Adolf Guyer-Zeller
Adolf GUYER-ZELLER (en germana lingvo); (skribo: Adolfo Gujer-Zeller; prononco: Adolfo Gujer-Ce-ler); (en Svisujo oni trovas la nomojn "Guyer" kaj Gujer kun sama pronoco sed malsama skribo); (n. 1-a majo 1839 en Neuthal ĉe Bauma,Kantono Zuriĥo; Svisujo ; m. 3-a aprilo 1899 en Zuriĥo) estis tre fama (svisa) tekstila, ferovia, banka kaj industria pioniro.
Adolf Guyer-Zeller | |||||
---|---|---|---|---|---|
Persona informo | |||||
Adolf Guyer-Zeller | |||||
Naskonomo | Adolf Heinrich Guyer-Zeller | ||||
Naskiĝo | 1-an de majo 1839 en Neuthal | ||||
Morto | 3-an de aprilo 1899 (59-jaraĝa) en Zuriko | ||||
Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
Mortis per | Paralysis cordis vd | ||||
Tombo | Bauma cemetery vd | ||||
Religio | protestantismo vd | ||||
Lingvoj | germana vd | ||||
Loĝloko | Zuriko vd | ||||
Ŝtataneco | Svislando vd | ||||
Alma mater | Universitato de Ĝenevo • Kantonsschule • Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Zuriko • Universitato de Zuriko vd | ||||
Familio | |||||
Patro | Johann Rudolf Guyer vd | ||||
Profesio | |||||
Okupo | industriisto • politikisto • financisto vd | ||||
| |||||
| |||||
vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Biografio redakti
- Li studis en Kantono Zuriĥo kaj en Ĝenevo; Svisujo.
- Li vojaĝis en Mondo kaj li studis la produktadon kaj la ellaboradon de kotono en eksteraj landoj.
- Malfrue li laboras en la patra kotona ŝpinejo en Neuthal, Svisujo kaj li fondis tekstilan komercan negocon en Zuriĥo.
- Li influis la ferovian politikon de la (fama) Svisa norda orienta fervojo (NOB), vidu ankaŭ "Historion" en Svisaj Federaciaj Fervojoj.
- Li organizis la konstruadon de Uerikon - Bauma fervojo, germane: Uerikon-Bauma-Bahn por la fabriko, en servico ekde 1901 kaj la konstruadon de Juna virina fervojo, en germane: Jungfrau-Bahn , kun komenco de laboroj en jaro 1896, en plena servico ekde 1912.
- Li konstruis migran vojoreton en la Kantono Zuriĥo por la tekstilaj laboristaj familioj. Oni uzas la migrajn vojojn ankaŭ hodiaŭ.
Pioniro en fervoja konstruado en Svisujo redakti
- Li povis organisi la konstruon de la Juna virina fervojo ekde 1896 ĝis 1912.
- Adolfo Gujer-Zeller volis ankaŭ konstrui en normala relo 1435mm la Engadinon-Orienton-Fervojon aŭ en germana lingvo: La Ofenbergbahn); (oni parlas de "Ofen"-pasejo aŭ forno pasejo; en romanĉa lingvo de: Pass dal Fuorn[1]); la nomo estus Fornon-montan fervojon. La Engadin-Orientbahn en germana lingvo aŭ (Engadino- Oriento-Fervojo) ligus Chur - Thusis kaj la Engadino kaj supra la fornopasejo kun Triesto en Italujo, sed li mortis en jaro 1899. Oni haltigis la projekton.
- Li organizis la konstruon de Uerikon - Bauma fervojo en Kantono Zurixho kun servico ekde de jaro 1901 por la fabriko.
Fondado de banko redakti
Li estis tre granda pioniro, li fondis ankaŭ en jaro 1894 la Guyer-Zeller-Bankon, germane: Guyer-Zeller-Bank.
Literaturo redakti
- Engadin-Orientbahn: Schweizer. Teil. Projekt einer Normalbahn: Chur- Albula - Ofenberg-Muenster. Zuerich. Frey. 1898. (Engadino -Orientfervojo: Svisa Parto. Projekto de normala ŝpuro- fervojo: Chur-Albula-Ofenberg (Ofen-monto) -Muenster. Zuriĥo. eldonejo Frey(Frej). 1898. Traduko de nomoj: Koiro-Albulo- Ofenpasejo aŭ (fornopasejo)aŭ (Ofenmonto) aŭ (fornomonto) - Muenster (germane Muenster); (romanĉe: Müstair en (germane) Münstertal aŭ Muenstervalo, kantono Grizono)
- (Kartoj)
- Geologisches Gutachten für die Anlage einer normalspurigen Bahn Chur-Albula-Ofenberg-Münster (Engadin-Orientbahn) / Chr(istian) Tarnuzzer Zürich : Zürcher & Furrer Dr., 1896; 75 p.; SA. a. d. "Schweizer-Bahnen"; geologa ekspertizo pri Engadino-Orientfervojo de 1896; speciala preso de "Schweizer-Bahnen, svisaj fervojoj, revuo de 1896 gixs 1900.
- Doris Müller-Füglistaler, Adolf Guyer-Zeller (1839-1899) : "Amerikanismus" in der Schweiz? Entfaltung und Grenzen eines Eisenbahnunternehmers; (en germana lingvo): (amerikoismo en Svisujo? Disfaldo kaj limoj de fervoja entreprenisto. Zuriĥo : Eldonejo Rohr, 1992; 216 paĝoj. ; 24 x 25 cm; Il. (Mitteilungen der Antiquarischen Gesellschaft in Zürich ;Informoj de antikva societo en Zuriĥo volumo 59); (Neujahrsblatt - Antiquarische Gesellschaft in Zürich ; novjara folio de antikva societo en Zuriĥo numero 156 jaro (1992)) ankaŭ Disertacio de Universitato Zuriĥo, 1991 ISBN 3-85865-507-4
- Reisen als Schlüssel zur Welt: Die Reisetagebücher von Adolf G. (1839-1899), el. de W. Wahl-Guyer, 2000; Wahl-Guyer, Wolfgang, germana historiisto; Reisen als Schlüssel zur Welt : die Reisetagebücher von Adolf Guyer-Zeller (1839-1899); Vojaĝi kiel ŝlosilo al mondo: La vojaĝaj libroj de Adolfo Gujer-Zeller; Zuriĥo, Svisujo: Chronos-eldonejo, 2000; 552 p. : il. ISBN 3-905314-12-6
- W. Wahl-Guyer, Adolf G. in Selbstzeugnissen, 2004; Wahl-Guyer, Wolfgang, germana historiisto, Adolf Guyer-Zeller in Selbstzeugnissen : Sehen und Sehnen in Reisetagebüchern und Briefen; Adolfo Gujer-Zeller en memaj atestoj: Vidi kaj sopiri en vojaĝaj taglibroj kaj leteroj; Zuriĥo : Eldonejo Chronos, 2004; 280 p. : il.; (libro en germana lingvo); Disertacio de Universitato de Zuriĥo, 2002. ISBN 3-0340-0647-0
Eksteraj ligiloj redakti
- detala biografio pri industriisto Guyer-Zeller, en germana, franca kaj itala lingvo en Historia Leksiko de Svisujo.
- tre granda industria muzeo Neuthal, Kantono Zuriĥo kun elektrejo Arkivigite je 2011-07-06 per la retarkivo Wayback Machine, en germana lingvo
- libroj en germana nacia biblioteko pri Guyer-Zeller Arkivigite je 2016-03-06 per la retarkivo Wayback Machine
- pri lokala industria historio, libro