Ĉulalongkorn
Ĉulalongkorn aŭ Rama la 5-a (naskiĝis la 20-an de septembro 1853 en Bankoko, Siamo, hodiaŭa Tajlando; mortis la 23-an de oktobro 1910 en Bankoko) estis reĝo de Siamo, dum kies regado la lando evitis la koloniigon kaj li mem iniciatis longefikajn reformojn. Lin sekvis lia filo Vajiravudh.
| Ĉulalongkorn Rama la 5-a | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| reĝo de Siamo | |||||
| |||||
| Regado | de 1868 ĝis ... | ||||
| Antaŭulo | Mongkut, lia patro | ||||
| Regento | Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong | ||||
| Sekvanto | Vajiravudh, lia filo | ||||
| Kronado | novembro de 1873 | ||||
| |||||
| Persona informo | |||||
| จุฬาลงกรณ์ | |||||
| Naskonomo | จุฬาลงกรณ์ บดินทรเทพยมหามกุฎ บุรุษยรัตนราชรวิวงศ์ วรุตมพงศบริพัตร สิริวัฒนราชกุมาร | ||||
| Naskiĝo | 20-an de septembro 1853 en Granda Palaco de Bankoko, Bankoko,  Siamo
| ||||
| Morto | 23-an de oktobro 1910 (57-jaraĝa) en Amphorn Sathan Residential Hall, Bankoko, Siamo
| ||||
| Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
| Mortis per | nefropatio vd | ||||
| Tombo | Ŭat Benĉamabopit vd | ||||
| Religio | budhismo • Teravado vd | ||||
| Etno | tajoj vd | ||||
| Lingvoj | taja • angla vd | ||||
| Loĝloko | Granda Palaco de Bankoko • Dusit Palace • Phra Chuthathut Palace • Phaya Thai Palace • Phra Ram Ratchaniwet • Nantha Uttayan Palace • Koh Sichang Royal Villa vd | ||||
| Ŝtataneco | Siamo vd | ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Dinastio Ĉakri vd | ||||
| Patro | Mongkut vd | ||||
| Patrino | Debsirindra vd | ||||
| Gefratoj | Bhanurangsi Savangwongse • Chandrmondol • Chaturonrasmi vd | ||||
| Edz(in)o | Sunandha Kumariratana • Chum Krairiksh • Savang Vadhana • Saovabha Phongsri • Sukhumala Marasri • Dara Rasmi • Saovabhak Nariratana • Talab Ketudat • Daksinajar • Ubolratana Narinaga • Saisavali Bhiromya • Khae Phungbun • Prayuravongse • Seang Kalayanamitr • Sud Sukumolchan • Morakot Phenkul • Yoi Isarankura • Uam Bisalayaputra • Cham Kalayanamitr • Tabtim Rojanadis • Chao Chom Manda Bua • Mod Bunnag • Chan Sukumolchan • Sai Sukumolchan • Ruan Sundarasardula • Wad Kalayanamitr • Thipkeson Na Chiengmai • Nueang Sanidvongs • On Bunnag • Chao Chom Manda Phrom • Wong Netrayana • Sae Rojanadis • Kesorn Sanidvongs • Luan Niyavanonda • Jiw Kapittha • Hem Amatayakul • Khian Kalayanamitr • Auan Bunnag • Kimniaw • Charoui Pramoj • Chan Saeng-Chuto • Nuang Bunyarattapan • Yuan Bunnag • Yuan Saeng-Chuto • Lamai Suwannathat • Sawang Na Nagara • Sangwan Amatayakul • Kho Snidvongs • Chiad Ladavalya • Pis Bunnag • Paw Malakul • Puk Bunnag • Pum Malakul • Prakong Amatayakul • Nom Jotikasthira • Phoem Sucharitakul • Phandhasarnurak • Narivarakanarak • Tham Bunnag • Liam Bunnag • Sadab Ladavalya • Somburn Manprasert • Keaw Bunnag • Sae Bunnag • Arb Bunnag • Aiam Bunnag • Erb Bunnag • Pan Malakul vd | ||||
| Infanoj | Phongpraphai of Siam • Ajrabarni Rajkanya of Siam • Chudharatana Rajakumari of Siam • Chandra Saradavara, Princess of Phichit • Raphi Phatthanasak, Prince of Ratchaburi • Pravitra Vadhanodom • Bandhavanna Varobhas • Beatrice Bhadrayuvadi • Vajirunhis • Bahurada Manimaya • Charoensri Chanamayu • Isariyalongkorn • Abhakara Kiartivongse • Chudadhuj Dharadilok • Isaravongs Vorarajakumara • Kannabhorn Bejaratana • Khajera Chirapradidha • Komala Saovamala • Lavad Voraong • Praves Vorasamai • Prabai Bannabilas • Nabhanka Nibandhabongs • Vimolnaka Nabisi • Prabha Bannabilaya • Voralaksanavadi • Vapi Busbakara • Yaovabha Bongsanid • Isariyabhorn • Hemvadi • Suvabaktra Vilayabanna • Oraprabandh Rambai • Srivilailaksana • Suchitra Bharani • Urubongs Rajsombhoj • Orabindu Benyabhak • Samaya Vudhirodom • Oraongka Ankayuba • Sasibongse Prabai • Malini Nobhadara • Nibha Nobhadol • Sirabhorn Sobhon • Tribejrutama Dhamrong • Yaovamalaya Narumala • Vichitra Chiraprabha • Chirapravati Voradej • Asdang Dejavudh • Suddha Dibyaratana • Siriraj Kakudhabhand • Rangsit Prayurasakdi • Nabhachara Chamrassri • Suriyong Prayunraphan • Sommatiwongse Varodaya • Vajiravudh • Paribatra Sukhumbandhu • Bismai Bimalasataya • Purachatra Jayakara • Benbadhanabongse • Chakrabongse Bhuvanadh • Yugala Dighambara • Vudhijaya Chalermlabha • Valaya Alongkorn • Dilok Noppharat • Adorndibyanibha • Abbhantripaja • Adisaya Suriyabha • Dibyalangkarn • Mahidol Adulyadej, Prince Father • Anusara Siriprasadh • Ramo la 7-a de Tajlando vd | ||||
