Shawnee

La ŝonioj (Shaawanwaki, ša˙ŭano˙ki- kaj Shaawanowi-lenaŭeki estas Algonken-parolantaj popoloj apartenantaj al Nordameriko. Historie ili enloĝis la areojn de aktuala Ohio, Virginio, okcidenta Virginio, Okcidenta Marilando, Kentukio, Indiana, kaj Pensilvanio en Usono. Hodiaŭ ekzistas tri federale agnoskitaj ŝoniaj triboj: Absentee-Shawnee Tribe of Indians of Oklahoma (Malloka Ŝonio-tribo de Oklahomo), Eastern Shawnee Tribe of Oklahoma (Orienta Ŝonio-tribo de Oklahomo), kaj Shawnee Tribe (Ŝonio-tribo), ĉiuj kun ĉefsidejo en Oklahomo.

Shawnee
izolita homa grupo • etno • Usona indiana tribo
Suma populacio
14,000 (7,584 registritaj)
Ŝtatoj kun signifa populacio

Historio

Multajn milojn da jaroj antaŭe grupoj konataj kiel paleo-indianoj vivis en kio hodiaŭ nomiĝas la amerika Mezokcidento. Tiuj grupoj estis ĉasisto-kolektantoj kiuj ĉasis larĝan gamon de bestoj, inkluzive de la megafaŭno, kiu formortis post la fino de la plejstocena epoko. Akademiuloj kredas ke paleo-indianoj estis specialiĝintaj, altagrade moviĝemaj furaĝistoj kiuj ĉasis malfruan plejstocenan faŭnon kiel ekzemple bizonon, mastodontojn, karibuon, kaj mamutojn.

Ŝoniaj originoj kiel tumulkonstruantoj

Monongahelaj prakulturoj ĉe Fort Ancient, de Herb Roe

.

Kelkaj akademiuloj kredas ke la ŝonioj estas posteuloj de la homoj de la prahistoria Fort Ancient kulturo de Ohio, kvankam tio ne estas universale akceptita. Tiu kulturo prosperis de 1000 ĝis 1650 inter homoj kiuj ĉefe enloĝis teron laŭ la Ohio-rivero en areoj de suda nuntempa Ohio, norda Kentukio kaj okcidenta Okcident-Virginio. La Fort Ancient-kulturo iam kredatis esti vastiĝo de la Misisipiana kulturo. Akademiuloj nun kredas ke ĝi formiĝis sendepende kaj estis descendita de la Hopewell-kulturo (100 BCE - 500 CE), ankaŭ tumulkonstruanta popolo.

La grupo de kulturoj kolektive nomitaj tumulkonstruantoj sukcedis prahistoriajn sociojn en Nordameriko kiuj konstruis diversajn stilojn de kompleksaj, masivaj terremparoj: argilaj holmoj por entombigo, elitaj loĝdomaj kaj ceremoniaj celoj. Tiuj inkludis la antaŭkolumbajn kulturojn de la arkaika periodo; Woodland-periodo (Adena kaj Hopewell kulturoj); kaj la Misisipiana periodo; originante de ĉirkaŭ 3000 a.K. ĝis la 16-a jarcento p.K., kaj vivante en regionoj de la Grandaj Lagoj, la Ohio-rivera valo, kaj la Misisipa valo kaj ĝiaj alfluantoj, etendiĝante en la Sudorienton de la aktuala Usono.

Serpent Mound (Serpento-Tumulo, Peebles, Ohio

.

Necerteco ĉirkaŭas la finan sorton de la Fort Ancient-homoj. Verŝajne ilia socio, kiel la Misisipiana kulturo en la sudo, estis grave interrompita per ondoj de epidemioj de novaj infektaj malsanoj portitaj fare de la plej unuaj hispanaj esploristoj en la 16-a jarcento. Post 1525 ĉe Madisonville, la tipejo, la domograndeco de la vilaĝo iĝas pli eta kaj pli malmulta, kun indiko de "malpli hortikultur-centrita, sidema vivmaniero" . Ekzistas interspaco en la arkeologia arkivo inter la plej lastatempaj Fort Ancient-ejoj kaj la plej malnovaj lokoj de la ŝonioj, kiu okupis la areon dum la tempo de pli postaj eŭropaj (francaj kaj anglaj) esploristoj. Estas ĝenerale akceptite ke similecoj en materiala kulturo, arto, mitologio, kaj ŝonia buŝa historio liganta ilin al la Fort Ancient-uloj povas esti utiligitaj establi la ŝanĝon de Fort Ancient-socio en historian ŝonian socion.

La ŝonioj tradicie rigardis la lenapojn (aŭ delavarojn) kiel iliajn "avojn". La Algonkenaj nacioj de aktuala Kanado rigardis la ŝoniojn kiel sian plej sudan branĉon. Laŭ la Orienta marbordo, la Algonken-parolantaj triboj estis plejparte situantaj en marbordaj regionoj, de Kebekio ĝis la Karolinioj. Algonkena lingvaro havas vortojn similajn al la arkaika shaŭano (nun: shaawanwa) elvokiva "sude". Tamen, la radiko shaawa- ne signifas "sude" en la ŝonia, sed "modera, varma ( vetero)". En unu ŝonia rakonto, Shaawaki estas la diaĵo de la sudo.

