Armadillidium vulgare
Armadillidium vulgare, alinome rulcimo, pilolcimo estas disvastigita en Eŭropo specio de onisko. Ĝi estas la plej amplekse esplorita surtera specio de izopodo.
 | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Armadillidium vulgare Latreille, 1804 [1] | ||||||||||||||||||||
Sinonimoj [2]
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||||||
Priskribo redakti
Armadillidium vulgare kreskas ĝis longeco de 18 milimetroj, kaj povas ruliĝi en pilkon kiam ĝenita. Ofte oni konfuziĝas inter ĝi kaj pilolmilpieduloj kiel Glomeris marginata.[3] Oni povas distingi ĝin de Armadillidium nasatum kaj Armadillidium depressum laŭ tio ke tiuj du specioj ne fermiĝas en fermitan pilkon sed lasas etan breĉon, dum Armadillidium vulgare povas fermiĝi en pilkon senbreĉan.[4]
Ekologio redakti
Armadillidium vulgare povas elteni pli sekan medion ol multaj aliaj specioj de oniskoj, kaj ĝi lokiĝas nur ĉe kretoplenaj grundoj aŭ apudmare.[3] Ĝi manĝas ĉefe putriĝantan plantaĵon, sed ankaŭ manĝas likenojn kaj algojn de arboŝeloj kaj muroj.[5]
Ĝi kapablas je termoregulado per sia konduto. Ĝi preferas sunbrilon dum temperaturoj malaltas, sed restas en ombroj dum temperaturoj altas. Temperaturoj malpli ol —2 °C kaj pli ol 36 °C mortigas ĝin.[6] A. vulgare estas malpli vundebla pro malvarmo dumnokte, kaj eble eniros staton de dormiĝo por travivi temperaturojn kiuj alikaze mortigus.[6]
Disvastiĝo redakti
A. vulgare estas endemia en Eŭropo, speciale en la Mediteranea regiono.[2] En la Unuiĝinta Reĝlando, A. vulgare estas tre ofta en Suda Anglio kaj Orienta Anglio, sed troviĝas ofte nur en apudmaraj partoj de la nordo.[7] Ankaŭ en Irlando, A. vulgare estas tre ofta en la sudo kaj oriento, sed pli malofta en la nordo kaj okcidento.[7]
A. vulgare ankaŭ enkondukiĝis en multaj lokoj de Nordameriko, kie ilia loĝdensoj povas atingi po 10 000 izopodojn en unu kvadrata metro.[8] Ĝi nun estas unu de la plej abundaj nevertebrulaj specioj en la apudmaraj herbejoj de Kalifornio.[9] Ĝi ankaŭ enkondukiĝis malpli grandskale en aliaj mondopartoj.[2]
Rilatoj kun homoj redakti
Pro iliaj kuriozaj sed ne minacaj aspektoj, ofte homoj, precipe infanoj, konservas ilin kiel dombestojn. Oni bredas ilin cele al diversaj koloroj. Unu bredraso nomiĝas "Punta Cana", kaj ofte oni nomas ĝin per specia klasifikilo Armadillidium sordidum, tamen aliaj insistas ke ĝi estas nur bredraso de A. vulgare.[10] Por konservi rulcimon kiel dombeston necesas malseka loĝejo kun limigita lumo kaj abundaj putriĝantaj plantaĵoj.[11] Ofte ili povas vivi ĝis tri jaroj.[12] Ofte plenkreskulaj homoj kiuj ne konsideras rulcimojn kiel ŝatokupaĵojn ne deziras la ĉeeston de ili endome, tamen ili estas senĝenaj.[12]
Fotoj redakti
-
Armadillidium vulgare ekmalvolviĝas de sia defenda teniĝo -
Parenca izopodo kun sia kovitaro surventre. -
Tutgrizaj plenkreskuloj de A. vulgare
Referencoj redakti
- ↑ Armadillidium vulgare. Kunigita Taksonomia Informo-Sistemo.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Helmut Schmalfuss (2003). “World catalog of terrestrial isopods (Isopoda: Oniscidea) — revised and updated version”, Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde, Serie A 654, p. 341 pp. Arkivigite je 2009-02-24 per Archive-It
- ↑ 3,0 3,1 Pill woodlouse (Armadillidium vulgare). ARKive.org. Arkivita el la originalo je 2009-09-03. Alirita 13a de Februaro, 2009. Arkivigite je 2009-09-03 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2009-09-03. Alirita 2021-02-22.
- ↑ Woodlouse Wizard: an identification key. Muzeo pri Natura Historio. Alirita 20a de Aŭgusto, 2014.
- ↑ Common pill woodlouse — Armadillidium vulgare. Natural England. Arkivita el la originalo je 20a de Julio, 2011. Alirita 30a de Aŭgusto, 2014.
- ↑ 6,0 6,1 Roberto Refinetti (1984). “Behavioral temperature regulation in the pill bug, Armadillidium vulgare (Isopoda)”, Crustaceana 47 (1), p. 29–43. doi:10.1163/156854084X00298.
- ↑ 7,0 7,1 Armadillidium vulgare. Muzeo pri Natura Historio. Arkivita el la originalo je 16a de Oktobro, 2012. Alirita 7a de Novembro, 2010.
- ↑ (2008) “Effects of the exotic crustacean, Armadillidium vulgare (Isopoda), and other macrofauna on organic matter dynamics in soil microcosms in a hardwood forest in central Florida”, The Florida Entomologist 91 (2), p. 328–331. doi:[[doi:10.1653%2F0015-4040%282008%2991%5B328%3AEOTECA%5D2.0.CO%3B2|10.1653/0015-4040(2008)91[328:EOTECA]2.0.CO;2]].
- ↑ Oscar H. Paris (1963). “The ecology of Armadillidium vulgare (Isopoda: Oniscoidea) in California grassland: food, enemies, and weather”, Ecological Monographs 33 (1), p. 1–22. doi:10.2307/1948475.
- ↑ Armadillidium vulgare var. "Punta Cana". Arkivita el la originalo je 2019-05-29. Alirita 29a de Majo, 2019. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2019-05-29. Alirita 2021-02-22.
- ↑ (2009) The Tarantula Keeper's Guide: Comprehensive Information on Care, Housing, and Feeding. Barron's Educational Series, p. 181–183. ISBN 978-0-7641-3885-0.
- ↑ 12,0 12,1 . Wild Thing: Roly-Poly Pillbugs. TPW Magazine (October 2009). Alirita 10a de Julio, 2010.