Kola Tubosun
Kọ́lá Túbọ̀sún (
Elp.; naskita la 22-an de septembro 1981) estas niĝeria lingvisto, verkisto, tradukisto, sciencisto kaj kultura aktivisto. Lia laboro kaj influo situas en la kampoj de edukado, lingva teknologio, literaturo, ĵurnalismo kaj lingvistiko. En 2016 li estis la ricevinto de la "Special prize" de la Premio Ostana por verkoj en la denaska lingvo (Ostana Premio Scritture en Lingua Madre) por lia laboro en lingva aktivismo[1]. Li verkas en la lingvoj joruba kaj angla kaj estas nuntempe la afrika redaktoro de la Best Literary Translations anthology (Plej bona antologio de beletraj tradukoj), eldonita de Deep Vellum)[2].
| Kola Tubosun | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 22-an de septembro 1981 (43-jaraĝa) en Ibadano |
| Lingvoj | joruba • niĝeria piĝino • angla |
| Ŝtataneco | Niĝerio 
|
| Alma mater | Universitato de Ibadano Sud-Ilinojsa Universitato ĉe Edwardsville Goodenough College (en) 
|
| Okupo | |
| Okupo | ĵurnalisto lingvisto instruisto tradukisto
|
Lia lingvoaktivisma laboro koncentriĝas je la rolo de afrikaj lingvoj en teknologio, edukado, literaturo, administrado kaj distro. En 2025 li fondis la "The Yoruba Name Project" , leksikografia projekto por montri kiel teknologio povas helpi en la revigligo de lokaj lingvoj. Kiel verkisto, li produktis verkojn en formo de vojaĝlibro, vojaĝpoezio, eseoj pri literaturo, sciencaj verkoj, ĵurnalismo kaj fikcio.
En septembro 2020, li estis nomumita programan direktoron de la Joruba Akademio en Ibadan[3].
Lingvistiko, leksikografio kaj lingva aktivismo
redaktiEn marto 2015, li fondis la "Yorùbá Names Project" ĉe YorubaName.com kiel klopodo dokumenti ĉiujn nomojn en la joruba en multimedie allirebla formato. La projekto ankaŭ ebligis joruban klavaron en formo de libera programaro por Mac kaj Windows kiu permesas ties uzantojn tajpi la joruban kaj igban lingvojn en la interreto[4][5].
Honore al la deklaracio de UNESCO de 2019 kiel la Internacia Jaro de Indiĝenaj Lingvoj, Tubosun, tra la projekto YorubaName.com en kunlaboro kun Rising Voices kreis @DigiAfricanLang, prezentanta sciencistojn kaj fakulojn laborantaj en la kamoj de afriklingva dokumentaro kaj lingva revigligo trans la kontinento[6].
Kreiva kaj vojaĝverkado
redaktiEn 2016, li verkis la antaŭparolon por la sciencfikcia novelo de Nnedi Okorafor, nome Lagoon for Literary Wonderlands [en.wikipedia], kolekto de eseoj pri inventitaj mondojn en literaturo el la tuta mondo, de Dante al Rushdie[7].
Tubosun estis en 2019 premiita kun la Morland Writing Scholarship pro tio ke li verkis biografion pri la verkisto Wole Soyinka, kiu estis la unua afrika Nobel-premiito pri literaturo[8].
Poezio
redaktiTubosun verkis poezion en la joruba kaj la angla.
(2005) Headfirst en la Meddle
(2015) Attempted Speech & Other Fatherhood Poems
(2018) Edwardsville by Heart, poemkolekto, ISBN 9780993550232 Wisdom's Bottom Press, 2018.
(2021) Ìgbà Èwe, poemkolekto[9]. Ĝi estis priskribita kiel "aserto de du aŭ pli da kulturoj en progresema konversacio"[10], ISBN 9789789907014 , Lagos: Ouida Books, 2021.
Literaturaj tradukoj
redaktiLi estas literatura tradukisto el kaj al la joruba, lia denaska lingvo, pledante por pli da beletraj tradukoj en afrikaj lingvoj kiel vojo al la revigliĝo de lingvoj[11]. Lia traduko de novelo de la kenja verkisto Ngũgĩ wa Thiong'o en la joruba estis eldonita por la jalada lingvotraduka projekto en marto 2016[12]. En 2019, lia traduko de mallonga rakonto de Chimamanda Ngozi Adichie estis eldonita en la Absinthe Revuo en 2019. Li ankaŭ tradukis James Baldwin, Wole Soyinka kaj Haruki Murakami. Ekde 2005, li tradukis al la angla kelkajn poemojn de sia patro, jorublingva poeto, tra la Poetry Translation Centre (Poezia Traduka Centro) en Londono[13]. Unu de tiuj poemoj estis eldonita en No, Love is Not Dead: An Anthology of Love Poetry from Around the World (Ne, amo ne estas morta: Antologio de amopoezio de ĉirkaŭ la mondo), redaktita de Christopher McCabe kaj Swirl of Words / Swirl of Worlds – Poems from 94 Languages Spoken Across Hackney (Turniĝo de vortoj/ turniĝo de mondaj – poemoj el 94 lingvoj parolataj trans Hackney (kolektita de Stephen Watts)[14]. Túbọ̀sún estas nuntempe afrika kunredaktoro de la inaŭgura eldono de la Best Literary Translations Anthology[15][16].
