Dekano (kemio)

n-Dekano
Kemia formulo	C10H22
CAS-numero-kodo	124-18-5
ChemSpider kodo	14840
PubChem-kodo	15600
Fizikaj proprecoj
Aspekto	senkolora likvaĵo kun odoro je benzino
Molmaso	142,2817 g·mol-1
Denseco	0,734g cm−3
Fandpunkto	-30°C
Bolpunkto	174,9°C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,4080
Ekflama temperaturo	51 °C
Solvebleco	Akvo:0,007 g/L
Mortiga dozo (LD50)	>5000 mg/kg (buŝe)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R10 R65 R66
Sekureco	S23 S24 S62
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xn Noca por la sano
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H226, H304
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P233, P240, P241, P242, P243, P280, P301+310, P303+361+353, P331, P370+378, P403+235, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Dekano aŭ C₁₀H₂₂ estas alkana hidrokarbonido kun dek karbonatomoj. Kvankam 75 strukturaj izomeroj eblas por la dekano, la termino rilatas al la normala dekano aŭ n-dekano. Tamen, ĉiuj izomeroj elmontras similajn proprecojn kaj la komponado kelkfoje estas preterlasita. Ĉi tiuj izomeroj estas brulemaj likvaĵoj ne solveblaj en akvo sed solveblaj en etanolo, benzino kaj keroseno. Kvankam ĝi estas komponado en brulaĵoj, ĝia uzo kiel reakciaĵo estas preskaŭ nula, male al manpleno da aliaj alkanoj.

Kemia strukturo de la dekano

3D Kemia strukturo de la dekano

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado per reduktado de la dekanata acido:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-2\,H_{2}O}]{LiAlH_{4}}}\,}}$

Sintezo 2

• Preparado ekde la dekanalo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-H_{2}O}]{LiAlH_{4}}}\,}}$

Sintezo 3

• Preparado ekde la dekanolo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-H_{2}O}]{LiAlH_{4}}}\,}}$

Sintezo 4

• Preparado ekde la dekilamino:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-NH_{2}Cl}]{+HCl}}\,}}$

Sintezo 5

• Preparado ekde la dekanamido:

+3${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$++

Sintezo 6

• Preparado ekde la nonano:

+${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$+

Sintezo 7

• Preparado ekde la oktano:

+${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$+

Reakcioj

Reakcio 1

• Konvertado al dekanata acido:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{K_{2}Cr_{2}O_{7}}}\,}}$

Reakcio 2

• Konvertado al dekanalo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{K_{2}Cr_{2}O_{7}}}\,}}$

Reakcio 3

• Konvertado al dekanolo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{K_{2}Cr_{2}O_{7}}}\,}}$

Reakcio 4

• Konvertado al dekilamino:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-HCl}]{+NH_{2}Cl}}\,}}$

Reakcio 5

• Konvertado al dekanamido:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{K_{2}Cr_{2}O_{7}}}\,}}$${\mathsf {{\xrightarrow[{-H_{2}O}]{NH_{3}}}\,}}$

Reakcio 6

• Konvertado al "klorodekano":

${\mathsf {{\xrightarrow[{-HCl}]{+Cl_{2}}}\,}}$

Reakcio 7

• Konvertado al dekeno:

${\mathsf {{\xrightarrow[{-H_{2}O}]{H_{2}SO_{4}}}\,}}$

Literaturo

• Handbook of Environmental Fate and Exposure Data for Organic Chemicals
• NIST National Institute of Standards and Technology
• The Good Scents Company
• Principles of Physical Chemistry
• Combustion Generated Fine Carbonaceous Particles
• Chemistry
• Colloidal Particles at Liquid Interfaces
• Solvent Recovery Handbook

Vidu ankaŭ

• Hidrokarbonidoj