Febo (luno)
 | Ĉi tiu artikolo temas pri luno de Saturno. Por rolulo en helena mitologio rigardu la paĝon Febo. |
Febo estas la plej granda neregula natura satelito de Saturno. Ĝin malkovris la usona astronomo William Henry Pickering la 17-an de marto 1899 per fotoj faritaj dum aŭgusto 1898 el Arekipo, Peruo, fare de DeLisle Stewart. Ĝi estis la unua satelito malkovrita per fotado.
| Febo | |
| Natura satelito de Saturno (IX) | |
.svg) astronomia simbolo
| |
 | |
| satelito de Saturno • neregula satelito | |
|---|---|
| Oficiala nomo | Saturno IX |
| Astronomia simbolo | vd
|
| Nomita laŭ | Feba vd |
| Malkovro | |
| Malkovrinto | William Henry Pickering |
| Dato de malkovro | 1898 |
| Unua superflugo | Sondilo Voyager 2 (septembro 1981) |
| Orbitaj ecoj | |
| Granda duonakso | 12 955 759 km |
| Discentreco | 0,156 241 5 |
| Klinangulo | 151,78° (rilate al la ekvatoro de Saturno) |
| Periodo | 550,564 636 tagoj |
| Fizikaj ecoj | |
| Diametro | 220 km (averaĝe) |
| Maso - Denso - Surfaca falakcelo - Liberiga rapido |
0,829 2 ± 0,001 0 × 1019 kg 1,634 2 ± 0,046 × 103 kg/m3 ~0,049 m/s2 ~0,10 m/s |
| Aksa kliniteco | 152.14° |
| Atmosferaj kaj surfacaj ecoj | |
| Albedo Geometria albedo |
0,06 0,081 vd |
| Observaj ecoj | |
| Videbla magnitudo | 16,45 |
Febo estis ankaŭ la unua celo de la kosmosondilo Cassini-Huygens dum ĝia eniro en la saturnan sistemon en 2004.
Fizikaj ecoj
redaktiFebo estas pli malpli sfera kaj ĝia diametro estas 220 km. Febo rotacias ĉirkaŭ sia akso post naŭ horoj kaj plenumas rondiron ĉirkaŭ Saturno post 18 monatoj. Ĝia surfaca temperaturo estas proksimume 75 K. Ĝi troviĝas ene de la plej granda ringo de Saturno, malkovrita je 2009.
La plejmulto de la satelitoj de Saturno havas tre brilan surfacon, sed la albedo de Febo estas tre malgranda, nur atingas 0,06. Ĝia surfaco estas plena je cikatroj, kun krateroj ĝis 80 kilometrojn longaj, kaj unu 16 kilometrojn alta.
Komence, kiam la unua fotoj montris la malhelan koloron de la satelito, sciencistoj kredis ke temis pri karbona asteroido. Ili estas kemie tre maljunaj kaj oni kredas ke ili estas kombinaĵo el originaj solidaĵoj kiuj kondensiĝis el la molekua nubo kiu estigis la Sunsistemon.
Poste, danke al la informoj kiuj alportis la kosmosondilon Cassini-Huygens, oni konstatis la ekziston de granda diferenco de brileco ene de la krateroj de la satelito, kio indikas la ĉeeston de glacio sub ĝi surfaco. Oni kredas ke Febo estas 50% roka, malsame ol la aliaj satelitoj de Saturno, kies roka proporcio nur atingas proksimume 35%. Pro tiuj datumoj, sciencistoj kredas ke Febo estas kaptita Centaŭro, unu el la multnombraj asteroidoj el la Kujper-zono kiuj orbitas la Sunon inter Jupitero kaj Neptuno.
Orbito
redaktiLa orbito de Febo estas kvaroble pli malproksima de Saturno ol tiu de Japeto, tre klinita rilate al la ebeno de la ekliptiko kaj retrograda. Tiuj karakteroj estas pliaj indikoj, ke Febo ne formiĝus en la akrecia disko de Saturno, sed estus kaptita de la planedo pro interago kun ties satelitoj.
La orbito de Febo estas ene de saturna ringo[1], videbla nur en infraruĝo pro ĝia malgranda denso kaj multe pli granda ol la videblaj saturnaj ringoj. Tiu ringo estus nutrata de polvoj elŝiritaj el Febo pro meteoritaj alfrapoj. Ĝi estus la kialo de la du-kolora aspekto de Japeto: la polveroj frapus la "antaŭan" flankon de tiu luno kies orbito trairas la enan parton de la ringo.
Mapo
redaktiĈi tie montriĝas la mapo farita el la fotoj prenitaj de la kosmosondilo Cassini-Huygens:
Esplorado
redaktiLa unuan superflugon de Febo faris la kosmosondilo Voyager 2 en 1981. Ĝi superflugis la sateliton je distanco de 2,2 milionojn de kilometro kaj do, la fotoj prenitaj havis malgrandan kvaliton.
Poste, la kosmosondilo Cassini-Huygens superflugis ĝin denove la 11-an de junio 2004. Ĉi foje la superflugo okazis je nur 2068 kilometroj. Tiel montriĝis ke ĉi tiu satelito estas tre malsama kompare al la aliaj satelitoj de Saturno.
Notoj kaj referencoj
redakti- ↑ Un nouvel anneau géant autour de Saturne ! (Nova giganta ringo ĉirkaŭ Saturno !) Arkivigite je 2009-10-10 per la retarkivo Wayback Machine (Futura-Science) (angle)
Eksteraj ligiloj
redakti- france Febo ([http://www.le-systeme-solaire.net/index.php el: "Le système solaire à portée de votre souris" - La Sunsistemo musklake atingebla)
- france La malgrandaj Saturnaj satelitoj (el "Planète Astronomie" Arkivigite je 2010-04-19 per la retarkivo Wayback Machine
- france Febo, el la paĝaro de Jean-Michel
- pole Febo, el "Księżyce planet Układu Słonecznego"[rompita ligilo]
- angle Febo, (angla versio)[rompita ligilo]
- angle Pri Febo Arkivigite je 2007-06-09 per la retarkivo Wayback Machine el "Sunsistema esploro" de NASA
- angle Febo, el "The Planetary Society"
- germane Febo (el "Projekto Luno")