La ĉina imperiestro Ŭan Lipinjine Wanli (ĉine 萬曆, prononco Ŭànlì), n. la 4-an de septembro 1563; m. la 18-an de aŭgusto 1620, apartenis al la dinastio Ming. Li ekregis la 19-an de julio 1572, estante 8-jara knabo. Komence li estis sub la forta influo de sia edukisto Ĵang Juĵeng, pli poste sub tiu de diversaj potencemaj grupoj de eŭnukoj.

Ŭan Li
Persona informo
Naskiĝo 4-an de septembro 1563 (1563-09-04)
en Pekino
Morto 18-an de aŭgusto 1620 (1620-08-18) (56-jaraĝa)
en Pekino
Tombo Ming-dinastiaj tomboj
Dingling (Ming) (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Ŝtataneco Dinastio Ming Redakti la valoron en Wikidata vd
Familio
Dinastio Dinastio Ming vd
Patro Longqing Emperor (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Patrino Empress Dowager Xiaoding (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Gefratoj Princess Yongning (en) Traduki, Princess Shouyang (en) Traduki, Princess Penglai (en) Traduki, Princess Taihe (en) Traduki, Princess Rui'an (en) Traduki, Zhu Yiliu (en) Traduki, Zhu Yiling (en) Traduki kaj Zhu Yiyi (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o Empress Xiaoduanxian (en) Traduki
Noble Consort Zheng (en) Traduki
Empress Dowager Xiaojing (en) Traduki
Grand Empress Dowager Xiaojing, of the Li clan (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Infanoj Taichang Emperor (en) Traduki
 ( Empress Dowager Xiaojing (en) Traduki)
Zhu Changxu (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Princess Xiangshan (en) Traduki
 ( Li Depin (en) Traduki)
Princess Lingqiu (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Zhu Changxun (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Zhu Changhao (en) Traduki
 ( )
Zhu Changzhi (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Zhu Changrun (en) Traduki
 ( Grand Empress Dowager Xiaojing, of the Li clan (en) Traduki)
Zhu Changying (en) Traduki
 ( Grand Empress Dowager Xiaojing, of the Li clan (en) Traduki)
Princess Jingle (en) Traduki
 ( )
Princess Rongchang (en) Traduki
 ( Empress Xiaoduanxian (en) Traduki)
Princess Xianju (en) Traduki
 ( Li Depin (en) Traduki)
Princess Yunhe (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Princess Taishun (en) Traduki
 ( Li Depin (en) Traduki)
Princess Shouning (en) Traduki
 ( Noble Consort Zheng (en) Traduki)
Princess Yunmeng (en) Traduki
 ( Empress Dowager Xiaojing (en) Traduki)
Princess Tiantai (en) Traduki
 ( )
Zhu Changpu (en) Traduki
 ( ) Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo poeto Redakti la valoron en Wikidata vd
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr
Ŭan Li

La regotempo de Ŭan Li karakteriziĝis per despota regado, per malŝparado kaj kreskante fiaskiga deficitego de la ŝtataj financoj. Ekzemple pli ol 20.000 nobeloj ricevis abundegajn regulajn pagojn – la 45 princoj de unua rango ĉiujare eĉ havis rajton je ricevo de arĝento en valoro de 600 tunoj da greno. La armeo estis pompa kaj kostis pliajn sumegojn, kaj la kostoj por la luksa vivo de la imperiestra kortumo ne malpli altis: sole la tombejo de Ŭan Li kostis tiom da arĝento, kiom la tuta imperio pagis da baza imposto dum du plenaj jaroj.

Ŭan Li sur sia reprezenta ŝipo

Ŭan Li ordonis plurajn multekostajn militojn, interalie kontraŭbatalante plurajn mongolajn kaj tungusajn tribojn en Manĝurio (1581-1583), cele al forpelo de la japanoj el la ĉinia vasaloŝtato Koreio (1592), kaj por la konkero de Vjetnamio, Birmo kaj Siamo (nuntempe Tajlando).

Plia problemo por la ŝtato estis la kreskanta japana piratado ĉe la centra okcidenta marbordo de la imperio, sociaj ribeloj de kamparanoj, metiistoj kaj ministoj, etnaj ribeloj de ne-ĉinaj popoloj kaj la aktivecoj de sekretaj societoj (ekzemple la sekto „Blanka Lotuso“).

Al tiuj defioj Ŭan Li ne sukcesis adekvate reagi, kaj aparte fine de sia regotempo li pli kaj pli perdis la potencon: la faktan regadon transprenis korupta grupo de eŭnukoj, kiu instrumentigis la ŝtatan administradon por siaj celoj. Aparte multaj klasike konfuceismaj ŝtataj administristoj politike rezistis kontraŭ tio.

Plia aspekto en la regoperiodo de Ŭan Li estis la hezita malfermo de Ĉinio al influoj de Eŭropo: Dum la jaro 1601 li vokis la italan jezuiton Matteo Ricci al la ĉina imperia kortumo kaj permesis certagrade misii pri kristanismo en Ĉinio. La imperiestron tamen ne vere interesis la religio, sed la teknikaj inventaĵoj kiujn kunportis la eŭropanoj, ekzemple horloĝoj kaj astronomiaj instrumentoj. Interalie li taskigis la italan jezuiton pri reformo de la ĉina kalendaro.

Antaŭe:imperiestro de Ĉinio dum la dinastio MingPoste:
Long Ĉing1572-1620Tai Ĉang