John von Neumann

John Louis von NEUMANN (origine hungare NEUMANN János Lajos [NOjman JAnoŝ Lajoŝ]; naskiĝis la 28-an de decembro 1903 en Budapeŝto, Hungario, mortis la 8-an de februaro 1957 en Vaŝingtono) estis geniulo kaj mirinfano, kiu faris gravajn kontribuojn al komputada teorio, kvantuma mekaniko, la teorio de aroj kaj ekonomiko.

John von Neumann
von Neumann en 1940.
Persona informo
margittai Neumann János Lajos
Naskonomo	Neumann János Lajos
Naskiĝo	28-an de decembro 1903 (1903-12-28) en Budapeŝto, Reĝlando Hungario,  Aŭstrio-Hungario
Morto	8-an de februaro 1957 (1957-02-08) (53-jaraĝa) en Walter Reed Army Medical Center
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Cerba kancero vd
Tombo	Princeton Cemetery (en) , Sec.3 Block.10 Num.024 40.355275 °N, 74.658803 °U / 40.355275; -74.658803 (mapo) vd
Religio	judismo • kristanismo • katolikismo vd
Etno	judoj vd
Lingvoj	hungara • franca • germana • latina • antikva greka • angla vd
Ŝtataneco	Usono (1937–) Hungario vd
Alma mater	Universitato de Göttingen (1926–1927) Universitato Eötvös Loránd - matematiko (1926–1926) Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Zuriko - kemia inĝenierarto (1923–1925) Frederiko-Vilhelmo-Universitato en Berlino - kemia inĝenierarto (1921–1923) Fasori Gimnázium (en) (1911–1921) vd
Memorigilo
Familio
Patro	Max von Neumann (mul) vd
Patrino	Margaret Neumann (en) vd
Edz(in)o	Klára Dán (1938–1957) Mariette Kövesi (en) (1930–1936) vd
Infanoj	Marina von Neumann Whitman (en)  ( Mariette Kövesi (en) ) vd
Profesio
Okupo	matematikisto ekonomikisto fizikisto komputosciencisto universitata instruisto vd
Laborkampo	Funkcia analitiko, operatora teorio, matematiko, fiziko, ludoteorio, ĉela aŭtomato, aro-teorio, kvantuma fiziko, nuklea bombo kaj komputado vd
Doktoreca konsilisto	Lipót Fejér vd
Verkado
Verkoj	ĉela aŭtomato de von Neumann ❦ Von Neumann neighborhood ❦ universala konstruanto de von Neumann ❦ arkitekturo de von Neumann ❦ alĝebro de von Neumann ❦ teoremo de utilo de von Neumann-Morgenstern ❦ von Neumann regular ring ❦ Von Neumann–Bernays–Gödel set theory ❦ universo de von Neumann ❦ von Neumann conjecture ❦ entropio de von Neumann ❦ Von Neumann stability analysis ❦ komuta alĝebro de von Neumann ❦ ordonombro de von Neumann ❦ Von Neumann equation ❦ teoremo de duobla komutantaro de von Neumann ❦ Weyl–von Neumann theorem ❦ minimumo-maksimumo-teoremo de von Neumann ❦ First draft of a report on the EDVAC vd
Postenoj Postenoj prezidanto (1951–1952) vd
Honorigoj Honorigoj (1999)  Financial Times Person of the Year (en) (1956)  Premio Henriko Fermi (1956)  Medalo de Libereco (1956)  Carl-Gustaf Rossby Research Medal (en) (1956)  Albert Einstein Award (en) (1955)  Silliman Memorial Lectures (en) (1947)  Medal for Merit (en) (1947)  Josiah Willard Gibbs Lectureship (en) (1947)  Fellow of the Econometric Society (en) (1945)  Fellow of the Institute of Mathematical Statistics (en) (1938)  Bôcher Memorial Prize (en) vd
Membrecoj Membrecoj Usona Atomenergia Komisiono (1953–1957) Londona Matematika Societo (1952–) Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj (1950–) Ekonometrika Societo (Fellow of the Econometric Society (en) ) (1947–) Instituto de Matematika Statistiko (Fellow of the Institute of Mathematical Statistics (en) ) (1945–) Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj (1944–) Usona Nacia Akademio de Sciencoj (1937–) Amerika Filozofia Societo Nacia Akademio de la Linkoj vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Lia libro "La Teorio de Ludoj kaj Ekonomia Konduto" (angle: "The Theory of Games and Economic Behavior"), verkita kun Oskar Morgenstern, restas fundamenta verko de ludoteorio.

Oni atribuas al li la ideon de la program-memorila modelo de komputado, t. e. la principo, ke programoj ekzistu en la sama, modifebla memoro kiel ilian datumoj. Hodiaŭ oni parolas pri la "von-Neumann-arkitekturo" de komputiloj kaj la "von-Neumann-malvastejo" de ĉi tiu arkitekturo.