Europäische Hochsprache oder Sprachimperialismus?

Libro de Richard Schulz (Rikardo Ŝulco) pri la lingvoproblemaro en Eŭropo
Ĉi tiu artikolo estas verkita en Esperanto-Vikipedio kiel la unua el ĉiuj lingvoj en la tuta Vikipedia projekto.

Europäische Hochsprache oder Sprachimperialismus? [Eŭropa normlingvo, aŭ lingvimperiismo?], estas germanlingva libro verkita de Richard Schulz kaj eldonita en 1979 de Bleicher Verlag en Gerlingen, Germanujo.

Europäische Hochsprache
oder Sprachimperialismus?
Europäische Hochsprache oder Sprachimperialismus?
Europäische Hochsprache
oder Sprachimperialismus?
Aŭtoro Rikardo Ŝulco
Eldonjaro 1979
Urbo Gerlingen
Eldoninto Bleicher Verlag
Paĝoj 256
ISBN 3-88350-000-3
vdr

Ĝi pritraktas la solvon de la lingvoproblemoj en la landoj de la Eŭropa Unio pere de Esperanto.

Enhavo

redakti

Recenzoj

redakti
 
 La libro efike pruvas, ke neniu nacia (etna) lingvo kapablas servi kiel komunikilo necesa por la politika, ekonomia kaj civiliza integriĝo de Eŭropo. La aŭtoro provizas nerefuteblajn argumentojn, ke nur la planlingva vojo kondukas al la celo de la necesa "eŭropa allingvo" kaj evito de "lingva imperialismo" aŭ la babeltura lingva ĥaoso.
Kiel arda esperantisto, la aŭtoro kompreneble argumentas, ke sole Esperanto povas esti la dezirenda komuna lingvo por Eŭropo. La ĉi-rilataj partoj de la libro estas tre lumigaj : ili montras la superecajn kvalitojn de Esperanto kaj funkcias kiel valora enkonduko en la esencojn kaj subtilecojn de tiu lingvo.
La libro estas rekomendinda al esperantistoj por profunda kono de ilia lingvo kaj por defendi ĝin kontraŭ malfavoraj opinioj kaj agoj. Por neesperantistoj la libro bonvenas kiel zorga kaj sobra taksaĵo de la lingva situacio en Eŭropo, ankaŭ kiel informilo pri la naturo kaj valoro de aliaj planlingvoj.
Mi malkonsentas nur pri kelkaj detaloj kun la aŭtoro, ekzemple identigo de esperantologio kaj interlingvistiko kaj la opinio, ke Esperanto (jam) estas la optimala planlingvo, kiu ne povas esti superita. Mi kredas, ke la lingva planado estas daŭra tasko ankaŭ por Esperanto kaj ke tio kondukos al al atingebla perfektiĝo de Esperanto ĝis sia plena "solideco semiotika"", t.e. korespondeco inter sintaksaj, semantikaj kaj pragmataj postuloj. 
— oktobro 1979, Ilmar Tammelo, Esperanto, numero 886(10), paĝo 173
 
 Per ĉi tiu ĉefe germanlingva verko R. Schulz (konata kiel Rikardo Ŝulco, tradukinto de "La perdita honoro Katarina Blum" [tiel] de H. Boll) prezentas sian duan priesperantan libron post "Mein geliebtes Esperanto" (Mia amata Esperanto). Memkompreneble indas demandi, ĉu valoras denove dediĉi al R. Schulz tiom da linioj (kp. Paco, GDR-numero, 1979). Mi ne volas respondi, nur aludi ke li sendube estas nova fenomeno priparolinda.

