Carlisle (Kumbrio)
Carlisle estas antikva urbo de Kumbrio, Anglio. En 2001, laŭ la tiujara censo, ĝi enhavis ĉirkaŭ 71 775 loĝantojn.
| Carlisle | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| urbo civila paroĥo (–nekonata valoro) eksterparoĥa areo county town (en)  city of United Kingdom (en)  vd
| |||||
|
| |||||
| Blazono | |||||
| Administrado | |||||
| |||||
| En TTT | Oficiala retejo [+] | ||||
| Demografio | |||||
| Loĝantaro | 75 399 (2016) [+] | ||||
| Loĝdenso | 3 989 loĝ./km² | ||||
| Geografio | |||||
| Geografia situo | 54° 54′ N, 2° 56′ U (mapo)54.894722222222-2.9363888888889Koordinatoj: 54° 54′ N, 2° 56′ U (mapo) [+] | ||||
| Alto | 28 m [+] | ||||
| Areo | 18,9 km² (1 890 ha) [+] | ||||
| Horzono | UTC±00:00 [+] | ||||
| |||||
|
| |||||
| Alia projekto | |||||
 Vikimedia Komunejo Carlisle [+]
| |||||
Historio
redaktiĈirkaŭ 72 p.K. la romianoj konstruis lignan fortikaĵon kie nun situas Carlisle. Ĝi anstataŭiĝis ĉirkaŭ 105 de dua ligna konstruaĵo, kaj ĉirkaŭ 165 de ŝtona. La romianoj nomis la lokon Luguvalium, kaj la fortikaĵo subtenis la fortikaĵojn de la Muro de Hadriano.
Ĉar ĝi situas proksime al la landlimo inter Anglio kaj Skotlando, la urbo strategie gravis kaj estis ofte atakataj de skotoj. En 1092 Vilhelmo la 2-a (Anglio) konstruis kastelon kiu poste ege plifortiĝis. Tie, dum iom da tempo, malliberiĝis Maria Stuart, reĝino de Skotlando. La kastelo nun enhavas muzeon kaj servas kiel regimenta bazo. Ankoraŭ videblas multe de la mezepokaj urbomuroj.
En 1133 prioreja preĝejo iĝis katedralo.
Dum la angla enlanda milito reĝa garnizono dufoje sieĝiĝis, en 1644 kaj 1645.
Novembron 1745, dum la dua jakobita ribelo, Charles Edward Stuart sieĝis kaj kaptis Carlisle: Vilhelmo (Duko de Cumberland) rekaptis ĝin la sekvantan monaton.
Geografio
redakti
Carlisle situas kie tri riveroj kuniĝas, kaj tial multe de la urbo suferas pro inundoj.
Ekonomio
redaktiDum la 19-a kaj komenco de la 20-a jarcento estiĝis fabrikoj por teksaĵoj, nutraĵoj kaj metalaĵoj. La urbo estas ankaŭ grava fervojcentro.
Edukejoj
redaktiEstas kvar edukejoj kiu ekde 2007 apartenas al la Universitato de Kumbrio.
Elstaruloj
redakti- Bernard Barton, poeto
Vizitindaĵoj
redakti
Inter la vizitindaĵoj estas:
- Kastelo Carlisle
- Muzeo Tullie House, kie videblas romiaj restaĵoj kaj pentraĵoj de britaj artistoj de la 19-a kaj 20a jarcentoj
- Katedralo Carlisle
La partner-urboj
redakti
Słupsk en Pollando (eblas kontaktoj pere de Esperanto ĉar urbestro de Słupsk Robert Biedroń estas esperantisto).
