Why Is Sex Fun?

Why is Sex Fun? The Evolution of Human Sexuality (Kial sekso estas amuza? aŭ Kial ni tiom ŝatas sekson; subtitolita: La evolucio de la homa sekseco) estas popularscienca libro de la usona evolu-biologo, fiziologo, biogeografo Jared Diamond. La libro unue estis publikigita en 1997 en Usono.

Why Is Sex Fun?
skribita verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Jared Diamond
Lingvoj
Lingvo	angla lingvo
Eldonado
Eldondato	1997
Eldonejo	Basic Books
Ĝenro	eseo

Resumo

La verkisto traktas tiajn aspektojn de homa sekseco kiel kial ovulado ĉe virinoj ne estas reklamita malkaŝe (kaŝa ovulado); kial homoj seksumas private kaj ne publike kiel aliaj mamuloj; kaj kial la ovarioj estas U-formaj.

La libro estas dividita en 7 ĉapitrojn:

La besto kun la plej stranga seksa vivo

Diamond sugestas, ke homa sekseco estas unu el la plej unikaj inter ĉiuj mamuloj. Li prezentas la jenajn konsiderojn:

1. Plej multaj viroj kaj virinoj poste finiĝas en longperspektivaj paraj rilatoj (geedziĝo). Paro havas sekson plejparte aŭ ekskluzive unu kun la alia. Aliflanke, la plej multaj bestoj estas solecaj kaj nur pariĝas por reproduktado.
2. Geedziĝo ankaŭ estas partnereco por la komuna edukado de naskitaj infanoj. Tipe, kaj viroj kaj virinoj provizas gepatran prizorgon. En ĉi tio, homoj diferencas de la plej multaj mamuloj, en kiuj la ino prizorgas la infanon sole.
3. Homaj paroj ne vivas en fermita areo (kiel gibonoj), ili vivas en socio kaj kunlaboras ekonomie kun aliaj paroj.
4. Male al plej multaj bestoj, geedzecaj partneroj kutime seksumas private.
5. Homa ovulado estas kaŝita. Sekve, homa sekso estas, en la plej multaj kazoj, distra prefere ol genera. Tre malmultaj bestoj (kiel bonoboj kaj delfenoj) elmontras ĉi tiun fenomenon.
6. Ĉiuj virinoj pli ol kvardek aŭ kvindek jarojn trapasas menopaŭzon, la kompletan ĉesigon de fekundeco.

Batalo de la seksoj

Viraj kaj inaj reproduktaj interesoj plej ofte ne koincidas. Dum ambaŭ volas antaŭenigi la disvastiĝon de genoj, kiu venkas estas determinita de tri faktoroj:

1. Gepatrado: Virinoj emas investi multe pli ol viroj. Ĉi tio validas precipe ĉe mamuloj, ĉe kiuj inoj, krom produkti altvalorajn ovojn, trapasas periodojn de gravedeco kaj mamnutrado.
2. Laŭ naturo, virinoj postulas interspacon de unu ĝis du jaroj inter gravedecoj. Viroj ne havas tiajn barojn. Teorie, unu viro povas trempi ĉiujn fekundajn virinojn sur la planedo en kelkaj monatoj. Plej multaj viroj prizorgas infanojn ĉefe ĉar la homa bebo estas tre vundebla kaj estas tre malfacile por ununura virino kreskigi lin. Tamen, ĉi tio ne validas por ĉiuj bestoj. Estas esceptoj, kiel orangutangoj kaj ĝirafoj, kie la maskloj tute ne zorgas pri la idoj, same kiel falaropoj kaj makulaj tringoj, kie la maskloj tute zorgas pri la infanoj.
3. Patrofido: Virinoj certas, ke ili estas la gepatroj de la infano, kiun ili kreskigas, dum viroj ne povus havi la saman fidon antaŭ la alveno de DNA-testado.

Kial viroj ne mamnutras siajn bebojn

La aŭtoro sugestas, ke maskloj posedas preskaŭ ĉiujn fiziologiajn trajtojn necesajn por mamnutrado, sed ĝis nun evoluo ne postulis tion. Li ankaŭ sugestas ke tia ebleco povas iĝi ordinara en la estonteco.

Sekso por plezuro

Sekso povas esti socie riska kaj energie multekosta. Kial do homoj, male al plej multaj bestoj, seksumas por plezuro? Diamond sugestas, ke du teorioj povus klarigi tion. La "multaj patroj" teorio asertas ke kaŝita ovulado permesas al virinoj havi sekson kun multaj viroj kaj kreas konfuzon pri patreco, kiu tiam reduktas la verŝajnecon de infanmurdo. La "paĉjo hejme" teorio deklaras, ke virinoj instigas virojn esti ĉirkaŭe, provizi kaj protekti permesante al ili havi regulan sekson. Kombinante ambaŭ teorioj, la aŭtoro konkludas, ke kaŝita ovulado ekestis en tempo kiam niaj prapatroj estis malĉastaj por eviti infanmurdon (la "teorio de multaj patroj"). Dum la evoluo, virinoj elektis monogamajn rilatojn kun pli fidindaj kavernuloj (la teorio de la hejma paĉjo).