Ŝonioj post 1600

Eŭropanoj raportis renkontojn kun ŝonioj trans vasta geografia areo. La plej frua mencio de la ŝonioj povas esti nederlanda mapo en 1614 montranta la Sawwanew ĵus oriente de la Delavaro. Postaj 17-ajarcentaj nederlandaj fontoj ankaŭ metas ilin en tiun ĝeneralan areon. Klarigoj de francaj esploristoj en la sama jarcento kutime lokalizis la ŝonion laŭ la Ohio-rivero, kie ili renkontis ilin dum ekskursoj de Kanado kaj la Ilinoja Lando.

Laŭ unu legendo, la ŝonioj devenas de grupo sendita fare de Tribestro Opechancanough, reganto de la Paŭhatana konfederacio 1618-1644, por ekloĝi en la Shenandoah Valo. La grupo estis gvidita de lia filo, Sheewa-a-nee. Edward Bland, esploristo kiu akompanis la ekspedicion de Abraham Wood en 1650, skribis ke en la tempo de Opechancanough, okazis kverelo inter la "Chawan" ĉefo kaj la ŭeroance de la Paŭhatanoj (ankaŭ parenco de la familio de Opechancanough). Li diris ke ĉi-lasta murdis la la unuan. La esploristoj Batts kaj Fallam en 1671 raportis ke la ŝonioj pribatalis kontrolon de la Shenandoah Valo kun la irokezoj en tiu jaro, kaj malvenkis. Antaŭ la tempo kiam eŭrop-amerikaj setlantoj komencis alveni en la Valo (ĉ. 1730), la irokezoj foriris, revenante al ilia tradicia teritorio en aktuala New York kaj Pensilvanio. La ŝonioj tiam estis la solaj loĝantoj de la norda parto de la valo.

Iam antaŭ 1670, grupo de ŝonioj migris al la Savannah-Rivera regiono. La angloj bazitaj en Charles Town, suda Karolino estis kontaktitaj fare de tiuj ŝonioj en 1674. Ili eniris long-daŭrantan aliancon. La Savannah-riveraj ŝonioj estis konataj al la Karoliniaj angloj kiel "Savannah-indianoj". Ĉirkaŭ la sama tempo, aliaj ŝoniogrupoj migris al Florido, Marilando, Pensilvanio, kaj aliaj regionoj sude kaj oriente de la Ohio-lando.

La historiisto Alan Gallay konjektas ke la ŝoniaj migradoj de la meza ĝis malfrua 17-a jarcento estis verŝajne motivigitaj per la Irokezaj Militoj, kiu komenciĝis en la 1640s. La ŝonioj iĝis konataj pro siaj multlokaj setlejoj de moderna Ilinojso kaj New York ĝis Kartvelio. Inter iliaj konataj vilaĝoj estis Eskippakithiki, Sonnionto, kaj Suwanee, Georgia (Suŭane, Georgio). Ilia lingvo iĝis lingua franca por komerco inter multaj triboj. Ili iĝis gvidantoj inter la triboj, iniciantaj kaj daŭrigantaj pan-indianan reziston al eŭropa kaj eŭro-amerika vastiĝo.

Antaŭ 1754, la ŝonioj havis ĉefsidejon ĉe Shawnee Springs ĉe nuntempa Cross Junction, Virginio proksime de Winchester. La patro de la pli posta ĉefo Cornstalk tenis sian tribunalon tie. Du aliaj ŝoniaj vilaĝoj ekzistis en la Shenandoah Valo: unu en Moorefield, Okcidenta Virginio, kaj unu ĉe la Norda Rivero. En 1753, ŝonioj en la okcidento sendis mesaĝistojn invitantajn la Virginio-homojn por forlasi la Shenandoah Valon kaj transiri la Aleganojn. La Virginia Shawnee migris okcidenten la sekvantan jaron, interligante ŝoniojn ĉe la Scioto-Rivero en la Ohio-lando.

Post la Kastoro-Militoj, la irokezoj postulis la Ohio-Landon kiel ilian ĉaskampon laŭ konkerorajto, kaj traktis la ŝoniojn kaj delavarojn , kiuj transloĝigis tien, kiel dependajn tribojn. Kelkaj sendependaj irokezaj grupoj de diversaj triboj ankaŭ migris okcidenten, kie ili iĝis konataj en Ohio kiel la Mingoj. Tiuj tri triboj - la ŝonioj, la delavaroj, kaj la mingoj - tiam iĝis proksime rilataj unu al la alia, malgraŭ la diferencoj en iliaj lingvoj. La unuaj du estis algonken-parolantaj kaj la tria irokeza.

Sesdekjara Milito

Post la Batalo de la Monongahela en 1755, multaj ŝonioj batalis kiel aliancanoj de iliaj komercaj partneroj, la francoj, dum la fruaj jaroj de la franca kaj indiana Milito (alinome Sepjara Milito). En 1758 ili packontraktis kun la britaj kolonianoj, subskribante la Traktaton de Easton) en 1758. Kiam la britoj venkis la francojn en 1763, alia ŝonioj eniris la ribelon de Pontiac kontraŭ la Britoj, kiuj jaron poste malsukcesis.

La britoj eldonis la Reĝan Proklamon de 1763 dum la Ribelo de Pontiac, por krei limlinion inter la britaj kolonioj en la oriento kaj la Ohia Lando okcidente de la Apalaĉoj. Ili provis solvi konfliktopunktojn kun la indianoj kaj establi rezervejon por ili. La Traktato de Fort Stanwix , en 1768, aliflanke, etendis tiun linion okcidenten, donante al la britoj postulon je kio nun estas okcidenta Virginio kaj Kentukio. La ŝonioj ne konsentis pri tiu traktato: ĝi estis negocita inter britaj oficialuloj kaj la irokezoj, kiuj postulis suverenecon super la areo, kvankam ŝonioj kaj aliaj indianaj triboj ankaŭ ĉasis tie.

