Granda Sinagogo de Budapeŝto
La Granda Sinagogo en Budapeŝto, en Erzsébetváros (distrikto), en kvartalo de judoj estas la plej granda sinagogo en Eŭropo. Ĝi estas ankaŭ simbola konstruaĵo de la hungarlandaj judoj, grava vidindaĵo, muzeo, memorloko, koncertejo. Tre proksime situas Malgranda Sinagogo kaj alia sinagogo.
| Granda Sinagogo de Budapeŝto | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Dohány utcai zsinagóga | |||||
 | |||||
sinagogo 
| |||||
| Bazaj datoj | |||||
| Konstrustilo | novmaŭra arkitekturo vd | ||||
| Arkitekto | Ludwig Förster vd | ||||
| Estiĝo | 1859 | ||||
| Malfermo | 6-a de septembro 1859 | ||||
| Lando | Hungario vd
| ||||
| Situo | Erzsébetváros | ||||
| Situanta sur | Dohány Street | ||||
| Situo | |||||
| Geografia situo | 47° 29′ 45″ N, 19° 3′ 39″ O (mapo)47.495919.0607Koordinatoj: 47° 29′ 45″ N, 19° 3′ 39″ O (mapo) | ||||
| |||||
 Granda Sinagogo de Budapeŝto | |||||
| |||||
Historio
redaktiEn 1783 la judoj ricevis permesojn loĝadi en Pest. Ili konstruis imponan sinagogon inter 1854-1859 laŭ projekto de Ludwig Förster, sed parton de la interno faris Frigyes Feszl. En 1860 komuna hungara-juda kunsido okazis. Inter 1929-1931, poste inter 1991-1996 ĝi renoviĝis. En 1931 kaj 1939 atencoj okazis ĉe la sinagogo. En 1944 dum sieĝo de Budapeŝto nazioj mortigis milojn da judoj, multe el kiuj estis entombigitaj kaj en la korto.
Orgenisto estis Gábor Lisznyay Szabó inter 1950-1971.
Datenoj
redakti- Longo: 53 m (nur la navo: 40 m)
- Larĝo 27 m
- Alto: (interne) 26 m; (ambaŭ turoj) 44 m
- Interna spaco: 1200 m²
- sidlokoj: 2964 (sur la teretaĝo: 1492 (nur por viroj), en ambaŭ galerioj: 1472 (nur por virinoj))
Parto de la sinagogo estas Templo de Herooj konstruita en 1931 kiel memorejo pri judoj pereintoj dum la 1-a mondmilito. En la korto estas la supremenciita tombejo kun monumento pri la viktimoj de la Holokaŭsto.
Sur loko de la nuna muzea parto iam troviĝis domo, en kiu en 1860 naskiĝis Theodor Herzl. La muzeo prezentas parte trezorojn, parte historion de Holokaŭsto.
Fontoj
redakti