The Pilgrim's Progress
La progreso de la pilgrimanto (angle: The Pilgrim's Progress) estas alegorio en du partoj de la angla predikisto John Bunyan. La unua parto estis publikigita en 1678, kaj la dua en 1684. Ĝi estas unu el la plej gravaj verkoj de la anglalingva literaturo. Esprimoj el ĝi, kiel ekzemple "Foiro de Vanteco", enmiksiĝis en la lingvo, kaj multaj literaturaj verkoj, kiel ekzemple "etaj virinoj", rilatas al ĝi.
| The Pilgrim’s Progress from this world, to That which is to come | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | John Bunyan |
| Lingvoj | |
| Lingvo | angla lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1678 |
| Ĝenro | alegoria arto • sciencfikcio |
Intrigo redakti
Unua Parto redakti
La ĉefrolulo estas vojaĝema pilgrimanto kiu nomiĝas Kristiano (nomo, kiu atestas sian posedanton, en la angla: Christian), kiu ekvojaĝas de la urbo de detruo (ĉi tiu mondo) al la ĉiela urbo (la venonta mondo). Sur sia dorso la pilgrimanto portas pezan ŝarĝon, reprezentanta liajn pekojn. Li renkontas la Heroldulon, kaj tio instrukcias lin pri la vojo al la pordego tra kiu komencas la Reĝa Vojo direktante al la ĉiela grandurbo. La pilgrimanto ne sukcesas persvadi siajn edzinon kaj infanojn por kunigi kun li, kaj do li forlasas sian hejmon, por savi sian vivon.
Survoje al la pordego li preskaŭ dronis en la marĉo de depresio, sed Helpo eltiras lin el ĝi. Sed la pilgrimanto estas deturnita per la sekulara etiko de S-ro. Monduma Saĝulo en serĉado de savo de sia ŝarĝo tra la Juro, supozeble kun la helpo de S-ro. Leĝeco kaj sia filo Civileco en la vilaĝo Moraleco, prefere ol tra Kristo, la dia savanto, alegorie reprezentanta per la pordego. Survoje evangeliisto renkontas la kaprican pilgrimanton kiam li haltas antaŭ Monto Sinajo al la hejmo de S-ro. Leĝeco. Ĝi pendas super la vojo kaj minacas disbati ĉiun kiu preterpasus ĝin; la monto ekbrilas per fajro. La evangeliisto elmontras Monduman Saĝulon, Leĝecon, kaj Civilecon por la fraŭdoj ke ili vere estas: ili havus la pilgrimanton forlasi la veran vojon fidante je siaj propraj bonfaroj por forigi sian ŝarĝon. Direktigante por reveni al la vojo al la pordeto, la pilgrimanto obeas.
La pordisto - Bonvolo - direktas la pilgrimanton al la Vojo de la Reĝo, kiu estas "rekta kaj mallarĝa", ĝis finita ĉe la loko de savo, kie finfine li povintus esti liberigita de sia ŝarĝo. Efektive, la pilgrimanto atingas monteton superpintitan per kruco kaj ĉe la piedo de kio estas malfermita tombo, kie la rimenoj estas neligitaj kaj li falas en la tombon kaj malaperas. Tri Ĉarmuloj salutas la pilgrimanton, vestigas lin per novaj vestoj kaj donas al li skribrulaĵon, kiun li devas transdoni ĉe la enirejo de la ĉiela urbo.
La pilgrimanto grimpas supren laŭ la monteto de malfacileco, estas gastigita en palaco nomita Beleco situanta ĉe la pinto de la monteto, kaj malsupreniras al la valo de humileco ĉe la alia flanko. Tie li interbatadas kun demono nomita Apollino (pereo, aŭ Abadon) dum duontago ĝis li pafvundas lin per sia duobla glavo. Nokte li eniras la Valon de Ombro de l'Morto kaj kiam li forlasas ĝin la suno leviĝas al nova tago.
La pilgrimanto renkontas Fidelulon, kiu venas, kiel li, el la urbo de detruo, kaj ili ambaŭ daŭrigas al la foiro de ĉarmo okazanta en la urbo Ĉarmo. Ili estas malliberigitaj pro sia malemo al la varoj ofertitaj fare de la foiro, kaj Fidelulo estas procesigita kaj ekzekutita per ponardumado, ŝtonumado kaj brulŝtiparo, finigante la vivon kiel martiro. La pilgrimanto sukcesas eskapi kaj daŭrigas sian vojon, kaj ĉi-foje estas akompanata de Esperigulo, ankaŭ de la urbo Ĉarmo. La du transiras la sorĉitan landon en paco kaj venas al supreniranta lando. Ili transiras la profundan riveron (simbolante morton) kiu apartigas ĝin de la monto Ciono kaj finfine atingas sian celon kaj venas al la ĉiela urbo sur la monto.
