Tornaľa

Tornaľa (hungare Tornalja) estas urbo en Slovakio, en Regiono Banská Bystrica, en Distrikto Revúca. La nomo devenas el la hungara, signifanta turo-subaĵo.

Tornaľa (Šafárikovo)
hungare Tornalja
urbo
Placo en Tornaľa
Blazono
Oficiala nomo: Tornaľa
Ŝtato	Slovakio
Regiono	Regiono Banská Bystrica
Distrikto	Distrikto Revúca
Historia regiono	Supra Hungarujo
Rivero	Slaná
Situo	Tornaľa
- alteco	181 m s. m.
- koordinatoj	48° 25′ 20″ N 20° 19′ 49″ O (mapo)
Areo	57,767 km² (5 776,7 ha)
Loĝantaro	7 920 (31.12.2007)
Denseco	137,1 loĝ./km²
Unua skribmencio	1245
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	982 01
Telefona antaŭkodo	+421 47
Aŭtokodoj	RA
NUTS	515612
Situo enkadre de Slovakio Situo enkadre de Slovakio
Situo enkadre de Regiono Banská Bystrica Situo enkadre de Regiono Banská Bystrica
Vikimedia Komunejo: Tornaľa
Retpaĝo: www.mestotornala.sk
Portalo pri Slovakio

Situo

La urbo situas en valo de Sajó, laŭ dekstra bordo de Sajó, laŭ ĉefvojoj Rimavská Sobota-Košice kaj Poprad-Miskolc, laŭ la hungara-slovaka ŝtatlimo. Ózd troviĝas 14 km malproksime.

Historio

La komunumo estis loĝata dum la bronzepoko kaj kuproepoko. La unua mencio okazis en 1245 en formo Köwy. Kő signifas hungare ŝtono, komprenu roko. Tornalja en 1427 estis grava setlejo, kiun la husanoj okupis kaj en 1459 Matiaso la 1-a reokupis. Okazis kelkfoje departementeja kunveno en la kastelo. En 1556 la turkoj detruis kaj rabis la komunumon. Grava poŝto formiĝis en la 18-a j.c. En 1849 okazis batalo inter hungaroj kaj aŭstroj. La fervojo atingis la komunumon en 1873. Inter 1853-1960 ĝi estis distriktejo. En 1910 loĝis en la urbo 2033 da homoj (1995 hungaroj). Ĝis 1919 la urbo apartenis al Gömör kaj Kis-Hont, al distrikto de Tornalja, kies distriktejo estis. Poste la regiono iĝis parto de Ĉeĥoslovakio. Dume inter 1938-1945 la regiono rehungariĝis. La unua Arbitracio de Vieno deklaris, ke tiuj komunumoj, kie la hungaroj vivas en majoritato, apartenu al Hungario. Post la 2-a mondmilito granda parto de la hungareco estis deportita, la restaĵo iĝis senrajta laŭ dekretoj de Beneš. En 1948 la urbo ekhavis slovaklingvan nomon Šafárikovo omaĝe al la slovaka poeto kaj lingvisto Šafárik (dum la hungarlingva nomo daŭre estis Tornalja). Post sukcesa loka referendumo en 1990 la urbo reiris al la originala nomo Tornaľa ankaŭ en la slovaka lingvo. La loĝantoj laboras en uzinoj pri briko, vestoj kaj maŝino.

Vidindaĵoj

• nun kalvinana preĝejo el la 15-a j.c. kun defenda muro
• nobeldomo de Tornallay, nun porinfana edukejo
• parko nomata Zoltán, meze troviĝas roko, kie estis iam sentinelturo.
• banejo kun fonto nomata "ĉevice"

Famuloj

• en la iama Tornalja naskiĝis:
  • hungara pentristo Barna Basilides
  • hungara arkitekto Zoltán Tornallyay
• apud la nuntempa urbo naskiĝis elstara hungara aktoro Iván Darvas
• en iama proksima vilaĝo (nuntempa urboparto de Tornaľa) naskiĝis hungara ekonomikisto Ernő Csizmadia
• en Tornaľa naskiĝis László Miklós (ekologo)
• en Tornaľa mortis hungara arkitekto Zoltán Tornallyay