Sed pri la libro, ĉi havas inform-propagandan karakteron, evidente celante konvinki la leganton pri la neceso kaj sendubeco de Esperanto kiel (okcident-)eŭropa interlingvo — aŭ pli ĝuste ĉeflingvo (Hochsprache = literatura, normita lingvo, ĉeflingvo). La aŭtoro unue skizas la lingvan situacion en la landoj de la Eŭropa Komunumo (EK) (p. 12 — 31, 63 — 73). Ene de tio li prezentas vicon da planlingvaj projektoj (p. 32 — 62). Poste li vortumos "optimumajn postulojn por estonta Eŭropa ĉeflingvo". Tiuj postuloj jam estas klare direktitaj al E-to, kiun li priskribas lingve (p. 83 — 92; 170 — 239) kaj movade (p. 94 — 140). La postuloj ne estas objektivaj, sed estas dekomence tiel starigitaj, ke la kompleto estas solvebla nur de Esperanto. Sekvas kelkaj ĉefe propagandaj ĉapitroj (p. 141 — 145; 153 — 163), bibliografio (p. 147 — 152), en kiu krom Kalocsay kaj Szerdahelyi mankas socialismalandaj aŭtoroj, kaj ĉapitro pri literatura tradukado (p. 240 — 248). Juĝi pri la libro estas sufiĉe malfacile, ĉar ĝi ne estas homogena. Laŭdon meritas du eroj el la libro: La detala sufiĉe ampleksa priskribo de la lingva situacio en EK kaj due la didaktike tre lerta instruado pri E-to. Pri la altaj pedagogiaj kapabloj de la aŭtoro tiuj paĝoj pri la lingvo ne permesas iun dubon. Bedaŭrinde la listo da laŭdoj ĉi tie jam finigas. La kritikoj pli multas. La libro sugestas ke E-to estu komuna lingvo de EK. Sed ĉu tio estas dezirinda? Se E-to iam estu tutmonde uzata lingvo, ne ligita al politikaj kaj ekonomiaj potencoj, tiam ĝi povas esti lingvo nek de ŝtato nek de ŝtataro. Ĉu ekzistas diferenco inter angla lingvo ligita al Usono kaj Britio kaj E-to ligita al EK? Tute ne. Schulz mem ja pentras fantomon: E-to kiel lingvo de la socialisma ŝtataro (p. 138). Sed la saman aferon, kiun li indikas negative (estigante malakceptan senton pri tio ĉe la leganto: la „monstro“ de lingve unuigita oriento) ĉe socialismaj landoj, li volas atingi ĉe EK! Do ne: Eŭropa ĉeflingvo aŭ lingva imperiismo, sed eŭropa ĉeflingvo signifus novan kvaliton de la lingva imperiismo. Mi jam menciis, ke R. Schulz evidentigas la aserton ke E-to estas optimuma, neplibonigebla lingvo (p. 84/85). Sed tiu aserto ne estas prava. Estas imageble, preskaŭ certe, ke el a ĉirkaŭ 1000 projektoj de planlingvoj iuj estas — laŭ lingva vidpunkto — pli bonaj ol E-to. Kio distingas E-ton, estas la praktika uzado, la 90jara elprovado kaj kompleti. La priskribo de la E-movado en socialismaj landoj estas nekonforme mallonge (7 p.) kompare kun tiu en la EK-landoj (29 p.). Ke pli ol duono el la organizitaj esperantistoj vivas en socialismaj landoj, estas almenaŭ menciinde. Kaj la Tria Mondo, ĉu ĝi entute ekzistas por R. Schulz? ĉu li ankoraŭ ne eksciis, ke socialisma Vjetnamio apartenis al la plej grandaj produktantoj de E-libroj en la 60aj kaj 70 aj jaroj? La 19a ĉapitro nomiĝas "Filozofiaj rigardadoj pri la strukturo de la internacia lingvo". Tamen la pretenda titolo seniluziigas. Tiu ĉapitro estas neniel filozofia. La leganto simple trovas pedagogie brilan enkondukon en la 16-regulan gramatikon.

Kiun ekzistorajton kadre de tiu libro havas la antaŭlasta (dudeka) ĉapitro pri apliko de E-to por literaturaj tradukaj, mi ne scias. Mi respektus la fakton, ke ĝi estas skribita en E-to. Sed la enhavo diskonigas nenion indan. Ke E-to estas utila por ĉiuj tradukoj — eĉ malbonaj — oni scias de Zamenhof, Grabovski, Kabe ... Kalocsay, Schulze. Ke tradukado ĉiam signifas rekreadon, ke diversaj tradukantoj diversmaniere rekreas tradukatan tekston, tio apartenas al la aboco de la tradukado. Memkompreneble oni retrovas la tipe ŝulcan esperantigon de homoj, tute nekutiman por tradukoj kaj ofte riproĉatan. La ŝulca lingvaĵo ankaŭ de ĉi tiu libro enhavas konsiderindan nombron da germanismoj kaj nekutimaĵoj, kiuj estas eble ĝustaj laŭ pure lingva asbtrakta starpunkto sed neglektas certajn normajn fiksojn en la lingvo: "nenia homo per siaj privataj falsaj paŝoj povas havi iun influon-, devus teksti: neniu homo povas havi iun/ian influon per siaj privataj malĝustaj paŝoj" p. 218. Ni esperu tion ankaŭ por E-to kaj R. Schulz. 
— Lennartz. Der Esperantist n118 feb.1983
 
 En "der esperantist" 2/1983 sinjoro Lennartz recenzis mian libron «Europaische Hochsprache oder Sprachimperialismus?". Mia ideo estas, ke la venko de Esperanto en la landoj de la Eŭropaj komunumoj nepre progresigus Esperanton ankaŭ en la socialismaj landoj, kaj inverse, ke oficialigo de Esperanto en la socialismaj landoj nepre havus kiel konsekvencon la oficialigon de Esperanto ankaŭ en la landoj de la Eŭropaj komunumoj. Ĉar mi tute ne estas kompetenta pri la orient-Eŭropa Esperantismo, mi provas interesigi almenaŭ la legantojn en okcidenta Eŭropo. Ĉiu fosu la sulkon, kiu estas la lia. Tio ŝajnas al mi rekomendinda procedo por nia komuna afero. — La frazo prilingve kritikita je la fino do la recenzo ne estas mia, sed Zamenhofa. 
— Rikardo Ŝulco. Der Esperantist_n126_apr. 1984

Eksteraj ligiloj

redakti