Dua parto redakti
La dua parto prezentas la vojaĝon de la familianoj de la pilgrimanto, nome liajn edzinon kaj infanojn, kaj junulinon nomitan Kompato. Ili pasas tra la samaj lokoj, same kiel li pasis, sed ilia vojaĝo plilongiĝas, ĉar la knaboj geedziĝas survoje kaj naskas infanojn. Ilia gvidisto estas sindonemulo. Li mortigas kvar gigantojn kaj partoprenas la elpelon de la monstra bestaĉo kiu terurigis la grandurbon Ĉarmo.
En la antaŭparolo al la eldono de 1957, Alexander Witherspoon, Profesoro pri la angla en Universitato Yale, skribas:
Parto 2, kiu aperis en 1684, estas multe pli ol nur daŭrigo aŭ resonado de la parto kiu antaŭis ĝin. Ĝi klarigas kaj establas kaj plifortigas la rakonton de Parto 1. La lumigo de la torĉa lampo de Banyan disetendiĝas kaj prilumas la familion de Christian kaj aliajn homojn, ankaŭ virinojn kaj infanojn. Estas pli da eventoj kaj okazaĵoj ol ĉiutaga vivo, kaj la loko de feliĉo en la vivo de pilgrimantoj kreskas en korelacio al la loko de malfacilaĵoj kiuj ili renkontas. Al la kredo kaj espero de la unua Parto aliĝas la grado de karitato, la plej bona en virtoj. La du partoj de la pilgrimanto estas tuto, kaj ĉi tiu tuto estas, sendube, la plej influa religia libro verkita en la angla lingvo. [1]
Pilgrimantoj en la dua parto estas pli vundeblaj kaj pli malfortaj ol tiuj en la unua parto: virinoj, infanoj kaj homoj kun fizikaj kaj mensaj problemoj. Post restado dum iom da jaroj, kiam la bando finfine ekforlasas la gastejon de Gaius, inter la Valo de la Ombro de Morto kaj foiro de ĉarmo, la hezitema Sinjoro Malforta-Menso restadas kaj aspektas kvazaŭ li intencas resti tie. Malavarkorulo instigas ilin aliĝi kaj diras al li jene:
Tamen, kara frato,... mia misio estas konsoli la prematojn kaj subteni la malfortulojn. Vi devas akompani nin. Ni atendos vin kaj etendos nian helpon al vi. Pro vi ni ne alkroĉiĝos al certaj opinioj kaj faroj, ni ne kverelos antaŭ vi pri polemikaj aferoj, ni estos ĉio por vi, nur kondiĉe ke vi ne restos malantaŭe.
En la Dua Parto, Bonvolo montriĝas kiel Jesuo mem. Pri la demando de la pilgrimanto pri helpo de lia ŝarĝo, Bonvolo direktas lin antaŭen al "la loko de savo."
Tradukoj redakti
The Pilgrim's Progress estis tradukita en pli ol 200 lingvojn. [2] Protestantaj misiistoj kutimis traduki ĝin tuj post tradukado de la Biblio.
Ne longe post ĝia komenca publikigo, The Pilgrim's Progress estis tradukita en plurajn lingvojn komencante kun la nederlanda en 1681, la germana en 1703 kaj la sveda en 1727, same kiel pli ol okdek afrikaj lingvoj. En 1681, la unua nordamerika eldono estis eldonita. Krome, ekzistis naŭ tradukoj en Sudorienta Azio, dudek kvar tradukoj en Sudazio, kaj pliaj dek unu en Aŭstralazio kaj la Pacifiko.
Ek de la 1850-aj jaroj, ilustritaj versioj de The Pilgrim's Progress en la ĉina estis presitaj en Honkongo, Ŝanhajo kaj Fuzhou kaj vaste distribuitaj fare de protestantaj misiistoj.
Adaptaĵoj redakti
Multnombraj. La Tria Parto de la Pilgrima Progreso estis verkita de anonima aŭtoro; komencante en 1693, ĝi estis publikigita kun la aŭtentaj du partoj de Bunyan. Ĝi daŭre estis reeldonita kun la laboro de Bunyan ĝis 1852. Ĉi tiu tria parto prezentis la pilgrimadon de Malforta-Konscienco kaj liaj kunuloj.
