Carlo Marsuppini

Vidu ankaŭ: Aretino

Carlo Aretino estis itala humanisto, erudiciulo, beletristo, kanceliero de Florenca Respubliko kaj poeto. En 1444 Marsuppini sukcedis al Leonardo Bruni kiel kanceliero de la Florenca Respubliko. Li tradukis la "Batrakomiomaĥion" en la latinan, kaj en 1452 papo Nikolao la 5-a ordonis al li traduki la "Iliadon" el la greka en la latinan, sed Marsuppini ne kompletigis la verkon ĉar li mortis la sekvan jaron.

Carlo Marsuppini (1398-1453)
La Kronado de Marsuppini (Kronado de la Virgulino kun anĝeloj kaj sanktuloj) estas tempero sur panelo de Filippo Lippi, kreita post 1444 kaj konservita en la Vatikana Artgalerio en Romo. Ĝi konsistas el tri paneloj: la centra mezuras 172x93 cm kaj la flankaj 167x79 cm.
Persona informo
Naskiĝo	1398 en Arezzo, Italio
Morto	24-an de aprilo [[]] en Florenco, Italio
Tombo	Baziliko Santa Croce vd
Lingvoj	latina vd
Alma mater	Universitato de Bolonjo Universitato de Florenco
Familio
Patro	Gregorio Marsuppini (en) vd
Profesio
Okupo	verkisto filozofo poeto renesanca humanisto tradukisto vd
Postenoj Postenoj Kanceliero de Florenco (1444–1453) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Biografio

Gregorio, la patro de Karlo Marsuppini, diplomiĝis pri civila juro ĉe la Universitato de Bolonjo en 1389, metis sin en la servon de marŝalo Boucicaut (1364-1421), guberniestro de Ĝenovo kaj Savono nome de la reĝo de Francio Karolo la 6-a inter 1401 kaj 1409. Sed en 1409 leviĝis la ĝenovanoj kaj forpelis la francojn; la familio tiam elmigris al Florenco.

Gregorio ricevis la florencan civitanecon, etendita al siaj gefratoj kaj posteuloj, en 1431, ĉar li helpis nuligi komploton kontraŭ la dominado de la Respubliko de Florenco super Areco. Li estis riĉulo, kiu precipe pruntedonis grandajn sumojn al la bankisto Palla Strozzi (1372-1462).

Carlo prenis latinan kaj grekan lecionojn de Guarino Guarini. Li estis precipe amiko de Giannozzo Manetti (1396-1459), konsistigita kiel li en la literaturan rondon de Niccolò Niccoli kaj Ambrogio Traversari, kaj tial ankaŭ de Kozimo de' Mediĉo. Li iĝis mentoro de liaj filoj Piero de' Mediĉo (la podagrulo) (1416-146) kaj Giovanni di Cosimo de' Medici (1421-1463). En 1430, li sekvis Kozimon kaj siajn familianojn, kune kun Niccolò Niccoli, kiam ili forlasis Florencon por fuĝi el la pesto.

En 1431, li akompanis la junan Piero de Mediĉo al Romo okaze de la elekto de Papo Eŭgeno la 4-a; letero de Ambroĝo Traversari al Niccoli rakontas al ni ke li revenis al Florenco la 23-an de julio kunportante multajn latinajn kaj grekajn librojn kiujn Cosimo aĉetis por Traversari.

En 1430, Marsuppini sendube jam instruis ĉe la Studio; li estis tie konfirmita la 23-an de oktobro 1431, kiel profesoro pri retoriko, poezio kaj greka, kun salajro de 140 florenoj, multe pli alta ol tiu de ĉiuj liaj kolegoj. Tiu ĉi kontrakto estis renovigita la 5-an de oktobro 1435. Forta malamikeco kontraŭstaris lin por longa tempo al Francesco Filelfo (malamiko de Kozimo de Mediĉo, al kiu Marsuppini estis tre proksima), sed ili ŝajne reamikiĝis en 1450.

