Carlo Dati

Membrecoj
Membrecoj	Accademia della Crusca (1640–); Accademia degli Svogliati (en) (1639–); Accademia degli Apatisti (en) (1635–); Accademia Fiorentina (en) ; Accademia delle Arti del Disegno (en) vd

Carlo Roberto Dati
(1619-1676)
Carlo Roberto Dati; (1619-1676)
	Itala akademiano
Persona informo
Naskiĝo	12-a de oktobro1619; en Florenco, Italio
Morto	1-a de januaro 1676; en Florenco, Italio
Tombo	Santo Spirito (en) vd
Lingvoj	itala vd
Alma mater	Florenca Studio ; Accademia della Crusca
Familio
Gefratoj	Leonardo Dati (en) vd
Profesio
Alia nomo	Currado Bartoletti • Ardaclito • Smarrito • Timauro Anziate vd
Okupo	filologo ; sciencisto ; aŭtoro vd
Membrecoj
Membrecoj	Accademia della Crusca (1640–); Accademia degli Svogliati (en) (1639–); Accademia degli Apatisti (en) (1635–); Accademia Fiorentina (en) ; Accademia delle Arti del Disegno (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
	v • d • r

Karlo Roberto Dato (1619-1676) estis itala filologo, antikvaĵisto, bibliotekisto, profesoro, sciencisto, akademiulo, disĉiplo de Galileo Galilei (1564-1642) kaj Evangelista Torricelli (1608-1647), sekretario de la Accademia della Crusca, kaj kompilinto de etimologia vortaro en la toskana lingvo.

Li apartenis al fama florenca familio kaj inter ili troviĝis Leonardo Dati (1360-1425) kaj Gregorio Dati (1362-1435). Li estis amiko de Lorenzo Magalotti (1637-1712) kaj Francesco Redi (1626-1697), kiu al li dediĉis la verkon "Eksperimentoj rilate al la insektogenerado"^[1], en 1668. Li ankaŭ estis antikvaĵisto, oraĵisto, kolektanto da artaĵoj kaj bibliotekisto de la kardinalo Johano Karlo de Mediĉo (1611-1663).

Biografio

Vortareto de la Accademia della Crusca

Li estis filo de Cammillo di Iakopo Dati kaj Fiammeta di Francesco Arrighetti, kaj li faris siajn sciencajn studojn sub la gvidado de Romolo Bertini, Piero Vettori la juna, kaj Giovanni Battista Doni (1595-1647). En la 29-a de novembro 1640 li eniris en la Accademia della Crusca sub la pseŭdonimo "Smarrito" (La perdiĝinto), kaj tie li laŭgrade plenigis ĉiujn postenojn ĝis kiam li fariĝis sekretario, en 1663. Lia aktiveco estis grava por lia decido pri publikigo de nova eldono de lia Vortareto de la Akademio, publikigita en 1691.

En 1648, li estas vokita al la Florenca Studio kiel sukcedanto de Giovanni Battista Doni (1595-1647) en la katedro pri Klasikaj Lingvoj. Lia intereso pri la lingvistikaj studoj elmontriĝis en la "Discorso dell'obbligo di ben parlare la propria lingua", en 1657, kiu estis iu enkonduko al la eldono pri du gramatikaj traktadoj: "Rimarkoj rilate al parolado kaj skribado de la toskana lingvo" far Giovan Battista Strozzi (1504-1571) kaj "Pri la deklinacioj de la verboj" far Benedetto Buommattei (1581-1648). Krom tio, li provis kompili ian etimologian vortaron pri la toskana lingvo, kie pluraj aŭtoroj kunlaboris same kiel Francesco Redi (1626-1697) kaj Pietro Sforza Pallavicino (1607-1667). Tamen, pro la neglekteco de la akademianoj, la franco Egidio Menaĵo (1613-1692) publikigis sian etimologian vortaron de la itala lingvo, nome, "Originoj de la itala lingvo", verko kiun li dediĉis al la samaj italaj akademianoj. En 1667, li publikigis ian historion pri la artoj, kiun li dediĉis al Ludoviko la 14-a (1638-1715): "Le vite de' pittori antichi", iu verko, kie Dati deklaris ke la artisto kreas la ideon pri la perfekta beleco studante la figurojn kaj la naturajn objektojn, kiu poste fandiĝas kun la imago de la ideala bildo. La verko, kiu devis aliiĝi en traktadon kun grandaj dimensioj, tamen ne estis finita de sia aŭtoro.