Post tiu traktato, anglo-amerikanoj komencis alvenadi en la Ohio-rivero-Valon por setlado. Perfortaj okazaĵoj inter setlantoj kaj indianoj eskaladis en la Militon de Dunmore en 1774. Britaj diplomatoj sukcesis izoli la ŝonijon dum la konflikto: la irokezoj kaj la delavaroj restis neŭtralaj. La ŝonioj alfrontis la britan kolonion de Virginio kun nur kelkaj Mingo-aliancanoj. Lord Dunmore, reĝa guberniestro de Virginio, lanĉis dubranĉan invadon en la Ohian Landon. La ŝonia ĉefo Cornstalk atakis unu flugilon sed batalis al remizo en la nura grava batalo de la milito, la Batalo de Point Pleasant.

En la Traktato de Camp Charlotte, Cornstalk kaj la ŝonioj estis devigitaj rekoni la Ohio-rivero-limon establitan per la 1768-datita Stanwix-traktato. Multaj aliaj ŝoniaj gvidantoj rifuzis rekoni tiun limon, aliflanke. Kiam la Usona Milito de Sendependeco eksplodis en 1776, pluraj ŝoniaj tribestroj rekomendis eniri la militon kiel britaj aliancanoj, esperante movi la kolonianojn reen trans la montojn. La ŝonioj estis disigitaj: Cornstalk kondukis tiujn kiuj deziris resti neŭtralaj, dum militogvidantoj kiel ekzemple Chief Blackfish kaj Blue Jacket batalis kiel britaj aliancanoj.

Post la Revolucio, en la Nordokcidenta Indiana Milito inter Usono kaj konfederacio de indianaj triboj, la ŝonioj kuniĝis kun la miamoj en grandan bataltrupon. Post la Battle of Fallen Timbers (Batalo de Falinta Ligno) en 1794, la plej multaj el la ŝoniaj grupoj subskribis la Traktato de Greenville la venontan jaron. Ili estis devigitaj cedi grandajn partojn de sia patrujo al la nova Usono. Aliaj ŝoniaj grupoj malaprobis tiun traktaton kaj migris al Misurio, kie ili ekloĝis proksime de Cape Girardeau.

La Milito de Tecumseh kaj la Milito de 1812

Tecumseh, de Benson Lossing en 1848 surbaze de 1808 desegnaĵo

.

Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Great Comet of 1811, 1812 New Madrid earthquake kaj Battle of Tippecanoe.

La du ĉefkontraŭuloj en la konflikto, Tecumseh kaj William H. Harrison, ambaŭ estis junioraj partoprenantoj en la Batalo de Falinta Ligno ĉe la fino de la Nordokcidentaj Indianaj Militoj en 1794. Tecumseh ne estis inter la indianaj subskribintoj de la Traktato de Greenville, kiu finis la militon, kiam la ŝonioj kaj aliaj indianoj cedis grandan parton da sia historia teritorio en aktuala Ohio al Usono. Tamen, multaj indianaj gvidantoj en la regiono akceptis la Greenville-kondiĉojn, kaj dum la venontaj dek jaro pan-triba rezisto al usona hegemonio malintensiĝis.

En septembro 1809 William H. Harrison, tiam guberniestro de la Indianao-Teritorio, invitis la Pottawatomie, lenapojn, Angilrivero-popolon, kaj la miamojn al renkontiĝo en Fort Wayne. En la intertraktadoj, Harrison promesis grandajn subvenciojn kaj pagojn al la triboj se ili cedus la terojn kiujn li petis . Post du semajnoj da negocado, la Pottawatomie-gvidantoj konvinkis la miamojn akcepti la traktaton kiel reciprokecon, ĉar la Pottawatomie pli frue akceptis traktatojn malpli favorajn al ili laŭ la peto de la miamoj. Finfine la triboj subskribis la Traktaton de Fort Wayne la 30-an de septembro 1809, tiel vendante al Usono pli ol 3,000,000 akreojn (ĉirkaŭ 12,000 km²), ĉefe laŭ la Rivero Wabash norde de Vincennes, Indianao. nomo = o201203/>

Tecumseh estis indignigita pri la Traktato de Fort Wayne, kaj poste li aperis kiel eminenta politika gvidanto. Tecumseh revivigis ideon rekomenditan en antaŭaj jaroj fare de la ŝoniogvidanto Blue Jacket kaj la mohikana gvidanto Joseph Brant, kiu diris ke indiana tero estis posedata komune fare de ĉiuj triboj, kaj tiel neniu tero povus esti vendita sen interkonsento per ĉiuj. Tecumseh sciis ke tia "larĝa interkonsento estis malebla", sed tio estis kial li apogis la pozicion. Ne ankoraŭ preta por alfronti Usonon rekte, Tecumseh unue identigis kiel siajn kontraŭulojn tiujn amerikajn gvidantojn kiuj subskribis la traktaton, kaj li minacis mortigi ilin ĉiujn.

Tecumseh komencis aldoni al la instruo de sia frato, konata kiel La Profeto, kiu proponis ke la triboj revenu al siaj praulaj manieroj. Li komencis asocii la instruon kun la ideo de pan-triba alianco. Tecumseh komencis vojaĝi vaste, instigante militistojn forlasi la kompromisemajn ĉefojn kaj aliĝi al la rezisto ĉe Prophetstown.

Tiu portreto de Harrison origine montris lin en civilaj vestaĵoj kiel la Kongresan delegiton de la Nordokcidento-Teritorio en 1800

.

