Laŭ la helena mitologio, Amfiktiono (el la greka Αμφικτυών, «tiu, kiu firmigas per unuigo») estis la dua filo de Deŭkaliono kaj Pirro[1], kvankam troviĝis ankaŭ tradicio laŭ kiu li estis aŭtoktono, tio estas, naskiĝinto el la tero[2], aŭ filo de Heleno (do li estus nepo, anstataŭ filo, de Deŭkaliono kaj Pirro)[3].

Amfiktiono
rolulo de helena mitologio
Informoj
Eble sama Amphictyon
Sekso vira
Patro Deŭkaliono
Patrino Pirro
Gefratoj Heleno
Edzo/Edzino Cranae
Infanoj Itonus • Physcus • Aetolus
vdr
Laŭ la plimulto de la versioj, la unuaj mitaj reĝoj de Ateno, kiaj Amfiktiono, estis aŭtoktonoj, tio estas, homoj kiuj spruĉis el la tero. Tiu argila reliefo el Meloso (ĉ. 460 a.K.) prezentas naskiĝon de unu el ili, Eriktonio, kun Geo, Ateno kaj Kekropso.

Amfiktiono estis reĝo de la urbo Termopiloj, kaj edziĝis al Kranaa, filino de Kranao, reĝo de Ateno[4]. Laŭ kelkaj versioj, la nomo de lia edzino estis Atisa (eponima de la regiono), kvankam tio malkongruos kun pliaj rakontoj laŭ kiuj ŝi mortis juna kaj virga[5]. Fine, Amfiktiono detronigis sian bopatron Kranao, kaj proklamis sin reĝo de la atika ĉefurbo[2][4].

Li regis Atenon dum dek (aŭ en alternativaj rakontoj, dek du) jaroj, kaj fondis la Amfiktionan ligon, kiu tradicie renkontiĝadis en Termopiloj ĝis historiaj tempoj[6][7]. Ĝi estis alianco de dek du grekaj regnoj, kies delegitoj (nomigitaj Amfiktionoj laŭ li) kunvenis origine en Delfo, po du ĉiu urbo, dufoje jare. Ĝiajn dekretojn oni konsideris kaj obeis kiel volo de la gedioj. Proksime al la Amfiktiona konsiliejo, en la urbeto Antelo, troviĝis heroa templo dediĉita al li, ĉe la rivero Asopo[8]. Onidire, Amfiktiono estis la unua homo kiuj interpretadis la sonĝojn, kaj ricevadis taŭgajn aŭgurojn per tio[9]. Laŭ kelkaj verkistoj, dum lia reĝado okazis la tiel nomata Deŭkaliona diluvo[10].

Amfiktiono gastigis Dionizon dum lia vizito al Ateno. Kompense, la vina dio instruis al sia gastiganto la ĝustan manieron miksi akvon kaj vinon laŭ taŭgaj proporcioj[11], kaj pro tio Amfiktiono dediĉis templon al Orta Dionizo (Dionizo la ĝusta) kaj al la muzoj. Paŭzanio priskribis etajn skulptaĵojn de Amfitriono, videblajn en konstruaĵo apuda al la atena Teatro de Dionizo, kiuj atestas la proksiman rilaton de tiu reĝo al la dio[12]. Tamen, Amfiktiono estis detronigita fare de Eriktonio, plia aŭtoktono kiu iĝis reĝo de Ateno[2].

La filo de Amfiktiono, Itono, estis siavice patro de Beotio, Jodamo kaj Kromio, kun Melanipo[13]Arno. Amfiktiono ankaŭ havis filinon, kies nomo aperas en neniu fonto, kiu estis la patrino de Kerkiono (kun Pozidono) kaj Triptolemo (kun Raro)[14]. Kelkaj versioj aldonas ke Amfiktiono havis, kun Ktonopatro, plian filon nomiĝintan Fisko[15], kvankam aliaj konsideras lin nepo lia, per Etolo (filo de Amfiktiono laŭ tiu lasta versio)[16].

Genealogia arbo de la mitaj reĝoj de Ateno
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Klimeno
 
Prometeo
 
Pronojo
 
Epimeteo
 
Pandoro
 
Akteo
 
 
 
Geo
 
 
 
Mineso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Deŭkaliono
 
 
 
 
 
Pirro
 
 
 
Aglaŭro
 
Kekropso
 
Kranao
 
Pediaso
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tio
 
 
Protogenio
 
Orseiso
 
Heleno
 
 
Pandoro
 
Ktonopatro
 
Amfiktiono
 
Atisa
 
 
Kranaa
 
Kraneĥma
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zeŭso
 
 
Doro
 
Ksuto
 
 
Oresteo
 
 
Zeŭso
 
Fisko
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hefesto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Magneso
 
Macedono
 
 
 
 
 
Etolo
 
 
Greko
 
Latino
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eriktonio
 
Praksiteo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Polidekto
 
 
 
 
 
Etlio
 
Enareto
 
Eolo
 
Laŭrino
 
Lokro
 
 
Pozidono
 
 
Raro
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Diktiso
 
Ejoneo
 
 
 
 
 
 
 
Pozidono
 
Arno
 
 
 
 
 
 
Itono
 
Kerkiono
 
Triptolemo
 
Pandiono
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kreteo
 
Sizifo
 
 
 
 
Kaliko
 
Eolo
 
 
 
Metaponto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ereĥteo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Neleo
 
 
 
 
 
Endimiono
 
 
 
 
 
 
Kromio
 
Beotio
 
Jodamo
 
Kekropso
 
Orneo
 
Metiono
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Periklimeno
 
 
Andropompo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pandiono
 
Peteo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pentilo
 
 
Melanto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Demofono
 
 
Egeo
 
Menesteo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Boro
 
 
Kodro
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oksinto
 
 
Tezeo
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Medono
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Timeto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Antaŭe:Mitaj reĝoj de AtenoPoste:
KranaoAmfiktionoEriktonio

Amfiktiona, epiteto de Demetro

redakti

AmfiktionoAmfiktioniso estis epiteto de Demetro en la urbo Antelo, ĝuste ĉar ĉiu solena malfermo de la kunvenoj de la Amfiktiona ligo en tiu urbo komencis per oferado al la diino en la tiea templo dediĉita al ŝi[17].

Notoj kaj referencoj

redakti
  1. Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 1.7.2.
  2. 2,0 2,1 2,2 Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 3.14.6.
  3. Dionizo de Halikarnaso.
  4. 4,0 4,1 Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 1.2.6.
  5. Pseŭdo-Apolodoro. Mitologia biblioteko, 3.14.5.
  6. Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 10.8.1.
  7. Dionizo el Halikarnaso. Antikvaĵoj, 4.25.3.
  8. Herodoto. Historioj, 7.200.2.
  9. François Noël. Dictionnaire Universel de la Fable et de la Mythologie.
  10. Junianus Justinus. Historiarum Philippicarum, 2.6.
  11. Eŭstatio. Pri Homero, p. 1815.
  12. Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 1.2.5.
  13. Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 5.1.4.
  14. Paŭzanio. Priskribo de Grekio, 1.14.3.
  15. Eŭstatio. Pri Homero, p.277.
  16. Stefano de Bizanco. Ethnika. Physkos.
  17. Strabono. Geografio, 9 p.429.