Pruvo de la tre grava rolo, kiun Marsuppini ludis en la florentina humanisma medio ekde la 1430-aj jaroj: en 1433, Lorenzo Valla petis al tri homoj, li mem, Ambroĝo Traversari kaj Leonardo Bruni, relegi sian verkon "De vero falsoque bono" (1433) antaŭ la publikigo; Marsuppini respondis al li per letero datita la 12-an de septembro.

Post la morto de Leonardo Bruni (9-a de marto 1444), li estis nomumita kanceliero de la Respubliko de Florenco (5-a de aprilo). Li estis renovigita ĉiujare en tiu pozicio ĝis aprilo 5, 1453, kelkajn tagojn antaŭ sia morto, kaj estis anstataŭigita per Poggio Bracciolini (la 27-an de aprilo).

En tiu ĉi posteno, kiu iĝis plejparte honora sub la fakta diktaturo de Kozimo de Mediĉo, Marsuppini elstaris plejparte pro la granda retorika pliprofundigo alportita al ŝtatkorespondado. La 30-an de januaro 1452, li oficiale bonvenigis la imperiestron Frederiko la 3-a en la urbo, farinte paroladon en la latina kaj ricevante la titolon de grafo Palatina fare de la suvereno.

Li ankaŭ portis la titolon de "sekretario de la papo", atestita en dokumento de 1441, konfirmita fare de Nikolao la 5-a en 1452, sed tio estis pure honora titolo.

Kiam li mortis, li estis entombigita en la Preĝejo de la Sankta Kruco (sur la maldekstra flanko, kontraŭ Leonardo Bruni). La ambasadoroj de la papo, la reĝo de Francio kaj la duko de Milano partoprenis la entombigon. Lia studento Cristoforo Landino (1424-1498) deziris sukcedi lin en lia seĝo ĉe la Studio, sed Landino ne prenis la pozicion ĝis 1458.

Post la morto de sia patro (1445), li komisiis al Fra Filippo Lippi la Kronadon de la Virgulino (konata kiel Kronado de Marsuppini), en kiu li aperas kiel protektanto en preĝo, origine destinita por la Preĝejo de Sankta Bernardo, en Arezzo, poste ĝi estis translokigita al la refektorio de la najbara Olivetana monaĥejo (hodiaŭ ĉe la Vatikana Pinakoteko).

Verkaro

• De bello ranarum et murium, ("Pri la milito inter la ranoj kaj la musoj"), Homero, Parmo, 1492; Pesaro 1509; Florenco 1512
• Epistola consolatoria ad Cosman et Laurentium de Medicis de obitu matris ipsorum
• Commentarium in Convivium Platonis de Amore, 1468
• De vero falsoque bono, 1433

Vidu ankaŭ

• Isokrato (436 a. K. - 338 a. K.)
• Demosteno (384 a. K. - 322 a. K.)
• Esĥino (384 a. K. - 314 a. K.)
• Manuel Chrysoloras (1355-1415)
• Niccolò Niccoli (1364-1437)
• Leonardus Brunus Aretinus (1369-1444)
• Palla Strozzi (1372-1462)
• Guarino Guarini (1374-1460)
• Poggio Bracciolini (1380-1459)
• Eŭgeno la 4-a (1383-1447)
• Ambrogio Traversari (1386-1439)
• Kozimo de Mediĉo (1389-1464)
• Giannozzo Manetti (1396-1459)
• Tommaso Parentucelli (1397-1455)
• Francesco Filelfo (1398-1481)
• Giovanni Tortelli (1400-1466)
• Francesco Sforza (1401-1466)
• Lorenzo Valla (1405-1457)
• Filippo Lippi (1406-1469)
• Benedikto Akolto, la maljuna (1415-1464)
• Frederiko la 3-a (1415-1493)
• Piero di Kozimo, la Podagrulo (1416-1469)
• Giovanni di Cosimo de' Medici (1421-1463)
• Cristoforo Landino (1424-1498)
• Desiderio da Settignano (1430-1464)
• Marsilio Fiĉino (1433-1499)