Harrison estis imponita de Tecumseh, nomante lin en letero "unu el tiuj maloftaj geniuloj. " Harrison opiniis ke Tecumseh, nekontrolita, havis la potencialon krei fortan imperion. Harrison suspektis ke la ŝonia ĉefo estis malantaŭ provoj komenci ribelon, kaj timis ke se li sukcesus krei pli grandan triban federacion, la britoj ekspluatus la situacion por antaŭenigi siajn postulojn je la Nordokcidento.

En aŭgusto 1810, Tecumseh kaj 400 armitaj militistoj vojaĝis laŭ la Rivero Wabash por renkontiĝi kun guberniestro Harrison en Vincennes. La militistoj ĉiuj portis batalŝminkon, kaj ilia subita apero komence timigis la amerikajn soldatojn. La gvidantoj de la grupo estis eskortitaj al la biendomo de Harrison, Grouseland. Tecumseh insistis ke la Fort Wayne-traktato estis nelegitima; li petis al Harrison nuligi ĝin kaj avertis ke amerikanoj ne devus provi loĝigi la terojn venditajn en la traktato. Tecumseh agnoskis al Harrison ke li minacis mortigi la ĉefojn kiuj subskribis la traktaton se ili realigus ĝiajn kondiĉojn, kaj ke lia konfederacio rapide kreskis. Harrison respondis al Tecumseh, dirante ke la miamoj estis la posedantoj de la tero kaj povus vendi ĝin se ili tiel elektis. Li malaprobis la aserton de Tecumseh ke ĉiuj indianoj formis unu nacion, kaj diris ke ĉiu nacio povis havi apartajn rilatojn kun Usono. Kiel pruvo Harrison diris ke la Granda Spirito igintus ĉiujn tribojn paroli unu lingvon se ili deviu esti unu nacio.

Tecumseh lanĉis "pasian malakcepton", sed Harrison estis nekapabla kompreni ŝonion. Militisto amika al Harrison levis sian pistolon de la flanklinioj por averti la guberniestron ke la parolado de Tecumseh kaŭzis problemon. Armeoleŭtenanto kiu povis paroli la ŝonian avertis al Harrison ke la ĉefo instigis siajn militistojn por mortigi Harrison. Ĉar multaj el la militistoj komencis tiri iliajn armilojn, Harrison tiris sian glavon. Ĉar la populacio de la tuta urbo estis nur 1,000, Tecumseh kaj liaj viroj povus esti facile masakrintaj la loĝantojn sed, post kiam la malmultaj oficiroj tiris siajn pafilojn por defendi Harrison, la militistoj cedis. Ĉefo Winnemac, kiuj estis amika al Harrison, rifutis la argumentojn de Tecumseh al la militistoj; li diris ke ĉar la indianoj venis en paco, ili devus reveni en paco kaj batali alian tagon. Antaŭ forirado, Tecumseh rakontis al Harrison ke, se la traktato ne estus nuligita, li serĉus aliancon kun la britoj.

La Granda Kometo de 1811, pentrita de William Henry Smyth

En marto 1811 kometo ekaperis. Tecumseh, kies nomo (Tekomsē) signifis "Falstelo" aŭ "Pantero Trans La Ĉielo" , vojaĝis ĉie en la Sudoriento por konstrui aliancojn kun la triboj; li rakontis al la Choktaw, Chickasaw, Muscogee, kaj al multaj aliaj ke la kometo signalis lian alvenon. McKenney raportis ke Tecumseh pruvus ke la Granda Spirito sendis lin per donado al ili signon. Baldaŭ post kiam Tecumseh forlasis la Sudorienton, la "signo" alvenis en la formo de sismo.

Dum la venonta jaro, malamikeco inter kolonianoj kaj la indianoj pliiĝis rapide. Kvar setlantoj estis murditaj ĉe la Misuro kaj, en alia okazaĵo, indiĝenoj konfiskis ŝarĝon de provizoj de grupo de komercistoj. Harrison alvokis Tecumseh al Vincennes por klarigi la agojn de siaj aliancanoj. En aŭgusto 1811, Tecumseh renkontiĝis kun Harrison ĉe Vincennes, certiganta al li ke la ŝoniaj fratoj intencis resti en paco kun Usono. Tecumseh tiam vojaĝis en la sudon en misio por rekruti aliancanojn inter la " Kvin Civilizitaj triboj. " La plej multaj el la sudaj nacioj malaprobis liajn pledojn, sed grupo inter la Creek'oj, kiu estis konata kiel la Ruĝaj Bastonoj, respondis al lia militvoko. Ili ankaŭ estis implikitaj en interna konflikto, kondukante al la Creek-Milito, kiu iĝis parto de la Milito de 1812 kiam senkaŝa konflikto eksplodis inter usonaj soldatoj kaj la Creek. Tecumseh faris multajn pasiajn paroladojn kaj konvinkis multajn subteni lian movadon.

