John von Neumann
John Louis von NEUMANN (origine hungare NEUMANN János Lajos [NOjman JAnoŝ Lajoŝ]; naskiĝis la 28-an de decembro 1903 en Budapeŝto, Hungario, mortis la 8-an de februaro 1957 en Vaŝingtono) estis geniulo kaj mirinfano, kiu faris gravajn kontribuojn al komputada teorio, kvantuma mekaniko, la teorio de aroj kaj ekonomiko.
John von Neumann | |||||
---|---|---|---|---|---|
prezidanto | |||||
![]() von Neumann en 1940.
| |||||
Persona informo | |||||
Margittai Neumann János Lajos | |||||
Naskonomo | Neumann János Lajos | ||||
Naskiĝo | 28-an de decembro 1903 en Budapeŝto | ||||
Morto | 8-an de februaro 1957 (53-jara) en Walter Reed Army Medical Center | ||||
Mortis pro | cerba kancero [#] | ||||
Tombo | Princeton Cemetery [#] | ||||
Religio | judismo [#] | ||||
Etno | judoj [#] | ||||
Lingvoj | hungara • franca • germana • latina • antikva greka • angla [#] | ||||
Ŝtataneco | Hungario • Usono [#] | ||||
Alma mater | Fasori Gimnázium • Frederiko-Vilhelmo-Universitato en Berlino • Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Zuriko • Universitato Eötvös Loránd • Universitato de Göttingen [#] | ||||
Memorigilo ![]() | |||||
Familio | |||||
Patro | Max von Neumann [#] | ||||
Patrino | Margaret Neumann [#] | ||||
Edz(in)o | Klára Dán [#] | ||||
Infanoj | Marina von Neumann Whitman [#] | ||||
Profesio | |||||
Okupo | matematikisto • komputikisto • kemiisto • fizikisto • inĝeniero • inventisto • ekonomikisto • nuklea fizikisto • universitata instruisto [#] | ||||
Laborkampo | funkcia analitiko • operatora teorio • matematiko • fiziko • ludoteorio • ĉela aŭtomato • aro-teorio • kvantuma fiziko • nuklea bombo • komputado [#] | ||||
Doktoreca konsilisto | Lipót Fejér [#] | ||||
Verkado | |||||
Verkoj | ĉela aŭtomato de von Neumann ❦ Von Neumann neighborhood ❦ universala konstruanto de von Neumann ❦ arkitekturo de von Neumann ❦ alĝebro de von Neumann ❦ teoremo de utilo de von Neumann-Morgenstern ❦ von Neumann regular ring ❦ Von Neumann–Bernays–Gödel set theory ❦ universo de von Neumann ❦ Von Neumann conjecture ❦ entropio de von Neumann ❦ Von Neumann stability analysis ❦ komuta alĝebro de von Neumann ❦ ordonombro de von Neumann ❦ Von Neumann equation ❦ teoremo de duobla komutantaro de von Neumann ❦ Weyl–von Neumann theorem ❦ minimumo-maksimumo-teoremo de von Neumann ❦ First draft of a report on the EDVAC [#] | ||||
| |||||
| |||||
[#] | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Lia libro "La Teorio de Ludoj kaj Ekonomia Konduto" (angle: "The Theory of Games and Economic Behavior"), verkita kun Oskar Morgenstern, restas fundamenta verko de ludoteorio.
Oni atribuas al li la ideon de la program-memorila modelo de komputado, t. e. la principo, ke programoj ekzistu en la sama, modifebla memoro kiel ilian datumoj. Hodiaŭ oni parolas pri la "von-Neumann-arkitekturo" de komputiloj kaj la "von-Neumann-malvastejo" de ĉi tiu arkitekturo.