Premioj
redakti
Premio Ostana
redaktiEn januaro 2016, Tubosun estis elektita kiel ricevinto de la "Special Prize" de la Premio Ostana por literaturo en la denaska lingvo (Premio Ostana Internazionale Scritture en Lingua Madre - 2016), premio donita al ajna individua kiu faris verkon kaj rimarkindan aktivismon por la defendo de indiĝena lingvo[17]. La premia ceremonio estis tenita de 2 al 5 junio 2016, en la urbo de Ostana (Cuneo, Italio)[18][19]. Tubosun estis la unua afrikano esti sekve honorita de la organizo.
Aliaj premioj (elekto)
redakti- 2022 Proksimiĝanta Novaĵa Gratifiko en Lingva Teknologio
- 2016 100 plej novigaj homoj en teknologio de YNaija[20]
- 2016 Quartz Listode afrika Ennoviganto.
- 2015 La plej novigaj homoj de Niĝerio en la kampo de teknologio, de YNaija
Referencoj
redakti- ↑ (en). Tobosun Receives International Award For Mother Tongue Literature 2016 (la 31-an de januaro 2016). Arkivita el la originalo je la 25-an de marto 2016.
- ↑ (en) Anothai, Noh. (2024-04-19) Best Literary Translations 2024. Deep Vellum. ISBN 978-1-64605-335-3.
- ↑ (en) Yoruba academy appoints new programme director (2021-02-12). Alirita 2021-02-12 .
- ↑ (en) Yoruba keyboard layouts for Windows and Mac. Arkivita el la originalo je la 27-an de aprilo 2016. Alirita 2017-10-20 .
- ↑ (en) Combined Igbo, Yoruba keyboard made available on Yorubaname.com (la 18-an de julio 2016). Arkivita el la originalo je la 9-an de aŭgusto 2016.
- ↑ Twitter @DigiAfricanLang 2019 (en-US). Arkivita el la originalo je 3 August 2019. Alirita 2019-08-22 .
- ↑ (en) Nnedi Okorafor: I just have stories to tell... (la 30-an de majo 2016). Alirita 2022-05-27 .
- ↑ Tubosun gets 18,000pounds for winning Morland scholarship (en-US) (2018-12-05). Arkivita el la originalo je la 6-an de decembro 2018. Alirita 2018-12-06 .
- ↑ . Kọ́lá Túbọ̀sún Announces Second Poetry Collection, Ìgbà Èwe (en-US) (2021-06-15). Alirita 2021-06-15 .
- ↑ Affirming Poetry Across Cultures | Ayọ̀délé Ìbíyẹmí (angle) (2021-08-21). Alirita 2021-08-21 .
- ↑ (en) “The Shivering”, Absinthe 26 (1). 2019
- ↑ (en). Jalada Translation Issue 01: Ngũgĩ wa Thiong'o (la 22-an de marto 2016). Arkivita el la originalo je la 27-an de aprilo 2017.
- ↑ (en) Yoruba poetry workshop: Translating Túbọ̀sún Ọládàpọ̀ with Kọ́lá Túbọ̀sún. Arkivita el la originalo je la 30-an de januaro 2020.
- ↑ (en) Swirl of Words / Swirl of Worlds – Poetry Book. Alirita 2022-11-03 .
- ↑ (en) The Best Literary Translations 2024 anthology: Call for Submissions (la 24-an de oktobro 2022).
- ↑ (en) The Best Literary Translations 2024 Anthology: Call for Submissions from Deep Vellum (la 13-an de oktobro 2022).
- ↑ (en). Tobosun Receives International Award For Mother Tongue Literature 2016 (la 31-an de januaro 2016). Arkivita el la originalo je la 25-an de marto 2016.
- ↑ (it) Dalla lingua Yoruba allo shar-chicham, nel borgo occitano di Ostana un festival per salvare le lingue minori (la 24-an de majo 2016). Arkivita el la originalo je la 31-an de majo 2016.
- ↑ Scritture in lingua madre Un patrimonio da salvare (la 3-an de junio 2016). Arkivita el la originalo je la 25-an de junio 2016.
- ↑ (en). YNaija presents the class of 2016: Nigeria's 100 most innovative persons in Technology. YNaija (2016). Arkivita el la originalo je 2026-02--26.