“

Brothers, we all belong to one family; we are all children of the Great Spirit; we walk in the same path; slake our thirst at the same spring; and now affairs of the greatest concern lead us to smoke the pipe around the same council fire! Brothers, we are friends; we must assist each other to bear our burdens. The blood of many of our fathers and brothers has run like water on the ground, to satisfy the avarice of the white men. We, ourselves, are threatened with a great evil; nothing will pacify them but the destruction of all the red men. Brothers, when the white men first set foot on our grounds, they were hungry; they had no place on which to spread their blankets, or to kindle their fires. They were feeble; they could do nothing for themselves. Our fathers commiserated their distress, and shared freely with them whatever the Great Spirit had given his red children. They gave them food when hungry, medicine when sick, spread skins for them to sleep on, and gave them grounds, that they might hunt and raise corn. Brothers, the white people are like poisonous serpents: when chilled, they are feeble and harmless; but invigorate them with warmth, and they sting their benefactors to death. The white people came among us feeble; and now that we have made them strong, they wish to kill us, or drive us back, as they would wolves and panthers. Brothers, the white men are not friends to the Indians: at first, they only asked for land sufficient for a wigwam; now, nothing will satisfy them but the whole of our hunting grounds, from the rising to the setting sun. Brothers, the white men want more than our hunting grounds; they wish to kill our old men, women, and little ones. Brothers, many winters ago there was no land; the sun did not rise and set; all was darkness. The Great Spirit made all things. He gave the white people a home beyond the great waters. He supplied these grounds with game, and gave them to his red children; and he gave them strength and courage to defend them. Brothers, my people wish for peace; the red men all wish for peace; but where the white people are, there is no peace for them, except it be on the bosom of our mother. Brothers, the white men despise and cheat the Indians; they abuse and insult them; they do not think the red men sufficiently good to live. The red men have borne many and great injuries; they ought to suffer them no longer. My people will not; they are determined on vengeance; they have taken up the tomahawk; they will make it fat with blood; they will drink the blood of the white people. Brothers, my people are brave and numerous; but the white people are too strong for them alone. I wish you to take up the tomahawk with them. If we all unite, we will cause the rivers to stain the great waters with their blood. Brothers, if you do not unite with us, they will first destroy us, and then you will fall an easy prey to them. They have destroyed many nations of red men, because they were not united, because they were not friends to each other. Brothers, the white people send runners amongst us; they wish to make us enemies, that they may sweep over and desolate our hunting grounds, like devastating winds, or rushing waters. Brothers, our Great Father [the King of England] over the great waters is angry with the white people, our enemies. He will send his brave warriors against them; he will send us rifles, and whatever else we want - he is our friend, and we are his children. Brothers, who are the white people that we should fear them? They cannot run fast, and are good marks to shoot at: they are only men; our fathers have killed many of them: we are not squaws, and we will stain the earth red with their blood. Brothers, the Great Spirit is angry with our enemies; he speaks in thunder, and the earth swallows up villages, and drinks up the Mississippi. The great waters will cover their lowlands; their corn cannot grow; and the Great Spirit will sweep those who escape to the hills from the earth with his terrible breath. Brothers, we must be united; we must smoke the same pipe; we must fight each other's battles; and, more than all, we must love the Great Spirit: he is for us; he will destroy our enemies, and make all his red children happy.

”

La 11-an de decembro 1811, la New-adrida Sismo skuis la Muscogee-terojn kaj la Mezokcidento n. Dum la interpreto de tiu okazaĵo variis de tribo al tribo, ili konsentis ke la potenca sismo devis esti signifinta ion. La sismo kaj ĝiaj postŝokoj helpis al la Tecumseh rezista movado ĉar la Muscogee kaj aliaj indianaj triboj kredis ke estis signo ke la ŝonioj devas esti apogitaj.

“	The Indians were filled with great terror ... the trees and wigwams shook exceedingly; the ice which skirted the margin of the Arkansas river was broken into pieces; and the most of the Indians thought that the Great Spirit, angry with the human race, was about to destroy the world.	”
—Roger L. Nichols, The American Indian

La Nov-Madrida Sismo estis interpretita fare de la Muscogee favore al la rezisto de la ŝonioj

.

La Muscogee kiuj eniris la konfederacion de Tecumseh estis konataj kiel la Ruĝaj Bastonoj. Rakontoj pri la origino de la Red Stick-nomo varias, sed unu estas ke ili estis nomumitaj laŭ la Muscogee-tradicio de portado de fasko de bastonoj kiuj markas la tagojn ĝis okazaĵo okazas. Bastonoj pentritaj ruĝa simbolas militon.

“	[Governor William Harrison], you have the liberty to return to your own country ... you wish to prevent the Indians from doing as we wish them, to unite and let them consider their lands as common property of the whole ... You never see an Indian endeavor to make the white people do this ... Sell a country! Why not sell the air, the great sea, as well as the earth? Did not the Great Spirit make them all for the use of his children? How can we have confidence in the white people?	”
— Tecumseh, 1810

Portretoj de la Choktaw ĉefo Pushmataha (maldekstre) kaj Tecumseh.Tiuj blankaj amerikanoj ... donas al ni justan interŝanĝon, siajn ŝtofojn, siajn pafilojn, siajn ilojn kaj aliajn aĵojn kiujn la ĉoktaoj bezonas sed ne produktas ... Ili kuracis niajn malsanulojn; ili vestis nian suferon; ili provizis niajn malsatulojn ... Tiel en konsiderinda kontrasto kun la travivaĵo de la ŝonioj, videblas ke la blankuloj kaj indianoj en tiu sekcio vivas en ĝentilaj kaj reciproke utilaj kondiĉoj. - Pushmataha, 1811 - Sharing Choctaw History. ---------------------Kie hodiaŭ estas la Pequot? Kie estas la Narragansett, la Mochican, la Pocanet, kaj aliaj potencaj triboj de nia gento? Ili malaperis antaŭ la avaro kaj subpremo de la blankulo, kiel neĝo antaŭ la somerosuno ... Dormu ne plu, ĉoktaoj kaj ĉikasaoj .. Ĉu ne la ostoj de niaj mortintoj estos elplugataj, kaj ĉu iliaj tomboj turniĝos en plugitajn kampojn? - Tecumseh, 1811 - The Portable North American Indian Reader.

