Municipo Valmiera
La municipo Valmiera (latve Valmieras novads) estas municipo en norda Latvio. La municipo estis kreita en julio 2021, konstruita surbaze de distrikto Valmiera (latve Valmieras rajons), kiu ekzistis ĝis 2009, aldonante kelkajn teritoriojn de najbaraj municipoj. La municipo kunigas kelkajn ekzistantaj en 2009-2021 municipo: (latve Valmiera, Beverīnas novads, Burtnieku novads, Kocēnu novads, Mazsalacas novads, Naukšēnu novads, Rūjienas novads, Strenču novads). La centro de la municipo situas en Valmiera.
| municipo Valmiera (Valmieras novads) | |||
| municipo | |||
 Valmiera teatro
| |||
|
|||
| Lando |  Latvio
| ||
|---|---|---|---|
| Historia regiono | Vidzeme | ||
| Ŝoseo | E264/A3 Inčukalns-Valka-Estonio | ||
| - Ŝoseo | P20 Valmiera-Drabeši | ||
| - Ŝoseo | P17 Valmiera-Rūjiena | ||
| - Ŝoseo | P18 Valmiera-Smiltene | ||
| Urboj | Valmiera, Rūjiena, Seda, Mazsalaca, Strenči | ||
| Riveroj | 4
| ||
| Ĉefurbo | Valmiera | ||
| Areo | 2 948 km² (294 800 ha) | ||
| Loĝantaro | 51 370 (2021[1]) | ||
| Denseco | 17,43 loĝ./km² | ||
| Estiĝo | 2021 | ||
| Horzono | EET (UTC+2) | ||
| - somera tempo | EEST (UTC+3) | ||
| ISO 3166-2:LV | LV-113 | ||
 | |||
 | |||
 Vikimedia Komunejo: Valmiera Municipality
| |||
| Retpaĝo: valmierasnovads.lv | |||
Ĝiaj najbaroj estas norde Estonia distriktoj Valga, Viljandi kaj Pärnu, oriente municipo Valka, sude municipo Smiltene kaj municipo Cēsis, kaj okcidente municipo Limbaži.
Historio redakti
En antikvaj tempoj, la regiono estis loĝita de miksaĵo de baltaj kaj finn-ugraj triboj, en la 10-a jarcento ili estis plejparte latgaloj kaj livonoj. Komence de la 13-a jarcento, la plej granda parto de la teritorio de la municipo estis subigita al latgala ŝtato Tālava, la norda parto apartenis al la estona lando Sakala, la okcidenta al la livona ŝtato Metsepole.
Post la Livonia konkero de la krucistoj en la 13-a jarcento, la regiono venis sub la kontrolon de la Livonia Ordeno, malgrandan parton sudokcidente ricevis la Arkidiocezo de Rigo.[2]
Kiel rezulto de la Livonia Milito, la regiono venis sub polan regon en Pārdaugava Duklando en 1566. Post longa milito, en 1629 Svedio konkeris regiono.
Post la Granda Nordia Milito en 1721, la regiono venis sub la kontrolo de la Rusia Imperio kaj apartenis al la provinco Vidzeme (Livonio). En 1918 la areo estis inkludita en la Respubliko Latvio.
Geografio redakti
La municipo havas varian terenon kaj partoj de ĝi apartenas al malsamaj fiziografiaj areoj. La centra parto estas okupita de Norda Vidzeme malaltebenaĵo. La municipo altebenaĵoj estas en la nordo kaj sudokcidento (monteto Zilaiskalns 127 m).
Geologie, plejparte en la municipo estas dominita per la sedimentoj de la mezdevonio. Mineraloj: argilo (Planči, Burtnieki) sablo kaj gruzo (Bāle-Bērziņi, Ķoņi, Unguriņi, Oliņas), torfo (marĉoj Sedas, Sapatas, Lielais, Rūjas).[3][4] Arbaroj kovras proksimume 40% de la municipa areo, marĉoj proksimume 10%.[2]
Averaĝa temperaturo estas -6 °C en januaro kaj +16,5 °C en julio. Da precipitaĵo falas 650–750 mm jare.[4]
Riveroj redakti
La municipo situas ĉe la limo de la basenoj Gauja kaj Salaca. Gravaj riveroj:
- Gauja baseno - Gauja, Abuls, Strenčupīte, Lisa, Nigra, Vija.
- Salaca baseno - Salaca, Seda, Rūja, Briede, Ramata, Iģe.
Lagoj redakti
La pli grandaj lagoj estas Burtnieks (40 km²), Ramatas Lielezers (1,6 km²), Vaidavas ezers (0,9 km²).[3]
Loĝantaro redakti
Laŭ la stato de la jaro 2023 en la municipo vivis 50 659 personoj sur areo de 2 947,91 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 17 loĝantoj/km².
| N# | Setlejo | Statuso | Paroĥo | Loĝantaro (2021)[5][6] |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Valmiera | Urbo | — | 24 750 |
| 2. | Rūjiena | Urbo | — | 2799 |
| 3. | Valmiermuiža | Vilaĝo | Valmieras | 2392 |
| 4. | Seda | Urbo | — | 1207 |
| 5. | Mazsalaca | Urbo | — | 1165 |
| 6. | Strenči | Urbo | — | 1062 |
| 7. | Kocēni | Vilaĝo | Kocēnu | 949 |
| 8. | Zilaiskalns | Vilaĝo | Zilākalna | 742 |
| 9. | Naukšēni | Vilaĝo | Naukšēnu | 651 |
| 10. | Rencēni | Vilaĝo | Rencēnu | 493 |
| 11. | Matīši | Vilaĝo | Matīšu | 442 |
| 12. | Mūrmuiža | Vilaĝo | Kauguru | 440 |
Administraj unuoj redakti
Urboj (pilsēta), ŝtata urbo (valstspilsēta) redakti
Valmieras valstspilsēta, Mazsalacas pilsēta, Rūjienas pilsēta, Sedas pilsēta, Strenču pilsēta.
Paroĥoj (pagasts) redakti
Bērzaines pagasts, Brenguļu pagasts, Burtnieku pagasts, Dikļu pagasts, Ēveles pagasts, Ipiķu pagasts, Jeru pagasts, Jērcēnu pagasts, Kauguru pagasts, Kocēnu pagasts, Ķoņu pagasts, Lodes pagasts, Matīšu pagasts, Mazsalacas pagasts, Naukšēnu pagasts, Plāņu pagasts, Ramatas pagasts, Rencēnu pagasts, Sēļu pagasts, Skaņkalnes pagasts, Trikātas pagasts, Vaidavas pagasts, Valmieras pagasts, Vecates pagasts, Vilpulkas pagasts un Zilākalna pagasts.
Bildoj redakti
-
Herbejoj de lago Burtnieks -
Trikāta kunvenejo “Depo” -
Neļķu klifoj proksime de Mazsalaca -
Valmiera kastelruinoj -
Kromkonstruaĵoj de Strenči hospitalo
Referencoj redakti
- ↑ stat.gov.lv
- ↑ 2,0 2,1 Latvijas Padomju Enciklopēdija - Latva Soveta Enciklopedio, v. 10-1, p. 249.
- ↑ 3,0 3,1 Latvijas PSR Mazā Enciklopēdija - Latva Malgranda Enciklopedio, v. 3, p. 614.
- ↑ 4,0 4,1 Latvijas ģeogrāfijas atlants - Latvia geografia atlaso. "Jāņa sēta", 2020
- ↑ PMLP.gov.lv Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās (latve)
- ↑ LĢIA.gov.lv Vietvārdu datubāze 29.01.2021 (latve)