Reptiliumi
Reptiliumi estas Esperanta idiotismo kun la signifo "krokodili, aligatori aŭ kajmani". Ĝi tamen estas ege malofte uzata, ĉar kutime oni simple uzas krokodili anstataŭe.
AligatoriRedakti
Aligatori estas Esperanta idiotismo kun la signifo "en Esperanta medio paroli alian lingvon ol Esperanton, kiu estas gepatra lingvo de nur parto de la ĉeestantaro". Tamen, la preciza difino de aligatori povas iomete varii.
En la plej multaj situacioj, aligatorado estas same malakceptata inter esperantistoj kiel krokodilado. Tamen, dum kelkaj internaciaj Esperanto-renkontiĝoj, oni organizas apartan programeron nomitan aligatorejo, dum kiu oni nur rajtas aligatori kaj kajmani, por ke oni praktiku sian scipovon de fremdlingvoj. Aŭ ekster tiaj aligatorejoj, aligatorado por plibonigi sian scipovon de fremdlingvo estas pli akceptata trajto ol krokodilado.
Homon, kiu aligatoras, oni kelkfoje nomas aligatoro.
GavialiRedakti
Gaviali estas Esperanta idiotismo kun la signifo "paroli Esperanton, kiam alia lingvo pli taŭgus" aŭ kun la signifo "uzi Esperanton por ke ĉeestantaj ne-Esperantistoj ne komprenu nin".
Inter esperantistoj, gaviali (en la unua signifo) estas kutime pli akceptata ol krokodili, ĉar per ĝi oni praktikas sian scipovon de Esperanto, por ke oni poste povu uzi ĝin, kiam oni vere bezonas ĝin, parolante kun eksterlandanoj. Gaviali en la dua signifo ofte okazas, kiam malmultaj Esperantistoj renkontiĝas ekster Esperanto-aranĝo, kaj estas kune kun ne-Esperantistoj. Se ili volas komuniki ion sen esti komprenataj de la ne-Esperantistoj, ili povas uzi Esperanton. Tion oni nomas "gaviali" (en la dua signifo de la vorto). Tiun agon ne-Esperantistoj povas konsideri ĝena.
Homon, kiu gavialas, oni kelkfoje nomas gavialo.
KajmaniRedakti
Kajmani estas esperanta idiotismo kun la signifo "en Esperanta medio paroli lingvon alian ol Esperanton, kiu estas gepatra lingvo de neniu ĉeestanto".
Tamen, la preciza difino de kajmani povas iomete varii.
En la plej multaj situacioj, kajmanado estas same malakceptata inter esperantistoj kiel krokodilado. Tamen, dum kelkaj internaciaj Esperanto-renkontiĝoj, oni organizas apartan programeron nomitan aligatorejo, dum kiu oni nur rajtas aligatori kaj kajmani, por ke oni praktiku sian scipovon de fremdlingvoj.
Homon, kiu kajmanas, oni kelkfoje nomas kajmano.
KrokodiliRedakti
Krokodili estas Esperanta idiotismo kun la signifo "en Esperanta medio paroli lingvon, kiu estas la denaska lingvo de iuj ĉeestantoj". Kelkfoje la vorto krokodili estas uzata kun la signifo "en Esperanta medio paroli ajnan etnan lingvon".
Krokodilado estas ĝenerale malakceptata inter esperantistoj. Oni volas eviti ĝin por pli bone praktiki Esperanton, por ke oni povu bone uzi ĝin, kiam oni vere bezonas ĝin, parolante kun eksterlandanoj. Homoj, kiuj nur malofte povas vojaĝi eksterlanden, alikaze preskaŭ neniam havus la eblecon praktiki sian Esperanton. Dum internaciaj Esperanto-renkontiĝoj, krokodilado povas kaŭzi nekomprenon, kaj tial estas eĉ malpli akceptata ol en kunvenoj de samlandanoj. Aldone, krokodilado povas kaŭzi malbonan impreson al vizitantaj ĵurnalistoj aŭ aliaj eksteruloj ĉe la aranĝoj, ĉar ili povus pensi, ke per Esperanto oni ne povas bone esprimi sin. Ĉiuj ĉi kialoj kune igas la krokodiladon malakceptata inter esperantistoj, tiel ke ili ofte instigas homojn paroli Esperanton, eĉ se tio ne absolute necesas por rektaj komunikaj kialoj. Tamen, foja krokodilado kun komencantoj por klarigi gramatikajn detalojn estas pli akceptata. Sed multaj preferas alparoli komencantojn per simpla, malrapida Esperanto, por ke ili baldaŭ plibonigu sian lingvoscion. Paroli en fremdlingvo por plibonigi sian scion de alia fremdlingvo en Esperanto-aranĝo estas iom pli akceptata trajto.
LacertiRedakti
.jpg)
Lacerti estas Esperanta idiotismo kun la signifo "en Esperanta medio paroli alian planlingvon ol Esperanton".
Tamen, la preciza difino de lacerti povas iomete varii. Pli malofta signifo estas "en Esperanta medio, inter parolantoj kun similaj denaskaj lingvoj, uzi sian gepatran lingvon". Ekzemple kiam hispana esperantisto parolas la hispanan al brazila esperantisto, kaj nur estas komprenata pro la simileco inter la hispana kaj la portugala.
Lacerti (en la pli kutima, unua, signifo) estas multe malpli kutima fenomeno ol la aliaj reptiliumadoj. Pro tio ne ekzistas tiom fortaj sintenoj kontraŭ ĝi kiel kontraŭ la aliaj reptiliumadoj. Multaj esperantistoj tamen ĝenerale malaprobas aliajn projektojn por internacia helplingvo, kaj tial ankaŭ koleriĝus aŭdi ilin en Esperanta aranĝo. Tamen la planlingvo Tokipono, kiu ne celas esti internacia helplingvo, estas populara inter esperantistoj (instruata en apartaj kursoj ekzemple jam en 2003 dum la IS). La fakto, ke ĝi ne estas konkurenco al Esperanto, faciligas ĝian vojon al "akceptata lacertado".
Homon, kiu lacertas, oni kelkfoje nomas lacerto.
kokosila en TokiponoRedakti
kokosila estas Tokipona idiotismo kun la signifo "en tokipona medio paroli alian lingvon ol Tokiponon".[1]
Ĝi estas rekta tokiponigo de la esperanta vorto "krokodilas". La vorto ekestis, kiam Sonja Lang, kreinto de Tokipono kaj esperantisto, spontanee uzis ĝin en tokipona babilejo en aprilo de 2020. Ĉirkaŭ unu jaron poste Lang trovis en granda enketa esploro pri uzado de tokipono, ke la vorto estis uzata de ĉirkaŭ 50% de tokiponaj parolantoj.[2] Pro tio ŝi nomis la vorton kokosila grava parto de Tokipono en sia verko Toki Pona Dictionary, kune kun 15 aliaj ofte uzataj neoficalaj vortoj.[3]
Jam multe pli frue estis en Tokipono por simila celo uzata la frazo "toki akesi", t.e. "paroli reptilie".
ReferencojRedakti
- ↑ Moniz, C. Ryan. nimi ale pona (esperante) (2021-12-14). Alirita 2021-02-02. “kokosila — krokodili; paroli netokipone en situacio, kie Tokipono estus pli taŭga”.
- ↑ Lang, Sonja (2021-05-02). nimi_pi_pu_ala.txt (angle). Alirita 2021-02-02.
- ↑ Lang, Sonja. (2021-07-18) Toki Pona Dictionary (angle), p. 22. ISBN 9780978292362.