Post la kapitulaco de Hull da Detrojto, generalo William H. Harrisonn ricevis ordonrajton pri la usona Armeo de la Nordokcidento. Li komencis repreni la grandurbon, tiam defendita fare de la brita kolonelo Henry Procter kune kun Tecumseh. Taĉmento de la armeo de Harrison estis venkita ĉe Frenchtown laŭ la Sekvinbero-Rivero la 22-an de januaro 1813. Procter forlasis la kaptitojn kun neadekvata gardisto; ili ne povis malhelpi kelkajn el liaj nordamerikaj indiĝenaj aliancanoj ataki kaj mortigi eble nekredeblajn 60 amerikanojn, multaj el kiuj estis Kentukiaj milicsoldatoj. La amerikanoj nomis la okazaĵon la "River Raisin Massacre. " La malvenko finis la kampanjon de Harrison kontraŭ Detrojto, kaj la frazo "Memoru la Sekvinbero-Riveron! " iĝis batalkrio por la amerikanoj.

En majo 1813, Procter kaj Tecumseh eksieĝis Fort Meigs en norda . Amerikaj plifortikigoj alvenantaj dum la sieĝo estis venkitaj fare de la indiĝenoj, sed la fortikaĵo rezistis. La indianoj poste komencis disiĝi, devigante Procter kaj Tecumseh reveni al Kanado. Ilia dua ofensivo en julio kontraŭ Fort Meigs ankaŭ malsukcesis. Por plibonigi la indianan laboretoson, Procter kaj Tecumseh provis sturmi Fort Stephenso n, malgrandan amerikan instalaĵon ĉe la Sandusky Rivero, nur por esti repuŝitaj kun gravaj perdoj; tio markis la finon de la Ohio-kampanjo.

Sur Lake Erie, la amerika komandanta kapitano Oliver Hazard Perry elluktis la Batalon de Lake Erie la 10-an de septembro 1813. Lia decida venko certigis amerikan kontrolon de la lago, plibonigitan amerikan bataletoson post serio de malvenkoj, kaj devigis la britojn retiriĝi de Detrojto. Generalo Harrison lanĉis alian invadon da Supra Kanado, kiu kulminis per la usona venko ĉe la Batalo de la Tamizo la 5-an de oktobro 1813, en kiu Tecumseh estis mortigita. La morto de Tecumseh efike finis la nordamerikan indiĝenan aliancon kun la britoj en la Detrojto-regiono. Amerika kontrolo da Lake Erie signifis ke la britoj jam ne povis disponigi esencajn armeajn provizojn al siaj indiĝenaj aliancanoj, kiuj eliĝis el la milito. La amerikanoj kontrolis la areon dum la konflikto.

Sekvo

La ŝonioj en Misurio iĝis konataj kiel la " Absentee Shawnee (foririntaj ŝonioj)". Plurcent membroj de tiu tribo forlasis Usonon, kune kun kelkaj delavaroj, por ekloĝi en la orienta parto de hispano Teksaso. Kvankam proksime aliancitaj kun la ĉeroko j gviditaj fare de The Bowl, ilia ĉefo John Linney restis neŭtrala dum la ĉerokea Milito en 1839. En aprezo, teksana prezidanto Mirabeau Lamar plene kompensis la ŝoniojn por iliaj plibonigoj kaj kultivaĵoj dum financado de ilia forigo norden al Arkansaw Territory. La ŝonioj ekloĝis proksime de aktuala Shawnee, Oklahomo. Ili estis akompanitaj de ŝonioj de Kansaso kiuj partumis iliajn tradiciistajn opiniojn kaj kredojn.

En 1817, la Ohio-ŝonioj subskribis la Traktaton de Fort Meigs, cedante siajn ceterajn terojn en interŝanĝo por tri rezervejoj en Wapaughkonetta, Hog Creek (proksime de Limo) kaj Lewistown, Ohio. Ili partumis tiujn terojn kun la seneko j.

Misouri eniris la Union en 1821. Post la Traktato de Sankta Luiso en 1825, la 1,400 Misouri-ŝonioj estis perforte translokigitaj de Cape Girardeau ĝis sudorienta Kansas, proksime al la Neosha Rivero.

Dum 1833, nur la ŝonio-grupo de Black Bob rezistis forigon. Ili ekloĝis en nordorienta Kansas proksime de Olathe kaj laŭ la Kansas (Kanza) Rivero en Monticello proksime de Gum Springs. La Ŝonia Metodista Misio estis konstruita proksime por helpi al la tribo. Proksimume 200 el la Ohio-ŝonioj sekvis la profeto n Tenskwatawa kaj aliĝis al siaj Kansas fratoj kaj fratinoj en 1826.

La ĉefparto sekvis Black Hoof, kiu kontraŭbatalis ĉiun klopodon devigi la ŝoniojn rezigni je sia Ohio patrujon. En 1831, la Lewistown-grupo de Seneko-ŝonioj foriris al la indiana teritorio (aktuala Oklahomo). Post la morto de Black Hoof, la restantaj 400 Ohio Shawnee en Wapaughkonetta kaj Hog Creek transcedis ilian teron kaj moviĝis al la ŝonia rezervejo en Kansas.

En la 1853-datita Indian Appropriations Bill (Indiana Kompenso-Leĝo), la Kongreso asignis 64,366 USD por traktatdevoj al la ŝonioj kiel ekzemple anuitatoj, edukado, kaj aliaj servoj. Kromaj 2,000 USD estis asignitaj por la Senekoj kaj la Ŝonioj kune.

