České Budějovice

	České Budějovice
	germane Böhmisch Budweis, germane Budweis
	urbo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: České Budějovice
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Sudbohemia regiono
Distrikto	České Budějovice
Administra municipo	České Budějovice
Historia regiono	Bohemio
Riveroj	Vultavo, Malše
Situo	České Budějovice
- alteco	381 m s. m.
- koordinatoj	48° 58′ 29″ N 14° 28′ 29″ O / 48.97472 °N, 14.47472 °O (mapo)
Areo	55,56 km² (5 556 ha)
Loĝantaro	96 417 (2023)
Denseco	1 735,37 loĝ./km²
Baseno	Ĉeskobudejovica baseno
Fondo	1265
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	370 01
NUTS 3	CZ031
NUTS 4	CZ0311
NUTS 5	CZ0311 544256
Katastraj teritorioj	11
Partoj de urbo	0
Bazaj setlejunuoj	67
Lokaj partoj	7
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: České Budějovice
	Retpaĝo: www.c-budejovice.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Koordinatoj: 48° 58′ 29″ N 14° 28′ 29″ O / 48.97472 °N, 14.47472 °O (mapo)

České Budějovice [ĈESke BUDjejovice] (germane Budweis) estas regiona urbo en Ĉeĥio, en suda Bohemio ĉe kunfluiĝo de la riveroj Vultavo kaj Malše. Vivas ĉi tie 96 417 loĝantoj (2023). Ĝi estas grava centro de turismo, trafiko, kulturo kaj klerigado kun granda kvanto de historie valoraj memorindaĵoj, sidejo de Sudbohemia universitato. La historia urbocentro estas proklamita kiel protektata monumentrezervejo.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Planá, Včelná, Roudné, Rudolfov, Staré Hodějovice, Srubec, Litvínovice, Hlincová Hora, Branišov, Vráto, Dubičné, Dobrá Voda u Českých Budějovic, Úsilné, Hůry, Zvíkov, Hluboká nad Vltavou, Ledenice, Hrdějovice, Boršov nad Vltavou, Čejkovice kaj Dasný.

Historio redakti

Nigra Turo

La urbo estis fondita kiel reĝa urbo en 1265 de reĝo Přemysl Otakar la 2-a. Onidire li volis tiel rivali la urbon Český Krumlov, fondita kelkajn jarojn antaŭe; certas, ke la rivaleco de la du urboj kontribuis al ilia arkitektura pompo.

Inter la jaroj 1528-1531 ĉi tie kunvenadis landaj kongresoj. Ekde 1784 rezidejo de episkopo.

En 1832 la unua ĉevaltira fervojo inter České Budějovice kaj Linz en Aŭstrio, la unua fervojo sur kontinenta Eŭropo (= ekster Anglio).

Vidindaĵoj redakti

ĉefplaco de Přemysl Otakar la 2-a - kun urbodomo, aro da bele konservitaj historiaj domoj kaj fontano de Samson - laŭ la areo la plej granda placo en tuta Mezeŭropo
katedralo de Sankta Nikolao el la 13-a jarcento alikonstruita en la 17-a jarcento
gotika dominikana monaĥejo kun preĝejo Oferiĝo de Virgulino Maria (13-a kaj 14- jarcentoj)
renesanca Nigra Turo (1577-1577)
malnovaj viandaj butikoj (1560)

urbodomo
katedralo
dominikana monaĥejo
preĝejo de Virgulino Maria

Loĝantaro redakti

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	17 413
1880	23 845
1890	32 134
1900	45 524
1910	54 786
1921	57 557

Jaro	Loĝantoj
1930	43 788
1950	56 832
1961	64 785
1970	76 699
1980	90 415
1991	97 243

Jaro	Loĝantoj
2001	97 339
2014	93 253
2016	93 513
2017	93 470
2018	93 863
2019	94 014

Jaro	Loĝantoj
2020	94 463
2021	95 664
2022	93 426
2023	96 417

Muzeoj redakti

Sudbohemia muzeo
Muzeo de ĉevalfervojo
Sudbohemia motorcikla muzeo
Muzeo de la biero Budvar/Budweiser

Industrio redakti

Botelo da biero Budvar por eksporto en Brition kun skribaĵo "Budweiser"

La urbo famas precipe pro siaj bieroj Budvar/Budweiser (ekde 1795) kaj Samson (ekde 1895). Konatas ankaŭ emajlita kuireja vazaro (marko Sfinx) kaj krajonoj (marko Koh-I-Noor).

Ĉirkaŭaĵo redakti

Holašovice, vilaĝo en stilo de popola baroko, parto de la Monda kulturheredaĵo de UNESKO
Český Krumlov, unike konservita renesanca urbo kaj kastelo, parto de la Monda kulturheredaĵo de UNESKO
romantika kastelo Hluboká
ĉaskastelo kaj bestoĝardeno Ohrada

Famaj personoj redakti

Sankta Johann Nepomuk / Jan Nepomucký Neumann (1811 – 1860), misiisto kaj episkopo en Filadelfio
Norbert Frýd (1913 – 1976), verkisto
Vladimír Remek (1948-) – la unua astronaŭto, kiu estis nek soveto nek usonano
Pavel Šporcl (1973 - ) – violonisto

Transporto redakti

Fervoja trafiko redakti

Fervoja stacio en České Budějovice

Grava punkto en historio de urbo České Budějovice estis jaro 1832, kiam alvenis de hodiaŭa Aŭstrio trajno de aŭstra urbo Linz^[1]. Hodiaŭ estas konekto per trajno al ĉefurbo Prago, sed ne mankas ankaŭ trajna konekto al Brno kaj Plzeň. En České Budějovice estas vojkruco de kvin fervojaj linioj:

220 en direkto Veselí nad Lužnicí - Tábor - Olbramovice - Benešov kaj Prago.
199 en direkto České Velenice - Gmünd.
196 en direkto Horní Dvořiště
194 en direkto Český Krumlov - Volary
190 en direkto Strakonice - Nepomuk - Plzeň.

Urba trafiko redakti

En urbo hodiaŭ estas uzataj aŭtobusoj kaj trolebusoj. Pri urba trafiko zorgas kompanio Dopravní podnik města České Budějovice, a.s. (vidu paĝaron: http://www.dpmcb.cz). En jaro 1909 ekveturis la unua tramo en České Budějovice. En la sama jaro ekveturis ankaŭ unuaj trolebusoj en České Budějovice. Pro la malfidindeco de trolebusoj ili ja en komenco de Unua mondmilito finis uzado de trolebusoj por unua fojo.

En jaro 1950 lastan fojon veturadis en urbo tramoj. Sed tio ne signifis, ke en urbo de tiu tempo ne estus ia urba trafiko. Jam en jaro 1948 denove ekveturis en urbo trolebusoj kaj tri jaroj poste en 1951 en urbo komencis veturi ankaŭ aŭtobusoj. Bedaŭrinde en 60-aj jaroj oni decidiĝis likvidi trolebusojn kaj uzi anstataŭ ili nur aŭtobusojn.

En 80-aj jaroj estis ideoj, ke trolebusoj estus denove uzataj kaj veturus al Nuklea elektrejo Temelín, kiu tiam estis konstruita. Tiu ĉi ideo estus ja multekosta. Tamen trolebusoj revenis kaj en jaro 1991 denove estis ekuzitaj. Kaj urba transporto per trolebusoj kaj aŭtobusoj restis ĝis hodiaŭ^[2]. Nuntempe estas 5 tagaj trolebusaj linioj kaj unu nokta^[3].