Tábor

	Tábor
	germane Tabor
	urbo
	La okcidenta flanko de Placo de Žižka kun Malnova urbodomo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Tábor
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Sudbohemia regiono
Distrikto	Distrikto Tábor
Administra municipo	Tábor
Historia regiono	Bohemio
Montaro	Tabora montetaro
Katakomboj	Katakomboj en Tábor
Rivero	Lužnice
Situo	Tábor
- alteco	437 m s. m.
- koordinatoj	49° 24′ 52″ N 14° 39′ 35″ O / 49.41444 °N, 14.65972 °O (mapo)
Areo	62,22 km² (6 222 ha)
Loĝantaro	34 370 (2024)
Denseco	552,39 loĝ./km²
Fondo	1420
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	390 01
NUTS 3	CZ031
NUTS 4	CZ0317
NUTS 5	CZ0317 552046
Katastraj teritorioj	10
Partoj de urbo	15
Bazaj setlejunuoj	35
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Tábor
	Retpaĝo: www.tabor.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Tiu ĉi artikolo temas pri urbo en samnomata distrikto. Pri parto de municipo Velké Heraltice temas artikolo Tábor (Velké Heraltice).

Koordinatoj: 49° 24′ 52″ N 14° 39′ 35″ O / 49.41444 °N, 14.65972 °O (mapo)

Tábor (germane Tabor) estas urbo en Ĉeĥio. Ĝi situas en la norda parto de Sudbohemia regiono, sur la rivero Lužnice, 80 km sude de la ĉefurbo Prago kaj 60 km norde de České Budějovice. Unike konservita mezepoketosa historia urbo proklamita kiel protektata monumentrezervejo, origine fondita de husanoj kaj nomita laŭ la biblia monto Tabor. Vivas ĉi tie 34 370 loĝantoj (2024). Laŭ la urbo nomiĝas Tabora montetaro.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Košín, Radimovice u Tábora, Balkova Lhota, Svrabov, Libějice, Turovec, Dražice, Radimovice u Želče, Sezimovo Ústí, Ratibořské Hory, Chýnov, Nová Ves u Chýnova, Planá nad Lužnicí, Chotoviny, Slapy kaj Nasavrky (distrikto Tábor).

Tábor estas grava centro de turismo, trafiko, industrio, kulturo kaj klerigado en la regiono.

Historio

Laŭ trovaĵoj la loko estis loĝata jam en la tempo de keltoj. En la 2-a duono de la 13-a jarcento estis konstruita burgo Burgejo. Apud la burgo elkreskis loĝdomaro de urba tipo. Fundamenton de la nuna Tábor metis Jan Žižka el Trocnov en la jaro 1420. Tiam ĝi estis zorgeme riparita, fortikigita kaj ĝi antaŭiĝis inter ĉiujn bohemiajn urbojn. Imperiestro Zigmundo la 1-a, en klopodo favorigi por si la urbon, avancigis Táboron en la jaro 1437 je reĝa urbo. En la jaro 1452 landa administranto Jiří z Poděbrad humiligis la urbon, li konkeris ĝin, kaj Tábor devis subiĝi al ĝenerala landa ordeno.

Politike la urbo staris je flanko de Jiří z Poděbrad kaj ĝi kreis ankaŭ bonan rilaton al reĝo Vladislao la 2-a Jagello. En la jaroj 1532 kaj 1552 la urbo suferis pro incendioj. En la jaro 1547 la urbo ekrezistis al imperiestro Ferdinando la 1-a. Tiu subpremis la ribelon kaj Tábor estis senigita de vico da posedaĵoj. En la jaro 1611 ĝi estis prirabita de invado de pasovanoj. Post nobelara ribelo ĝi estis post longdaŭra sieĝado konkerita en la jaro 1621 de la imperiestra soldataro kaj en la jaro 1648 de svedoj. La urbo suferis grandajn perdojn kaj ekde tiu tempo ĝi jam neniam rekonsciiĝis. Ĝi plu restis meti-agrikultura urbo kaj samtempe grandega armea fortreso, tial ĝi estis ofte celo de malamikaj armeoj. En la jaro 1742 okupis ĝin francoj kaj bavoroj, en la jaro 1744 prusoj. En la jaro 1788, dum josefa tempo, estis deprenita aŭtonomio de la reĝaj urboj kaj anstataŭ ĝi estis enoficigitaj imperiestraj burggrafoj. Tiuj ĉi ŝanĝoj estis kunigitaj kun forta germanigo. La 19-a jarcento alportis post longa tempo denove prosperon de socia, lerneja kaj kultura vivo. Starigon de monumento al Jan Žižka en la jaro 1877 oni konsideras memorinda evento. Evoluis ankaŭ lernejaferoj. La urbo fondis en la jaro 1862 realan gimnazion, kio estis la unua gimnazio, kies instrulingvo estis ekskluzive la ĉeĥa lingvo, en la eksa monarĥio. Ankaŭ nove malfermita pli alta ekonomia kaj ekonomie-industria landa lernejo famigis la urbon eĉ malantaŭ limoj. La ekonomia evoluo alportis ankaŭ grandegan kreskon de loĝantoj.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	6 717
1880	7 413
1890	12 652
1900	10 703
1910	11 926
1921	18 204