| Parencoj | Nopawong • Supradit • Yingyaowalack • Somanass • Daksinajar • Somavadi Srirattanarajadhida • Sri Phatthana • Daksinavat • Sawet Woralap • Praphatsorn • Bhaktra Bimalabarna • Manyabhadhorn • Kritsadaphinihan • Chaloem Laksanaloet • Srinaga Svati • Gagananga Yukala • Kannikakaew • Sukkha Savasdi • Thawi Thawanyalap • Thongkong Kon Yai • Kashemsanta Sobhaga • Kamalas Loesan • Unakan Ananta Norajaya • Kashemsri Subhayok • Srisiddhi Thongjaya • Thongthaem Thawanyavong • Kanokvanna Lekha • Chumphol Somphot • Arunvadi • Vani Rattanakanya • Mondha Nobharatana • Kap Kanok-rat • Devan Udayawongse, Prince Devawongse Varoprakar • Oradaya Debkanya • Butsabong Boekban • Vajirananavarorasa • Charoen Rungrasi • Sommot Amonphan • Sunandha Kumariratana • Chandhrathat Chuthathan • Sukhumala Marasri • Nariratana • Chaiyanuchit • Banchob Benchama • Varavanakorn • Damrong Rajanubhab • Nongkhran Udomdi • Si Saowaphang • Savang Vadhana • Sonabandit • Narisara Nuwattiwong • Watthananuwong • Kanchanakara • Butsaban Buaphan • Saovabha Phongsri • Khaekhaiduang • Nabhabhorn Prabha • Damrongrit • Charun Ritthidet • Saowaphakphan • Pradittha Sari • Svasti Sobhana • Jayanta Mongkol • Puangsoi Sa-ang • Praphai Srisa-at • Charoenkamala Suksavati vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | monarko • politikisto • diplomato • oficiro • verkisto • ŝtatreprezentanto vd | ||||
| Aktiva en | Tajlando vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Far From Home ❦ Ngo Pa ❦ Lilit Nitra Chakrit ❦ Phra Ratcha Phithi Sipsong Duean vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Ĉulalongkorn estis la 9-a filo de reĝo Mongkut kaj la unua, kies patrino estis reĝino, tiel oni rekonis lin kiel tronheredulon. Li aĝis 15 jarojn, kiam lia patro mortis en oktobro de 1868. Ĉulalongkorn sekvis lin sur la trono, dum la regento estis Somdet Ĉao Fraja Si Surijaŭong. Oni antaŭpreparis en la postaj kvin jaroj por la regado. Li lernis la kortegajn kutimojn, vojaĝis al la Brita Malajlando kaj la Nederlanda Orienta Hindio (1871) kaj en Birmon kaj Hindion en 1871–72.
Li estis kronita en novembro de 1873 kaj la reĝo tuj leĝigis multajn reformojn. Li aboliciis la sklavecon, poste reformis la justicon kaj la financan sistemon, establis leĝfarajn konsiliojn. Liaj okcident-stilaj reformoj celis pluan sendependecon de Siamo, sed tio kolerigis la konservativulojn kaj komence de 1875 aperis politika krizo. La reĝo cedis al la pli aĝula generacio kaj dum dek jaroj ne enkondukis pluajn reformojn, sed elkonstruis la lojalan oficistaron kaj meze de la 1880-aj jaroj komencis transformi administradan sistemon de la lando. Li establis en 1892 dek du ministeriojn kaj pli centrigis la landan administradon, kontrolon.
Li enkondukis egalecon antaŭ la leĝoj, devigan bazlernejan edukadon, soldatan administradon.
Spite al ĉiuj pacaj klopodoj, la francoj provokis militon en 1892 kaj Siamo devis cedi (laŭ traktatoj ĝis 1907) al Francio pri interesoj en Laoso kaj okcidenta Kamboĝo. Siamo cedis en 1909 al Britio la malajajn ŝtatojn Kelantan, Trengganu, Kedah,
Ĉulalongkorn provis ludi unu kontraŭ la alia la okcidentajn koloniistojn. Li volis akceptigi Siamon kiel egalrajtan nacion al la aliaj nacioj. Li veturis en 1897 kaj 1907 en Eŭropon kaj la okcidentaj regantoj akceptis lin kiel egalrajtan reganton.