Por kio estas viroj

Studante la sociojn de Nov-Gvineo kaj Aĉeo, la verkisto esploris la kontribuon de viroj al la prizorgado de infanoj. Ĝi povus esti protekto, sed plej ofte ĉi tiu protekto venas de aliaj viroj de malsama aŭ sama tribo. La dua opcio estas provizi manĝaĵon kaj vivrimedojn. Sed, kiel montris studoj de la menciitaj socioj, viroj averaĝe enportas malpli da kalorioj provante ĉasi grandajn bestojn ol virinoj simple elektante fruktojn kaj legomojn. La aŭtoro dividas virojn en du kategoriojn: "manĝigantoj", kiuj garantias alporti predon al la familio, kaj "fanfaronuloj", kiuj provas elspuri grandajn bestojn kaj, plejparte, revenas hejmen kun malplenaj manoj. Tial, estas multe pli bone por virino edziĝi kun "manĝiganto", kvankam "fanfaronuloj" ofte havas pli altan socian statuson.

Faru pli kun malpli (menopaŭzo)

Menopaŭzo ne havas sencon de evolua vidpunkto. Kial virino subite fariĝas malfekunda kaj tiam restas tia dum la plej granda parto de sia vivo? La aŭtoro sugestas, ke tio estas kompromiso. Virino preferas kreskigi siajn jam naskitajn infanojn, kaj ne riski naski alian en tiu aĝo. En tia momento ŝi povas ankaŭ prizorgi siajn nepojn. Krome, pli maljunaj homoj en tradiciaj socioj estas aprezitaj pro sia scio kaj saĝeco.

Kiel altiri partneron (sekundaraj seksaj trajtoj)

Estas multaj teorioj kiuj klarigas sekundarajn seksajn trajtojn:

1. Fisherian Runaway: Inoj estas altiritaj al certaj trajtoj kiu efektive antaŭenigas supervivon, tiam ĉe la maskloj de tiu specio, tiuj trajtoj evoluas pli kaj pli ĝis ĝi iĝas senutila kaj komencas esti retenita per evolucio. Viraj muskoloj estas ekzemplo. La longo de la peniso ankaŭ povas esti bona ekzemplo, kvankam ĉi tiu teorio estas polemika. En ĉi tiu kazo, la kontraŭa evolua forto estos la longo de la vagino.
2. La koncepto de handikapeco (teorio de Zahavi): ĝi sugestas, ke tiuj trajtoj interferas kun la individuo; tial, kiam la kontraŭa sekso sukcesas malgraŭ la ĉeesto de ĉi tiuj trajtoj, oni povas esti certa pri lia forto kaj la kvalito de liaj genoj. La vosto de pavo estas elstara ekzemplo. En homaj socioj, statusaj simboloj kiel modo kaj aŭtoj estas ekzemploj. Belaj vizaĝoj ankaŭ estas ekzemplo, ĉar vizaĝoj estas ekstreme vundeblaj.
3. Teorio pri vero en reklamado: Simila al la teorio de Zahavi, sed konsideras signalojn kiel evolua avantaĝo prefere ol handikapeco.

Iuj indikoj estas vere utilaj, kiel iuj muskoloj ĉe viroj kaj grandaj mamoj aŭ femuroj ĉe virinoj, dum kelkaj signifas nenion, kiel voĉtono, hararo, ktp. La aŭtoro sugestas, ke korpa graso en la korpo de virino koncentriĝas en mamoj kaj femuroj por signali al viroj ke ŝi havas bonan laktadkapablon kaj grandajn naskiĝkanalojn.

Recenzoj

La libro ricevis pozitivan recenzon de biologo Steve Jones en The New York Review of Books. Jones priskribis la libron kiel allogan kaj interesan. Tamen, li pridubis la klarigon de Diamond de kaŝa ovulado, trovante ĝin nekonvinka.

Antropologo Peter B. Gray kaj evolua biologo Justin R. Garcia asertis, ke la libro fariĝis unu el la plej vaste legataj libroj pri homa sekseco. Tamen ili konsideris ĝin "senforma, sed tro maldika en enhavo".

Referencoj

Eksteraj ligiloj

• Why is Sex Fun? The Evolution of Human Sexuality. www.jareddiamond.org.