Dum la Usona Enlanda Milito, la grupo de Black Bob fuĝis de Kansas kaj eniris la "Absentee Shawnee" en Oklahomo por eviti la militon. Post la Interna milito, la ŝonioj en Kansas estis forpelitaj kaj devigitaj movi al nordorienta Oklahomo. La ŝoniaj membroj de la antaŭa Lewistown-grupo iĝis konataj kiel la "Eastern Shawnee" (Orientaj ŝonioj).

La antaŭaj Kansas-ŝonioj iĝis konataj kiel la "Loyal Shawnee" (Lojalaj ŝonioj). Kelkaj diras ke tio estas pro ilia fideleco kun la "Unio" dum la milito; aliaj diras ke tio estas ĉar ili estis la lasta grupo kiu forlasis sian Ohio-patrujon. Ĉi-lasta grupo estis rigardita kiel parto de la ĉerokea nacio per Usono ĉar ili ankaŭ estis konataj kiel la "Cherokee Shawnee". En 2000 la "lojalaj" aŭ "ĉerokeaj" ŝonioj finfine ricevis federacian rekonon sendepende de la ĉerokea nacio. Ili nun estas konataj kiel la "Shawnee Tribe" (ŝonia tribo). Hodiaŭ, la plej multaj el la membroj de la ŝonia nacio daŭre loĝas en Oklahomo.

Grupoj

Antaŭ kontakto kun eŭropanoj, la ŝonia tribo konsistis el loza konfederacio de kvin grupoj kiuj havis komunajn lingvon kaj kulturon. La partnomoj estis literumitaj en gamo da manieroj. La grupoj estas:

• Chillicothe , Chalahgawtha, Chalaka, Chalakatha;
• Hathawekela, Thawikila;
• Kispoko, Kispokotha, Kishpoko, Kishpokotha;
• Mekoche, Mequachake, Machachee, Maguck, Mackachack, ktp.;
• Pekowi, Pekuwe, Piqua, Pekowitha.

Aldone al la kvin grupoj, la ŝonioj povas esti dividitaj en ses klanojn aŭ subgrupojn. Ĉiu nomgrupo estas ofta inter ĉiu el la kvin grupoj, kaj ĉiu ŝonio apartenas al grupo. La ses gruponomoj estas:

• Pellewomhsoomi (Meleagro-nomgrupo) - reprezentas birdovivon,
• Kahkileŭomhsomi (Testuda nomgrupo) - reprezentas akvecan vivon,
• Petekoθiteŭomhsomi (Rondpieda nomgrupo) - reprezentas karnovorajn bestojn kiel la hundo, lupo, aŭ kies piedoj estas globaj aŭ "rondetaj",
• Mseŭiŭomhsomi (Ĉevala nomgrupo) - reprezentas herbovorajn bestojn kiel la ĉevalo kaj cervo,
• θepatiŭomhsomi (Lavursa nomgrupo) - reprezentas bestojn havantajn piedojn kiuj povas grati kaj ŝiri kiel tiuj de lavurso kaj urso.
• Petakineeθiiwomhsoomi (Kunikla nomgrupo) - reprezentas mildan kaj pacan naturon.

Membreco en partgrupo estis heredita de la patro, male al la patrinlinia deveno ofta ĉe aliaj triboj. Ĉiu partgrupo havis primaran vilaĝon kie la ĉefo de la partgrupo vivis. Tiu vilaĝo estis kutime nomita laŭ la partgrupo. Laŭ tradicio, ĉiu ŝonia partgrupo havis certajn rolojn, kiujn ĝi plenumi nome de la tuta tribo. Je la tempo kiam ili estis registritaj skribe fare de eŭrop-amerikanoj, tiuj fortaj sociaj tradicioj jam malintensiĝis. Ili restas nebone komprenitaj. Pro la disvastigo da la ŝonia popolo de la 17-a jarcento tra la 19-a jarcento, la roloj de la partgrupoj ŝanĝiĝis.

Hodiaŭ ekzistas tri federacie agnoskitaj triboj en Usono, ĉiuj el kiuj situas en Oklahomo:

• La Absentee-ŝonia tribo de Oklahomo, konsistanta plejparte el Hathawekela, Kispokotha, kaj Pekuwe;
• La Orient-ŝonia tribo de Oklahomo, plejparte la Mekoche sekcio; kaj
• La Ŝonia Tribo, antaŭe oficiala parto de la Ĉerokea Nacio, plejparte la Chaalakatha- kaj Mekoche- sekcioj.

Aktuale en 2008 ekzistis 7584 registritaj ŝonioj, kun la plej multaj en Oklahomo.

Ŝonioj en Ohio kaj aliaj ŝtatoj

Almenaŭ kvar grupo j de ŝonioj ekzistas en Ohio:

• La United Remnant Band of the Shawnee Nation (Unuiĝinta Restgrupo de la Ŝonia Nacio)
• la Blua Rivereto-Grupo (Blue Creek Band),
• la East-of-theRiver ŝonioj (orientriveraj ŝonioj),
• la Piqua-Ŝonia Tribo
• Ridgetop Shawnee - Kentukio - En 2009 kaj 2010, la Ŝtatdomo de la Ĝenerala Asembleo de Kentukio rekonis la Ridgetop-Ŝonian Tribon per pasado, senopozicie, de la House Joint Resolutions (Komunkameraj rezolucioj) 15 aŭ HJR-15 en 2009 kaj HJR-16 en 2010.

