John Ruskin
John RUSKIN (naskiĝis la 8-an de februaro 1819, mortis la 20-an de januaro 1900, Coniston), estis socialisto kaj verkisto. Li naskiĝis en Londono kaj estis la filo de riĉa vinvendisto.
Vivo kaj adago
redaktiLi studis ĉe la Universitato de Oksfordo kaj gajnis prestiĝan premion pro poezio. Baldaŭ post la jaroj ĉe Oksfordo li renkontis la pentriston J.M.W. Turner kaj decidis ke Turner meritis esti pli bone konata.
Ruskin verkis libron Modern Painters (Modernaj pentristoj) en 1843, en kiu li vere laŭdis la talenton de Turner. Tiam oni konsideris ke Ruskin estis la plej grava verkisto pri kulturaj aferoj.
En 1850 Ruskin interesiĝis pri politiko kaj fariĝis subtenanto de socialismo. Li instruis ĉe kolegio por laboristoj kaj forte subtenis la ideon ke avareco estis gvidanta principo en brita vivo. En siaj libroj li argumentis kontraŭ konkursado kaj proponis ian kristanan socialismon.
En 1870 li fariĝis profesoro de belartoj ĉe Oksfordo. En 1871 Ruskin komencis eldoni Fors Clavigera (Leteroj al la laboristoj de Britio). Li eldonis ĝin ĉiumonate en partoj ĝis 1878 kaj poste malpli regule ĝis 1884.
La verkoj de Ruskin forte influis sindikatanojn kaj politikajn aktivulojn. Ruskin fariĝis tre riĉa post la morto de la patro sed li opiniis ke ne eblas esti riĉa socialisto do li fordonis multe da mono al diversaj progresemaj organizaĵoj kaj fondis kelkajn edukejojn.
Bonkonata kolegio en Oksfordo portas la nomon de Ruskin.
Arta skandalo
redaktiEn la 1870-aj jaroj, novaj ventoj komencis blovi en la kampo de arto kaj pentraĵo, inkluzive de la impresionismo. Raskin, estante konvinkita klasikisto, tutkore abomenis ĉi tiun stilon de pentrarto, kaj plurfoje atakis ĝin per sia akrigita lango en siaj kritikaj artikoloj publikigitaj en la gazetaro. En 1878 li vizitis artgalerion, kiu elmontris la pentraĵojn de James McNeil Whistler, kiu estis elstara impresionisma pentristo. La pentraĵoj indignigis Raskin, kaj precipe "Nokturno en nigro kaj oro - la falanta fajreraĵo", kiu estis ofertita por vendo por konsiderinda sumo. La kolerega Ruskin publikigis la sekvan tagon artikolon, en kiu li skribis interalie: „Mi jam vidis malmodestecon, kaj mi ankaŭ vidis primitivecon en mia vivo, sed mi neniam vidis tian aferon, ke oni devus pagi tiomege da mono Interŝanĝe, ke iu idioto, eĉ estimata de la publiko, frapu farboskatolon." Whistler, kiu estis ofendita de la severa kritiko, procesis kalumnioproceson kontraŭ Raskin, kaj en tre diskonigita juĝproceso, Raskin estis trovita kulpa, sed juĝita al simbola monpuno de kvarono de penco sen pagado de tribunalkostoj.
Vidpunktoj
redaktiLa baza pozicio de Ruskin pri la rolo de arto jam estis esprimita en lia unua recenzlibro. Laŭ lia opinio, la celo de arto estas peri profundan veron, kaj la artisto devas prirezigni akceptitajn tradiciojn en favoro de rekta kaj profunda observado de naturo. Ĉi tiuj celoj de arto ne estos atingitaj per pure teknikaj kapabloj - la laboro devus esprimi la moralan opinion de la artisto. La furioza malakcepto provokita per la pentraĵo de Whistler devenas de la fakto ke Raskin vidis ĝin kiel simptomo de la transformo de arto en mekanikan agon.
Liaj opinioj pri arkitekturo devenis de la sama fundamenta vido. En la ornamita gotiko li konsideris la perfektan arkitekturan stilon, ĉar ĝi enkorpigis en ŝtono la samajn moralajn verojn, kiujn li serĉis trovi en la arto.
La verkoj de gotika arkitekturo implikis la tutan komunumon, esprimante la tutan gamon de homa emocio, de la groteska ĝis la sublima.
Arthistoriisto Kenneth Clark fiksis kelkajn bazajn principojn en la koncepto de Ruskin de arto, kvankam li diras ke ĝi ne devus esti vidita kiel kompleta logika metodo (kaj povas esti ke tiu estas parto de ĝia valoro):
- Arto ne estas demando de gusto, sed implikas la tutan homon. Laborante aŭ observante artaĵon ni alportas ĉiujn nian memon, niajn emociojn, nian moralan senton, nian intelekton, nian scion kaj ajnan alian homan kapablon. Estetika persono, kiu kreas aŭ aprezas arton el pure estetika vidpunkto, estas fikcio.
- Eĉ homo kun la plej evoluinta imagopovo ja bazigu sian verkon sur realaj faktoj, eĉ se la artisto povas formi ilin tiel, ke ili ne estos facile identigeblaj, nek per iluzioj aŭ formuloj.
- Ĉi tiuj faktoj devus esti perceptitaj en la sentoj aŭ emocio, ne lernitaj.
- La grandaj artistoj kaj la grandaj artaj skoloj vidis arton kiel ilon por transdoni esencajn verojn, ne nur pri la aĵoj videblaj al la okulo sed ankaŭ pri la religio kaj la vivmaniero inda je homo.
- La beleco estas evidenta en organismoj, kiuj evoluas laŭ siaj naturaj kreskreguloj, kaj plene plenumas la funkciojn por kiuj ili estas destinitaj.
- Plenigi la samajn funkciojn dependas de la kunlaboro kaj plena kunordigo inter la malsamaj partoj.
- Bona arto estas kreita el ĝojo; La artisto devas senti, ke li estas libera, ke lia laboro estas dezirinda, kaj ke la ideoj kiujn li volas transdoni estas gravaj.
- Granda arto estas esprimo de periodoj, kiam homoj estas kunigitaj en komunaj kredoj kaj komunaj celoj, akceptas la leĝojn, fidas je siaj gvidantoj kaj prenas la homan destinon serioze.
Verkoj
redakti
- The Seven Lamps of Architecture (1849)
- Pre-Raphaelitism (1851)
- The Stones of Venice (1853)
- Architecture and Painting (1854)
- Modern Painters III (1856)
- Political Economy of Art (1857)
- Modern Painters IV (1860)
- Unto this Last (1862)
- Essays on Political Economy (1862)
- Time and Tide (1867)
En Esperanto aperis
redaktiLa Reĝo de la Ora Rivero aŭ La Nigraj Fratoj / John Ruskin. Trad. Ivy Kellerman. - Berlin: Möller & Borel, [1911]. - 41 p.
(2-a eldono 1926)
Recenzoj
redakti |
|
| |
|
Bildaro
redakti
Referencoj
redaktiEksteraj ligiloj
redakti- Biblioteko Ruskin- nur en la angla
- Muzeo Ruskin (Coniston)- nur en la angla
- Galerio Ruskin Arkivigite je 2004-06-16 per la retarkivo Wayback Machine - nur en la angla
- Domo de Ruskin - nur en la angla
- La Reĝo de la Ora Rivero - en Esperanto
- Liberpensuloj