornitologoj kiuj studis la birdaron paragvajan estis eksterlandanoj, unue hispanaj jezuitoj, poste usonaj, anglaj kaj germanaj esploristoj, kaj argentinaj aŭ nordamerikaj ornitologoj. Tiele la kolektoj estas ĉiuj eksterlande kaj tiuj enlandaj estas tro abandonitaj pro manko de zorgado.[1]
Kulturo redakti
Literaturo redakti
Kuirarto redakti
- Paragvaja supo (hispane Sopa paraguaya) estas tipa plado de la paragvaja kuirarto, produkto de gvarania kaj hispana sinkretismo. La Gvaranioj kutimis manĝi pastajn nutraĵojn faritajn el maizfaruno aŭ manioko envolvitajn en folioj de "güembé" (Philodendron bipinnatifidum - arba filodendro) aŭ banano kaj kuiritajn inter varma cindro.
- Chipa aŭ chipá (gvaranie chipa) estas malgranda pano farita el amelo, manioko, dur-fromaĝo, lakto, ovoj, butero kaj salo; oni povas ankaŭ aldoni iom da bakpulvoro kaj/aŭ iomete da oranĝsuko kaj/aŭ sunflora oleo.
Vidu ankaŭ redakti
Notoj redakti
- ↑ Alberto Esquivel kaj Salvador J. Peris, "Turismo ornitológico. San Rafael, emblema ornitológico de Paraguay" en Aves y naturaleza, Madrido, nº 17, paĝoj 36-39.
Eksteraj ligiloj redakti
- Paragvajo Turismo Arkivigite je 2008-12-02 per la retarkivo Wayback Machine (hispana lingvo)
- Turismo en Paragvajo (hispana lingvo)
- lingvaj situacio kaj leĝaro en Paragvajo (france)[rompita ligilo]