Prunus padus
Prunus padus, aǔ paduso[2], estas specio de prunuso, indiĝena al norda Eŭropo kaj norda Azio. Ĝi estas falfolia, malgranda arbo aŭ granda arbedo, 8–16 m alta, kiu kreskas sude de la Arkta Cirklo en Norvegio, Svedio, Finnlando kaj Rusio. Ekzistas ankaŭ kelkaj arboj en Britio, Francio, Hispanio, Portugalio kaj en Balkano. Ĝi estas la tipo-specio de la subgenro Padus, kiu havas florojn kaj fruktojn (drupoj kiel ĉerizoj) en grapoloj; pro tio tia arbo nomiĝas ankaŭ grapolĉerizujo[3].
 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 floroj
| ||||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Prunus padus L. | ||||||||||||||||||
Sinonimoj
| ||||||||||||||||||
|
Cerasus padus (L.) Delarbre | ||||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||||
Karakterizaĵoj
redaktiLa fruktoj estas drupoj, de malhelruĝaj al nigraj koloroj, globaj, pizograndaj, maldolĉaj kaj ne manĝeblaj de homoj; ili estas adstringaj pro sia tanino-enhavo, kaj en tio similas celtidojn (el la familio kanabacoj).[4]
Ekzistas du specioj:
- Eŭropa birdo-ĉerizo Prunus padus var. padus, Eŭropo kaj okcidenta Azio.
- Azia birdo-ĉerizo Prunus padus var. commutata, orienta Azio.
Ekologio
redakti
La floroj estas hermafroditaj kaj polenitaj per abeloj kaj muŝoj. La frukto estas volonte manĝita per birdoj, kiuj ne malŝatas la adstrinĝecon.
Ermeno-tineo (Yponomeuta evonymella) uzas paduson kiel ĝian gastigantplanton, kaj la larvoj povas manĝi unuopajn arbojn senfoliaj.
Veneno
redaktiLa glikozidoj prulaŭrasino kaj amigdalino, kiuj povas esti venenaj al kelkaj mamuloj, troviĝas en kelkaj partoj de P. padus, inkluzive de la folioj, tigoj kaj fruktoj.[5]
Uzoj
redaktiLa frukto de tiu arbo malofte estas uzita en okcidenta Eŭropo, sed estas ofte manĝita pli oriente.
Ĝi estis uzita medikamente dum la Mezepoko. [bezonatas klarigoj]
La ŝelo de la arbo, metita ĉe la pordo, laŭsupoze protektis kontraŭ pesto. [bezonatas klarigoj]
Ĝi ankaŭ estas vendita kiel ornamento en Nordameriko kiel Majarbo . [bezonatas klarigoj]
Tabuo kontraŭ la uzo de la ligno estis raportita fare de indiĝenoj de Advie, en nordorienta Skotlando, kiun opiniis la arbon "sorĉistinarbo".[6]
Referencoj
redakti- ↑ Rehder, A. 1940, reprinted 1977. Manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions. Macmillan publishing Co., Inc, New York.
- ↑ Paduso ĉe vortaro.net
- ↑ Grapolĉerizujo ĉe vortaro.net
- ↑ Bird cherry (Prunus padus). Science & Plants for Schools (U.K.). Arkivita el la originalo je 2018-12-25. Alirita 2012-11-01 .
- ↑ (1996) “Prunus Padus (bird cherry) poisoning in cattle”, Veterinary Record 138, p. 188. “…stems, leaves and fruits of P. padus contain the glycosides prulaurasin and amygdalin…”.
- ↑ Walter Gregor, "s:The Folk-Lore Journal. Volume 7/Some Folklore of Trees, Animals, and River-fishing from the N.E. of Scotland"The Folk-Lore Journal. Volume 7, 1889. p. 41.
Vidu ankaŭ
redakti- Taphrina padi - funga prungajlo trovebla sur paduso
Eksteraj ligiloj
redakti- Konsiletoj por identigi paduson Arkivigite je 2012-03-16 per la retarkivo Wayback Machine de btcv Arkivigite je 2010-04-18 per la retarkivo Wayback Machine
Fonto
redaktiEn tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Prunus padus en la angla Vikipedio.
