Jos-Altebenaĵo estas altebenaĵo situanta proksime de la centro de Niĝerio. Ĝi kovras 8 600 kvadratajn kilometrojn kaj estas limigita per deklivoj de 300-600 metroj ĉirkaŭe multe de ĝia cirkonferenco. Ĝia meza altitudo sumiĝas je 1 280 metroj kaj la plej alta punkto estas Ŝir-Montetoj kun altitudo de 1 829 metroj. La altebenaĵo donis sian nomon al la subŝtato, Altebenaĵo-Subŝtato (angle Plateau State) en kiu ĝi situas kaj estas mem nomita laŭ la ĉefurbo de la subŝtato, Jos.

Jos-Altebenaĵo
Altebenaĵo
Topografia mapo de Niĝerio montrante Jos-Altebenaĵon en la centro de la lando
Topografia mapo de Niĝerio montrante Jos-Altebenaĵon en la centro de la lando
Topografia mapo de Niĝerio montrante Jos-Altebenaĵon en la centro de la lando
montara sistemo, altebenaĵo [+]

LandoNiĝerio

Supermara alteco1 829 m [+]
Koordinatoj9° 34′ 0″ N, 9° 5′ 0″ O (mapo)9.56679.0833Koordinatoj: 9° 34′ 0″ N, 9° 5′ 0″ O (mapo)
Akvokolektejo7 770 km² (777 000 ha) [+]
Areo7 770 km² (777 000 ha) [+]

Materialogranito [+]

Jos-Altebenaĵo (Tero)
Jos-Altebenaĵo (Tero)

Jos-Altebenaĵo (Niĝerio)
Jos-Altebenaĵo (Niĝerio)
DEC

Map
Jos-Altebenaĵo
Vikimedia Komunejo:  Jos Plateau [+]
vdr
Situo de la Altebenaĵo-Subŝtato.

Geologio

redakti

Jos-Altebenaĵo estas dominita per tri rokaĵo-tipoj. La pli maljunaj granitoj datiĝas de la malfrua kambrio kaj ordovicio. La pli junaj granitoj datiĝas de la ĵurasio, kaj formas parton de serio kiu inkludas Air-Montaron en centra Saharo. Ekzistas ankaŭ multaj vulkanoj kaj bazaltotavoloj elstaritaj ekde la plioceno [1].

La pli maljunaj granitoj enhavas stanon kiu estis elfosita dum kaj post la periodo de la eŭropa koloniismo. Gravaj riveroj estas Kaduna-Rivero, Gongola-Rivero, Hadejia-Rivero kaj Jobe-Rivero, kiuj fontas en tiu regiono.

Klimato kaj naturo

redakti

La klimato en la altebenaĵo estas la duon-modera klimato kun temperaturoj inter 18 °C kaj 25 °C.

Pro la granda biodiverseco la Monda Natur-Fonduso (WWF) konsideras Jos-Altebenaĵon kiel apartan ekoregionon de tipo montaraj herbejoj kaj arbustaroj, la jos-altebenaĵajn arbara-herbejan mozaikon.

Historio

redakti

Jos-Altaĵo estas la loĝloko de la antikva Nok-kulturo, konata por ĝia rimarkinda terakota artverko.

Post la brita koloniigo de Niĝerio, Jos-Altebenaĵo iĝis unu el la plej gravaj turismaj celoj en Niĝerio, sed turistia agado estis malhelpita en frua 21-a jarcento per nova konflikto inter kristanoj kaj islamanoj kiel rezulto de tribaj kaj politikaj diferencoj inter la loĝantoj de Jos-Altebenaĵo.

Lingvo kaj kulturo

redakti

Jos-Altebenaĵo situas en la niĝeria Meza Zono, kaj eĉ en tiu regiono konata por kultura diverseco, ĝi estas nekutime diversspeca. Pli ol 60 etnaj-lingvaj grupoj vivas en la altebenaĵo [2]. La plej multaj el la lingvoj de la altebenaĵo estas en la Ĉada Grupo [3], kiu estas parto de la afrikazia lingvaro.

Du el la plej grandaj etnaj grupoj de la altebenaĵo estas la berom-popolo, en la norda altebenaĵo, kaj la angas-popolo en la sudoriento. Pli malgrandaj grupoj inkludas la mvagavul, piem, ron, egon, ĉokfem, kaj kofjar.

Vidu ankaŭ

redakti

Referencoj

redakti
  1. angle Morgan 1983
  2. Barbour et al. 1982, p.49
  3. Isichei 1982

Bibliografio

redakti
  • angle Barbour, K.M., et al., editors. 1982 : Nigeria in Maps. Hodder and Stoughton, London.
  • angle Isichei, Elizabeth. 1982 : Introduction. In : Studies in the History of Plateau State, Nigeria, ed. by Elizabeth Isichei, pp 1–57. Macmillan, London.
  • angle Morgan, W.T.W. 1983 : Nigeria. Longman, London.
  • angle Encyclopædia Britannica : Jos-Altebenaĵo