Selektita verkaro

Esequie della maestà christianissima di Luigi XIII il giusto rè di Francia e di Nauarra. Celebrate Florenco dall'altezza sereniss. di Ferdinando II Gran Duca di Toscana e descritte da Carlo Dati, Florenco: nella stamperia di S.A.S., 1644
Discorso dell'obbligo di ben parlare la propria lingua. Di C. D ..., 1657, Carlo Roberto Dati, Giovanni Battista Strozzi, Benedetto Buonmattei
Dissertazione sull'utilità e il diletto che reca la geometria, Florenco: all'insegna della stella, 1658
La pace, selva epitalamica nell'augustissime nozze delle maestà cristianissime Luigi XIV e Maria Teresa d'Austria, Florenco: all'insegna della stella, 1660
Lettera a Filaleti di Timauro Antiate della vera storia della cicloide, e ..., 1663
Delle Lodi Del Commendatore Cassiano Dal Pozzo. Orazione. [kun gravuraĵo de lia portreto], 1664
Gli amanti ladri notturni, cocchiata, Florenco: all' insegna della stella, 1667
Vite de' pittori antichi scritte e illustrate da Carlo Dati,..., 1667
'Dice ed Irene gemelle della dea Temide Selva per la nuova concordia delle corone di Francia, e di Spagna^{[rompita ligilo]}, Florenco: all'insegna della stella, 1668
Panegirico alla maesta cristianissima di Luigi 14. re di Francia e di ..., 1669, Carlo Roberto Dati
Prose Fiorentine, raccolte dallo Smarrito accademico. della Crusca (Dati ... ,1722
Prose fiorentine raccolte dallo Smarrito accademico della Crusca. Al serenissimo principe Leopoldo di Toscana, Florenco: nella nuoua stamperia all'insegna della Stella, 1661. Poi: Florenco: nella stamperia di S.A.R, per Santi Franchi, 1716-1745 e Venezia: presso Domenico Occhi, in Merceria sotto l'orologio all'insegna dell'Unione, 1730-1735
Prose Fiorentine: Lezioni, E Orazioni, Volume 4, 1735
Sonetti di Matteo Franco e di Luigi Pulci. Assieme con la confessione ..., 1759, Matteo Franco, Luigi Pulci, Filippo De' Rossi, Carlo Roberto Dati, Gino Doria
Il cedrarancio veglia di Carlo Roberto Dati accademico della Crusca, Florenco: nella stamperia di Borgo Ognissanti per Francesco Daddi, 1813
Domenico Moreni (sub la zorgoj de), Lettere di Carlo Roberto Dati, Florenco: nella stamperia Magheri, 1825 (Google libri)
Lettere, 1825
Bartolomeo Gamba, (sub la zorgoj de), Scelta di prose di Carlo Ruberto Dati accademico della Crusca, Venezia: tipografia di Alvisopoli, 1826 (Google libri)
Orazione in lode e difesa dei brutti, 1826
Lepidezze di spiriti bizzarri e curiosi avvenimenti raccolti e descritti da Carlo Dati, Florenco: nella stamperia Magheri, 1829
Diceria di Carlo Roberto Dati nella quale si ragiona chi fosse prima o la gallina o l'uovo, Imola: tip. d'Ignazio Galeati e figlio, 1878
Orazione in lode e difesa dei brutti / Carlo Roberto Dati, Florenco: Valli, 1995