Zen kaj la arto de motorcikla prizorgado
Zeno kaj la arto de motorcikla prizorgado : Vojaĝo laŭ la spuroj de valoroj - estas la unua romano de Robert M. Pirsig, en kiu li ekzamenas la koncepton de kvalito.
| Zen and the Art of Motorcycle Maintenance | |
|---|---|
| skribita verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Robert M. Pirsig |
| Lingvoj | |
| Lingvo | angla lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1974 |
| Eldonejo | William Morrow and Company |
| Ĝenro | filozofia romano • aŭtobiografia romano |
| Loko de rakonto | Usono |
La romano vendis pli ol kvar milionojn da ekzempleroj en 27 lingvoj kaj estis priskribita de kritikistoj kiel unu el la plej fascinaj filozofiaj romanoj. Ĉi tio malgraŭ la fakto, ke antaŭ sia eldono la romano estis malakceptita de 121 eldonistoj.
Vojaĝo laŭ la spuroj de kvalito redakti
La romano, duon-aŭtobiografia verko, rakontas la historion de la vojaĝo de Pirsig kaj lia filo sur motorciklo tra Usono. Pirsig skribas en la unua persono, kaj rakontas pri li mem kaj rolulo, kiun li nomas "Fedro" (lupo en la greka, kiel unu el la sokrataj dialogoj). Ĉi-lasta, eksternorma intelektulo, kies ideojn malakceptis akademiularo, estas diagnozita kun mensa malsano kaj spertas elektroskuan terapion. La vojaĝo priskribita tra la romano ankaŭ montriĝas la vojaĝo de Piersig reen al li mem, ĝis li fariĝos Fedro denove.
Unue la nomo ne ŝajnas kongrui kun la filozofia enhavo de la romano. La du kontraŭoj, Zen-Budhismo - religia teorio, kiu fokusiĝas al homaj rilatoj kaj la bezono de renovigita mondpercepto kontraŭe al prizorgado de motorciklo - teknika kaj teknologia teorio, kiu traktas la senvivaĵon. Tamen Piersig klarigas, ke estas ligo inter Zeno kaj multaj aferoj, ĉar zorgi pri ĉio postulas zorgemon, kiun predikas Zeno kaj ĉar la dieco restas en la sama komforto inter dentradoj kiel inter petaloj. Efektive, poste en la romano ĉi tiuj du maloj kunfandiĝas kiel du komplementaj filozofiaj aliroj, sur kiuj baziĝas la rakonto.
Laŭlonge de la romano, Pirsig ofertas novan koncepton, diferencan de la konvenciaj konceptoj de la dikotomio inter materio kaj spirito kaj same inter subjekto kaj objekto. Laŭ Piersig, la koncepto de kvalito estas la konsistiga koncepto de realo, kaj estas la fonto, el kiu la distingo inter la subjekto kaj la objekto poste fariĝas. Laŭlonge de la romano, Pirsig ekzamenas kaj analizas la signifon de "kvalito" (termino laŭ li nedifinebla).
Pirsig provas kombini malsamajn filozofiajn konceptojn - ekzemple Zeno kaj Taoismo, kiuj emfazas neintelektan aliron kaj rektan observadon de la mondo (la romantika aliro), kontraste al okcidenta koncepto, kiu emfazas logikon, raciismon kaj materian / spiritan duecon (la klasika aliro).
Ĉi tie aferoj kompreniĝas de la nomo de la romano - laŭ Pirsig, kiam ĉio estas en ordo kaj funkcias (ekzemple pri prizorgado de motorciklo), la Zen-aliro plej taŭgas por la situacio - simple "esti" kaj plu veturi. Inverse, kiam estas malfunkcio aŭ io misas, uzi logikon kaj raciecon povas helpi solvi la situacion. La argumento estas, ke plej multaj homoj preferas nur unu aliron en siaj vivoj, kaj traktas siajn spertojn laŭ la sama aliro. La tezo argumentas, ke por ke ni vere spertu "kvaliton", ni devos adopti ambaŭ alirojn paralele. Laŭ Piersig, kombinaĵo de la du aliroj multe kontribuos al malpliigo de la ĉagreno kaj malkontento regantaj inter la okcidenta socio.
Pirsig klopodas ilustri la efikon de teknologio sur la vivkvalito de la individuo en la moderna mondo. En unu el la pasejoj en la romano, Johano (ilia vojaĝpartnero kaj muzikisto profesia) havas malbonan tagon. Jam okazis multaj provoj, ke li ne povis startigi la motorciklon. Jen nova kaj prestiĝa BMW-motorciklo. La problemo estas plej malgranda (estis varma tago kaj John provis komenci per la malferma klucilo) - sed malgraŭ tio John ne povas superi la problemon. Lia nescio pri la reala rolo de la klucilo sur la motorciklo fine kaŭzas lin angoro. Johano estas la romantika tipo, kiu provas resti for de teknologio kaj strebas al romantika trankvilo. Li ŝajnas ne adekvate aprezi la fakton, ke lia negativa sinteno al teknologio kaŭzas lin eliri el la stato de sereneco, kiun li celas atingi, precipe kiam teknika kapablo necesas. Pirsig, aliflanke, preferas la klasikan aliron sed fine rimarkas, ke li devas adopti ambaŭ alirojn. Unuflanke, li povas vidi la neceson kaj "belecon" de teknologio kaj sentas sin bone pri teknika laboro, kiu postulas penson (por atingi "internan trankvilon"). Aliflanke, li havas la kapablon kompreni la malallogon de la romantika tipo al teknologio kaj la "artefarita mondo" kiel kromprodukto. Teknologio ŝajnas minaca al la romantikulo, do li disvolvos negativan sintenon al ĝi.
Pirsig montras, ke la komenco de la racia vojaĝo serĉante la "puran veron" komenciĝas per argumento en antikva Grekio inter la sofistaj filozofoj kaj la aliro de Sokrato (kaj lia posteulo Platono). La sofistoj argumentis, ke veron ne povas atingi racia pensado, ĉar ĉiu individuo perceptas aferojn alimaniere. Kontraŭe, la aliro de Sokrato kaj Platono diras, ke per ĝusta racia pensado, ni povas alveni al la veraj fundamentoj de aferoj. Piersig argumentas, ke kvankam racia penso povas atingi iom da vero, ĝi ne validos en ĉiuj kazoj, kaj tial ni devas adopti pli larĝan kaj diversan aliron, kiu provizos al ni gamon da aldonaj iloj por trakti la mondon.
Adopti paradigmon, kiu akceptas la du konceptojn - la klasikan kaj la romantikan - postulos unuflanke komprenon de la klasikaj sciencoj kaj krome kombinos fontojn de neracia saĝo kiel eksplodoj de inspiro kaj kreemo (kiujn Peirsig opinias ne estas racia agoj). Piersig montras, ke racia aliro kaj Zen-aliro - t.e. "vivi la momenton" - povas kunekzisti kaj plibonigi nian komprenon pri "kvalito".
Laŭlonge de la romano, Pirsig prezentas la vidpunktojn de multaj filozofoj, inkluzive de Hume, Kant, Aristotelo, Platono, kaj la antaŭsokrataj filozofoj, kiam li fine konkludas, ke la koncepto de kvalito, kiun li disvolvis, egalas kaj al la koncepto de la Taismo de la orienta mondo kaj al la bonsignifa koncepto de sofismo.
En la dua romano de Pirsig, Leila: Enketo pri Moralo, publikigita en 1991, Pirsig eĉ disvolvas sian teorion en kompletan metafizikon - la metafizikon de kvalito.