Epistolo al la galatoj

Partoj
	• Galatians 1 ; • Galatians 2 ; • Galatians 3 ; • Galatians 4 ; • Galatians 5 ; • Galatians 6 vd

Επιστολή προς Γαλάτες
literatura verko • epistolo • libro de la Biblio • kreema verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Paŭlo de Tarso
Lingvoj
Lingvo	greka lingvo
Eldonado
Ĝenro	epistolo
Partoj
	• Galatians 1 ; • Galatians 2 ; • Galatians 3 ; • Galatians 4 ; • Galatians 5 ; • Galatians 6 vd
	v • d • r

La epistolo al la galatoj (fakte "epistolo de Paŭlo al la kristanaj komunumoj en la romia provinco Galatia") estas la 9-a libro de la nova testamento en la Biblio.

Galatia en Malgrandazio estis Romia provinco, en kiu Paŭlo mem disvastigis Evangelion kaj fondis lokan eklezion. Tamen post liaforveturo en tiu ĉi eklezio disvastiĝis movado postulanta neprecon akcepti judan leĝon, precipe cirkumcidon de paganoj, konvertatan al kristanismo. Paŭlo substrekas la fakton, ke fido kaj graco, sed ne plenumo de instrukcioj de la juda leĝaro estas savo-kondiĉo.

Enhavo kaj strukturo

Kristo liberigis nin el la sklaveco de la leĝo, por ke ni vere estu liberaj.

Jen ebla dispozicio de la letero: ^[1]

Adreso kaj saluto (prologo) (Gal 1,1-5)
La motivo por la letero (Gal 1,6-9)
La apostola servo de Paŭlo (Gal 1,10 - 2,10)
Justeco el la fido (Gal 2,11 - 4,7)
Libereco de la kristanoj (Gal 4,8 - 6,10)
Saluto kaj beno (Gal 6,11-18)

Verko

La Epistolo al la Galatoj estas vidita per la plimulto de akademiuloj por esti ekzemplo de la aŭtentika verko de Paŭlo la Apostolo. Lia stilo kaj temo estas komuna al la kerno de ĉioaro de verkoj de Paŭlo. Ĝi estis verkita en tempo kiam la plimulto de kristanoj estis judaj aŭ judaj prozelitoj. Ĉar ĝi koncernas kiel nacianoj povas konverti al kristanismo, ĝi montras ke tiu letero estis skribita en tre frua tempo en kristana historio. Ankaŭ, ĝi donas neniun sugeston de evoluinta organizo ene de la kristana komunumo. Ĝi mencias la Koncilio de Jerusalemo^[2] ĉirkaŭ 50 pK, do estis skribita baldaŭ poste.^[3]

P46 estas la plej malnova manuskripto ni havas de la letero kiu estas preskaŭ kompletaj. Ĉi tiu papiruso estas datita al ĉirkaŭ 200 pK - 150 jaroj post la originala estis supozita por esti verkita.^[4]^[5]^[6] Kelkaj akademiuloj metas la daton de skribo en la malfrua 40'j pK, sed preskaŭ ĉiuj konsentas estis skribita antaŭ 60 pK.^[7]^[8]^[9]^[10]^[11]

Adresatoj de la epistolo

La epistolo estas skribita al eklezioj en Galatio, fonditaj de la apostolo Paŭlo dum lia unua misia vojaĝo. Ili estas en: Pisidia Antioĥio, Ikonium, Listra kaj Derbe (norde de Karaman).

