Galápagos (Guadalajara)
Galápagos [gaLApagos] (Emidoj, kiuj aperas en la blazono) estas municipo en Hispanio, en la aŭtonoma komunumo, do regiono Kastilio-Manĉo kaj la provinco Gvadalaĥaro. Laŭ la stato de 2023 en la municipo vivis 2 673 loĝantoj sur areo de 34 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 78,6 loĝantoj/km². La loĝantoj en la hispana nomiĝas galapagueños [galapaGENjos] respektive galapagueñas [galapaGENjas].
| Galápagos | |||
|---|---|---|---|
 | |||
municipo en Hispanio  vd
| |||
|
| |||
| Blazono | |||
| Administrado | |||
| Lando | Hispanio | ||
| Regiono | Kastilio-Manĉo | ||
| Provinco | Gvadalaĥaro | ||
| Komarko | Kamparo de Gvadalaĥaro | ||
| Poŝtkodo | 19174 | ||
| Retpaĝaro | [1] | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 2 673 (2023) [+] | ||
| Loĝdenso | 79 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 40° 42′ N, 3° 20′ U (mapo)40.695277777778-3.3380555555556Koordinatoj: 40° 42′ N, 3° 20′ U (mapo) [+] | ||
| Alto | 736 m [+] | ||
| Areo | 34 km² (3 400 ha) [+] | ||
| Horzono | UTC+01:00 [+] | ||
| |||
| |||
| |||
|
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia Komunejo Galápagos, Guadalajara [+]
| |||
Situo
redaktiGalápagos situas en la nordorienta parto de Kastilio-Manĉo en la komarko aŭ distrikto Kamparo de Gvadalaĥaro en la centr-okcidenta parto de la Provinco Gvadalaĥaro, lime kun la Madrida Regiono, je altitudo de 736 m super marnivelo; je 23 km el Gvadalaĥaro, provinca ĉefurbo. La geografiaj koordinatoj estas 40°41′43″N 3°20′17″Ok. Najbaras la municipoj El Casar, Valdenuño Fernández, Fuentelahiguera de Albatages, Gvadalaharo, Valdeaveruelo, Torrejón del Rey kaj Ribatejada.
Historio
redaktiNe estas restaĵoj de antikveco ĝis la unua mencio kiel "loko" dependa de la tiam ekzistanta kaj nun malaperinta domaro de Alcolea de Torote, de kiu ja estas referencoj el la 8-a jarcento. En 1133 oni citas la nomon de Galápagos kiel limo de la teritorio alfoz de Gvadalaĥaro, sed ne klaras ĉu estas nur toponimo de simpla loko aŭ kiel loĝata loko.
Ĉe la citita domaro de Alcolea de Torote, ĝi estis parto unue de la senjorio de la Monaĥejo de la Vito, proksima al Aranda de Duero, kaj poste estis de la ordeno de la monaĥinoj de Sankta Klara de Gvadalaĥaro, precize en 1311. Poste tiuj donis la senjorion en 1332 al la Ĉefepiskopujo de Toledo. Tiel ĝi restis ĝis 1430, kiam la reĝo Johano la 2-a donis la rajton kolekti la impostojn al la Monaĥejo de Sankta Bartolomeo de Lupiana.[1]
En 1585, la reĝo Filipo la 2-a donis al Galápagos la titolon de Urbeto (urbo)|Villa, kun municipa teritorio, kontraŭ pago. Poste pro ŝuldoj de la villa, la jurisdikcio venis al la grafo de Moriana del Río, Juan de Orcasitas y Avellaneda en 1698. Tio pluis ĝis la desamortización de Mendizábal kaj la malapero de la senjorio, date ambaŭ de 1812.[2]
Post la Hispana Enlanda Milito la loĝantaro falis en multaj lokoj, tio estis oni perdis loĝantojn pro diversaj tialoj: nome bataloj, prizono, politika persekutado, malsato ktp. Meze de la 20a jarcento la loĝantaro de multaj vilaĝoj de la regiono atingis pinton, kaj ankaŭ ĉe Galápagos, sed poste okazis elmigrado, senloĝigo kaj maljuniĝo de la loĝantaro ĉefe dum la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj, kaj ankaŭ ĉe Galápagos ĉe Chueca. Poste okazis rekuperado pro proksimeco al la provinca ĉefurbo kaj al la industria akso de Koridoro de Henares ĝis la nunaj pli ol 2 000.
Ekonomio
redaktiAgrikulturo kaj brutobredado tradicie. Servoj kaj loĝejoj. Industrio, transporto.
Vidindaĵoj
redakti
- Preĝejo de Sankta Petro de Antiokio. Absido de la 12-a jarcento kaj atrio renesanca de la 16-a jarcento.
- Palaco de la Grafoj de Moriana, konata ankaŭ kiel "Granda Domo".
- Ĉefa placo Plaza Mayor.
Notoj
redakti- ↑ Pueblos de España Arkivigite je 2011-03-02 per la retarkivo Wayback Machine Alirita la 3/1/2011.
- ↑ Web del Ayuntamiento de Galápagos: Localización e Historia Alirita la 3/1/2011.