Jaro	Loĝantoj
1930	14 250
1950	23 696
1961	24 528
1970	27 181
1980	31 867
1991	36 342

Jaro	Loĝantoj
2001	36 557
2011	34 430
2016	34 641
2017	34 482
2018	34 467
2019	34 456

Jaro	Loĝantoj
2020	34 277
2021	33 360
2022	33 410
2023	34 301
2024	34 370

Vidindaĵoj

ĉefplaco de Jan Žižka, sur kiu origine staradis ŝtontabloj, ĉe kiuj táboranoj akceptis utrakvismon, kaj komunuma ligna barelo, en kiun oni metis monon por bezonoj de la urbo:
malnova urbodomo, kvarala konstruaĵo el 1440 en malfrugotika stilo, servanta nuntempe kiel sidejo de Husana muzeo, enirejo al la subterejo, okazloko de kulturaj aranĝoj
Dekana preĝejo de Transformiĝo de Sinjoro sur la monto Tabor, konstruita en 1440-1512, rekonstruita en renesanca kaj novgotika stiloj; 78m alta gotika turo kun baroka kupolo estas la plej alta tura en Sudbohemia regiono
monumento de Jan Žižka kaj urbanaj domoj

urbodomo
dekana preĝejo
monumento de Jan Žižka

burgo, el kiu konserviĝis nur ronda turo Kotnov kun aligita Pordejo de Bechyně, nuntempe muzea ekspozicio pri ...
Jordán - la plej aĝa akvorezervujo en tuta Mezeŭropo, fondita en 1492 kun areo de 50 hektaroj kaj profundeco ĝis 18 m
parko de Hus, aranĝita en 1997, kun granda skulptaro "Majstro Jan Hus" de elstara ĉeĥa skulptisto František Bílek (1872-1941) el 1928

burgo Kotnov
akvorezervujo Jordán
statuaro "Majstro Jan Hus"

urbanaj domoj:

Lichkovický dům (domo de Lichkovic-anoj), devenanta el la tempo ĉirkaŭ la jaro 1440 kaj alikonstruita post granda incendio en la jaro 1532;
Ctiborův dům (domo de Ctibor) unu el la plej rimarkindaj domoj sur la ĉefplaco

La domo omo devenas el la tempo post la jaro 1532. Antaŭ la domo ĝis hodiaŭ konserviĝis ŝtontablo, la altaro el la tempo de husanoj, el kiu táboranoj akceptis utrakvismon.

Škrochův dům (domo de Škroch), unu el la plej elstaraj gotike-renesancaj urbaj konstruaĵoj en tuta Bohemio.

Subterejo en Tábor

Mezepokaj katakomboj en Tábor: Konstruado de keloj kaj subteraj katakomboj havis strategian, ŝirman kaj deponejan signifon. La subtera labirinto estas sub la placo. La kelojn ni trovos en du etaĝoj, volboj havas interspacon preskaŭ 6,6 m. La dua subtera etaĝo ne kreas kompletan sistemon, la unuopaj keloj ne estas kun la ceteraj ĉiam kunigitaj. La nivelo de la dua etaĝo enpenetras en profundaĵon preskaŭ 9 m. La estiĝon de la keloj ni envicigas en la tempon ĉirkaŭ la jaro 1500 kaj en komencon de la 16-a jarcento. Oni komencis haki la koridorojn kaj la kelojn precipe pro kaŭzo de ŝirmo de la loĝantoj antaŭ multnombraj incendioj. En limdisiĝo de 150 jaroj ĉi tie brulis proksimume kvindekfoje kaj dum tiuj ĉi katastrofoj la urbanoj kaŝis siajn bezonaĵojn en la subterejon. Sed ili kaŝis ĉi tien ankaŭ nutraĵojn kaj bieron, kiun oni kuiris en Tábor. La strategia signifo de la katakomboj validiĝis en la tempoj de milita endanĝerigo. En la jaro 1937 estis alirebligitaj por publiko la unuaj tri keloj, el kiuj unu estas sub la urbodomo kaj la alia sub preĝejo, staranta en la placo. Nuntempe estas por publiko alirebla parto de la subteraj koridoroj, kondukantaj sub la placo de Tábor kaj kies longeco estas preskaŭ 800 metroj. La enirejo en la subterejon estas en la malnova urbodomo kaj la elirejo en malantaŭa parto de domo n-ro 6.

Ĉirkaŭaĵo

monaĥejo kaj pilgrimloko Klokoty

Famaj personoj

Ĝemelurboj

Esperanto

En jaro 1999 okazis en Tábor la 9-a kongreso de Ĉeĥa Esperanto-Asocio.

Literaturo

Augusta, Pavel / Klínková, Hana: Kniha o městě Tábor. Praha 2001. ISBN 80-86098-18-4.
Berwid-Buquoy, Christiane: Tabor-Meschitz. BI-HI Verlag: Berlin 2005. ISBN 3-924933-07-3. ĉeĥe, germane

Vidu ankaŭ

Subterejo en Ĉeĥio

Eksteraj ligiloj

Oficiala urba retpaĝo Arkivigite je 2006-06-13 per la retarkivo Wayback Machine ĉeĥe, germane, angle
Retpaĝo de Husana muzeo^{[rompita ligilo]} ĉeĥe, germane, angle