Stanislao la 1-a

Stanislao la 1-a de Pollando kaj Litovio (naskiĝis en Lvivo (nuna Ukrainio), la 20-an de oktobro 1677; mortis en Lunéville (Francio), la 23-an de februaro 1766) estis dufoje reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj (Rzeczpospolita), duko de Loreno, filozofo kaj verkisto. Sub la nomo Stanislao la 1-a li estis reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj ekde 1704 ĝis 1709, kaj denove de 1733 ĝis 1736. Poste li ekestis fine Duko de Loreno kaj Bar per la traktato de Vieno de 1738 kaj tenis tiun pozicion ĝis sia morto.

Stanislao Leszczyński
Reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj
Persona informo
Stanisław Leszczyński
Naskonomo	pole Stanisław Leszczyński ([staˈniswaf lɛʂˈtʂɨɲski], esperantigite Stanislav Leŝĉinski, litove Stanislovas Leščinskis
Naskiĝo	20-an de oktobro 1677 (1677-10-20) en Lvivo,  Respubliko de Ambaŭ Nacioj
Morto	23-an de februaro 1766 (1766-02-23) (88-jara) en Lunéville,  Reĝlando Francio
Tombo	Royal Tombs of the Wawel Cathedral [#]
Religio	katolikismo [#]
Lingvoj	pola [#]
Ŝtataneco	Francio • Respubliko de Ambaŭ Nacioj [#]
Subskribo
Familio
Dinastio	Leszczyński family [#]
Patro	Rafał Leszczyński [#]
Patrino	Anna Leszczyńska [#]
Edz(in)o	Catherine Opalińska [#]
Infanoj	Maria Leszczyńska • Anna Leszczyńska [#]
Profesio
Okupo	artkolektanto [#]
Aktiva dum	1700–1766 [#]
Honorigoj Honorigoj Ordeno de la Sankta Spirito [#]
Reĝo de Pollando kaj grandduko de Litovio
Dum	1706–1709
Antaŭulo	Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
Sekvanto	Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
2-a periodo
Dum	1733–1736
Antaŭulo	Aŭgusto la 2-a, "la Forta"
Sekvanto	Aŭgusto la 3-a, "la Saksa"
Duko de Loreno kaj Bar
Dum	1738–1766
Antaŭulo	Francisko la 1-a Stefano (Sankta Romia Imperio)
Sekvanto	Ludoviko la 15-a (Francio) (aneksita de Francio)
[#]	Fonto: Vikidatumoj

Stanisław la 1-a Leszczyński

Statuo de Stanisław Leszczyński en Nancy

Li estis elektita la reĝo kiam tirana reĝo Aŭgusto la Forta eskapis el Pollando-Litovio post detronigo lin de la pola nobelaro pro la malsaĝa regado en la batalo kun Svisio. Leszczyński reĝis tiam kvin jaroj provante pacigi la malbone regitan reĝlandon kaj batalon. En 1712 Leszczyński lasis sian kronon por Aŭgusto la 2-a kaj poste provis batale gajni ĝin denove. En 1733 Leszczyński estis nove kronigita post morto de Aŭgusto promesante la valorajn reformojn por la regno kaj Sejmo (pola parlamento) kiu ne enkondukis ilin dum la tuta epoko de Aŭgusto. Li estis tamen batale forpelita de Aŭgusto la 3-a.

Li estis nomita Reĝo filozofo ĉar li disvastigadis la ideojn de klasikismo. Li estis aŭtoro de "Dzieło dobroczynnego filozofa" (france:Œuvres du philosophe bienfaisant, esp: Verkoj de la bonfarema filozofo) kaj "Głos wolny, wolność ubezpieczający" (esp: Libera voĉo, sekuriganta liberecon). Li estis propaganto de demokratio kaj bonfaremeco por la pli alta bono de nacio. Kiam Leszczyński loĝis en Nancio, la fama filozofo Voltero laboris ĉe li dum tri jaroj. Per verkoj de Leszczyński inspiriĝis ankaŭ Jean-Jacques Rousseau kiu opinis Respublikon de Ambaŭ Nacioj kiel la lando kiu estas la materialo por la plej bona en la strukturo de la ŝtata potenco. Li eĉ proponis la reformojn por ĝi ke ĝi fariĝu perfekta- inspirigante per la verkoj de Leszczyński. Stanisław Leszczyński kreis en Nancy Académie de Stanislas- Akademion de Stanislao.

Pri Leszczyński Giuseppe Verdi kreis operon Un giorno di regno. Lia persono estas ankaŭ uzita en la teatra farso Reĝo Ubu de Alfred Jarry.

Vidu ankaŭ

• Listo de reĝoj de Pollando
• Listo de regantoj de Litovio
• Loreno
• Maria Leszczyńska, lia filino, reĝedzino de Francio