Tiuj grupoj ne estas federacie rekonitaj, kvankam kelkaj laŭleĝaj akademiuloj kontestas la formalecon de tiu rekono.

La Piqua-Ŝonia Tribo estas oficiale rekonita en Alabamo fare de la Alabamo Hindaj Aferoj-Komisiono en konformo al la Davis Strong Act (Fortleĝo), kaj en Ohio de Ohio Senate Resolution (Ohio Senatrezolucio) 188, akceptita la 26-an de februaro 1991 kaj de la Ohio House of Representatives (Ohio Reprezentantĉambro) 119-a plenkusida rezolucio n-ro 83, akceptita aprilon 3, 1991 kiel prezentite al la Agentejo de Indianaj Aferoj Washington, D.C., kaj en Kentukio per Guberniestra proklamo datita la 13-an de aŭgusto 1991.

Flagoj de la ŝonioj

• 
  Flago de la Orient-ŝonia Tribo de Oklahomo
• Flago de la Ŝonia Tribo
  Flago de la Ŝonia Tribo

Famaj ŝonioj

• Cornstalk (1720-1777), gvidis la ŝoniojn en la Milito de Dunmore,
• Blue Jacket (1743-1810), ankaŭ konata kiel Weyapiersenwah, estis grava antaŭulo al Tecumseh kaj gvidanto en la Nordokcidento Indiana Milito.
• Black Hoof (1740-1831), ankaŭ konata kiel Catecahassa, estis respektata ŝonia ĉefo kiu kredis ke la ŝonioj devis adaptiĝi al eŭrop-amerika kulturo por pluvivi.
• Chiksika (1760-1792), Kispoko militoĉefo kaj pli maljuna frato de Tecumseh
• Tecumseh (1768-1813), ŝonia gvidanto; kun lia frato Tenskwatawa provis unuigi la orientajn tribojn kontraŭ la ekspansio de eŭrop-amerika setlado.
• Tenskwatawa (1775-1836), ŝonia profeto kaj pli juna frato de Tecumseh
• Black Bob, 19-a-jarcenta gvidanto kaj militisto
• Sat-Okh (1920-2003), Pol-ŝonia kanadano, batalis en WWII, romanverkisto
• Link Wray (1929-2005), ŝonia usona rokenrologitaristo, kantverkisto kaj kantisto
• Nas'Naga (naskita 1941), ŝonia usona romanverkisto kaj poeto.

Literaturo

• Callender, Karlo. "Shawnee", en Northeast: Handbook of North American Indians (Manlibro de Nordaj amerika indianoj), vol. 15, red. Bruce Trigger. Washington, D.C.: Smithsonian Institution, 1978. ISBN 0-16-072300-0
• Clifton, James A. Star Woman and Other Shawnee Tales. Lanham, Md: University Press of America, 1984. ISBN 0-8191-3712-X; ISBN 0-8191-3713-8 (pbk.)
• Edmondo, R. David. La Ŝonia Profeto. Lincoln, Nebrasko: Universitato de Nebraska Press, 1983. ISBN 0-8032-1850-8.
• Edmondo, R. David. Tecumseh kaj la Serĉado de Indiana Estreco. Origine publikigita 1984-a dua eldonono, New York: Pearson Longman, 2006. ISBN 0-321-04371-5
• Edmondo, R. David. "Forgotten Allies: La Lojalaj Ŝonioj kaj la Milito de 1812" en David Curtis Skaggs kaj Larry L. Nelson, Red. , The Sesdekjara Milito pri la Grandaj Lagoj, 1754-1814, pp 337–51 East Lansing: Michigan State University Press, 2001. ISBN 0-87013-569-4.
• Howard, James H. Shawnee! : The Ceremonialism of a Native Indian Tribe and its Cultural Background. Ateno, Ohio: Ohio University Press, 1981. ISBN 0-8214-0417-2; ISBN 0-8214-0614-0 (pbk.)
• O'Donnell, James H. Ohio's First Peoples. Ateno, Ohio: Ohio University Press, 2004. ISBN 0-8214-1525-5 (poŝlibro), ISBN 0-8214-1524-7 (durkovraĵo).
• Sugden, Johano. Tecumseh: A Life. New York: Holt, 1997. ISBN 0-8050-4138-9 (durkovraĵo); ISBN 0-8050-6121-5 (1999 poŝlibro).
• Sugden, John. Blue Jacket: Warrior of the Shawnees. Lincoln kaj London: Universitato de Nebraska Press, 2000. ISBN 0-8032-4288-3.

Vidu ankaŭ

• Ŝonia lingvo
• Battle of Tippecanoe (subĉiela teatraĵo)

Eksteraj ligiloj

• Absentee Shawnee-Tribo de Oklahomo)
• Shawnee Nation United Remnant Band Arkivigite je 2022-01-01 per la retarkivo Wayback Machine
• Ŝonia historio Arkivigite je 2013-01-11 per la retarkivo Wayback Machine
• Ŝonia Indianagentejo
• "Ŝonia Tribo", Alira Genealogio
• Traktato de Fort Meigs, 1817, Central Michigan State University
• Orienta ŝonia Tribo de Oklahomo
• La ŝonia Tribo de Oklahomo
• BlueJacket Arkivigite je 2016-01-16 per la retarkivo Wayback Machine
• Piqua-ŝonia tribo Arkivigite je 2013-01-09 per la retarkivo Wayback Machine
• Ridgetop Shawnee Tribe of Indians (Krestpinta ŝonio-tribo) Arkivigite je 2012-10-26 per la retarkivo Wayback Machine

• En tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Shawnee en la angla Vikipedio.