Kategorio Epistolo al la galatoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Epistolo al la galatoj en Vikifontaro (Universala biblioteko)

Teksto en Esperanto

La traduko de la brita komitato (John Cyprian Rust, B. John Beveridge kaj C. G. Wilkinson) estas trovebla

paperforme:
- en la esperanta Biblio:
  IKUE kaj KELI (ed.): Biblio, eldonejo KAVA-PECH, Dobřichovice (Praha) 2006, ISBN 80-85853-90-6
diversloke surrete:
- https://www.bible.com/bible/841/gal.1 (unikode, disigitaj laŭ ĉapitroj, kun versiklonombroj)

Nova traduko de Gerrit Berveling:

La leteroj de Paŭlo kaj lia skolo (el la helena trad. Gerrit Berveling) - Chapecó: Fonto, 2004

Vidu ankaŭ

Paŭlaj epistoloj

Eksteraj ligiloj

Kategorio Epistolo al la galatoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

teksto en la

angla,

araba,

bulgara,

ĉeĥa,

dana,

franca,

germana,

hispana,

hungara,

itala,

kroata,

nederlanda,

norvega,

pola,

portugala,

rumana,

rusa,

slovaka,

sveda kaj

turka.

Referencoj kaj notoj

↑ La subtitoloj estas prenitaj el la nove editorita esperanta Biblio:
IKUE kaj KELI (ed.): Biblio, eldonejo KAVA-PECH, Dobřichovice (Praha) 2006, ISBN 80-85853-90-6.
Ili baziĝas sur tiuj de la germanlingva unueca traduko.
↑ Vidu Gal. 2:1-10
↑ Holladay, Carl R. (2005). A Critical Introduction to the New Testament. Nashville, TN: Abingdon Press. pp. 463– 466.
↑ Ehrman, Bart (2005) Misquoting Jesus: The Story Behind Who Changed the Bible and Why, Harper SanFrancisco. ISBN 0-06-073817-0. page 60.
↑ http://www.earlychristianwritings.com/galatians.html
↑ M. Coogan, ed. The New Oxford Annotated Bible (Oxford University Press: New York, 2001), 309 NT.
↑ Brown, Raymond E. and Meier, John P. Antioch & Rome: New Testament Cradles of Catholic Christianity (Paulist Press: New York, 1983) 113.
↑ Koester, Helmut, Introduction to the New Testament, Volume 2 (Walter de Gruyter & Co.: Berlin, 2000) 114.
↑ Craig Evans, The Bible Knowledge Background Commentary (Colorado Springs, CO: Victor 2004), 2: 462.
↑ Ronald Y. K. Fung, The Epistle to the Galatians (Grand Rapids, MI: Eerdman’s Press, 1988), 16–22.
↑ Kirsopp Lake, The Beginnings of Christianity, vol 5. ed F. J. Foakes-Jackson and K. Lake (London: 1920–33), 201.

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri religio.

Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

Bibliotekoj

[1] La subtitoloj estas prenitaj el la nove editorita esperanta Biblio:
IKUE kaj KELI (ed.): Biblio, eldonejo KAVA-PECH, Dobřichovice (Praha) 2006, ISBN 80-85853-90-6.
Ili baziĝas sur tiuj de la germanlingva unueca traduko.

[2] Vidu Gal. 2:1-10

[3] Holladay, Carl R. (2005). A Critical Introduction to the New Testament. Nashville, TN: Abingdon Press. pp. 463– 466.

[4] Ehrman, Bart (2005) Misquoting Jesus: The Story Behind Who Changed the Bible and Why, Harper SanFrancisco. ISBN 0-06-073817-0. page 60.

[5] ttp://www.earlychristianwritings.com/galatians.html

[6] M. Coogan, ed. The New Oxford Annotated Bible (Oxford University Press: New York, 2001), 309 NT.

[7] Brown, Raymond E. and Meier, John P. Antioch & Rome: New Testament Cradles of Catholic Christianity (Paulist Press: New York, 1983) 113.

[8] Koester, Helmut, Introduction to the New Testament, Volume 2 (Walter de Gruyter & Co.: Berlin, 2000) 114.

[9] Craig Evans, The Bible Knowledge Background Commentary (Colorado Springs, CO: Victor 2004), 2: 462.

[10] Ronald Y. K. Fung, The Epistle to the Galatians (Grand Rapids, MI: Eerdman’s Press, 1988), 16–22.

[11] Kirsopp Lake, The Beginnings of Christianity, vol 5. ed F. J. Foakes-Jackson and K. Lake (London: 1920–33), 201.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]