Stanislao la 1-a

Stanislao la 1-a de Pollando kaj Litovio (naskiĝis en Lvivo (nuna Ukrainio), la 20-an de oktobro 1677; mortis en Lunéville (Francio), la 23-an de februaro 1766) estis dufoje reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj (Rzeczpospolita), duko de Loreno, filozofo kaj verkisto. Sub la nomo Stanislao la 1-a li estis reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj ekde 1704 ĝis 1709, kaj denove de 1733 ĝis 1736. Poste li ekestis fine Duko de Loreno kaj Bar per la traktato de Vieno de 1738 kaj tenis tiun pozicion ĝis sia morto.

Stanislao Leszczyński
Reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodow.svg
Portrait of Stanisław I Leszczyński.jpg
Stanisłaŭ Laščynski, Pahonia. Станіслаў Ляшчынскі, Пагоня (XVIII) - COA.png
Persona informo
Stanisław Leszczyński
Naskonomo pole Stanisław Leszczyński ([staˈniswaf lɛʂˈtʂɨɲski], esperantigite Stanislav Leŝĉinski, litove Stanislovas Leščinskis
Naskiĝo 20-an de oktobro 1677 (1677-10-20)
en Lvivo, Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg Respubliko de Ambaŭ Nacioj
Morto 23-an de februaro 1766 (1766-02-23) (88-jara)
en Lunéville, Royal Standard of the King of France.svg Reĝlando Francio
Tombo Royal Tombs of the Wawel Cathedral [#]
Religio katolikismo [#]
Lingvoj pola [#]
Ŝtataneco FrancioRespubliko de Ambaŭ Nacioj [#]
Subskribo Stanislao la 1-a
Familio
Dinastio Leszczyński family [#]
Patro Rafał Leszczyński [#]
Patrino Anna Leszczyńska [#]
Edz(in)o Catherine Opalińska [#]
Infanoj Maria Leszczyńska • Anna Leszczyńska [#]
Profesio
Okupo artkolektanto [#]
Aktiva dum 1700–1766 [#]
Reĝo de Pollando kaj
grandduko de Litovio
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodow.svg
Dum 17061709
Antaŭulo Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
Sekvanto Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
2-a periodo
Dum 17331736
Antaŭulo Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
Sekvanto Aŭgusto la 3-a, "la Saksa"
Duko de Loreno kaj Bar Blason Lorraine.svg
Dum 17381766
Antaŭulo Francisko la 1-a Stefano (Sankta Romia Imperio)
Sekvanto Ludoviko la 15-a (Francio) (aneksita de Francio)
[#] Fonto: Vikidatumoj
Wikidata-logo.svg
Information icon.svg
vdr
Stanisław la 1-a Leszczyński
Statuo de Stanisław Leszczyński en Nancy

Li estis elektita la reĝo kiam tirana reĝo Aŭgusto la Forta eskapis el Pollando-Litovio post detronigo lin de la pola nobelaro pro la malsaĝa regado en la batalo kun Svisio. Leszczyński reĝis tiam kvin jaroj provante pacigi la malbone regitan reĝlandon kaj batalon. En 1712 Leszczyński lasis sian kronon por Aŭgusto la 2-a kaj poste provis batale gajni ĝin denove. En 1733 Leszczyński estis nove kronigita post morto de Aŭgusto promesante la valorajn reformojn por la regno kaj Sejmo (pola parlamento) kiu ne enkondukis ilin dum la tuta epoko de Aŭgusto. Li estis tamen batale forpelita de Aŭgusto la 3-a.

Li estis nomita Reĝo filozofo ĉar li disvastigadis la ideojn de klasikismo. Li estis aŭtoro de "Dzieło dobroczynnego filozofa" (france:Œuvres du philosophe bienfaisant, esp: Verkoj de la bonfarema filozofo) kaj "Głos wolny, wolność ubezpieczający" (esp: Libera voĉo, sekuriganta liberecon). Li estis propaganto de demokratio kaj bonfaremeco por la pli alta bono de nacio. Kiam Leszczyński loĝis en Nancio, la fama filozofo Voltero laboris ĉe li dum tri jaroj. Per verkoj de Leszczyński inspiriĝis ankaŭ Jean-Jacques Rousseau kiu opinis Respublikon de Ambaŭ Nacioj kiel la lando kiu estas la materialo por la plej bona en la strukturo de la ŝtata potenco. Li eĉ proponis la reformojn por ĝi ke ĝi fariĝu perfekta- inspirigante per la verkoj de Leszczyński. Stanisław Leszczyński kreis en Nancy Académie de Stanislas- Akademion de Stanislao.

Pri Leszczyński Giuseppe Verdi kreis operon Un giorno di regno. Lia persono estas ankaŭ uzita en la teatra farso Reĝo Ubu de Alfred Jarry.

Vidu ankaŭRedakti