Emanuel Swedenborg

Emanuel SWEDENBORG, denaska nomo Swedberg, (naskiĝis la 29-an de januaro 1688 en Stokholmo, mortis la 29-an de marto 1772 en Londono) estis sveda filozofo, teologo, sciencisto kaj mistikulo.

Emanuel Swedenborg
Persona informo
Naskiĝo 29-an de januaro 1688 (1688-01-29)
en paroĥo Jakobo kaj Johano en Stokholmo
Morto 29-an de marto 1772 (1772-03-29) (84-jaraĝa)
en Londono
Mortis pro Naturaj kialoj Redakti la valoron en Wikidata vd
Mortis per Apopleksio Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Upsala Katedralo 59° 51′ 29″ Nordo 17° 38′ 00″ Oriento / 59.8581 °N, 17.6333 °O / 59.8581; 17.6333 (mapo) Redakti la valoron en Wikidata vd
Religio kristano vd
Lingvoj latinasveda vd
Ŝtataneco Svedio Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Universitato de Upsalo Redakti la valoron en Wikidata vd
Subskribo Emanuel Swedenborg
Familio
Dinastio Swedenborg vd
Patro Jesper Swedberg (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Gefratoj Anna Swedenborg (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o
Profesio
Okupo fizikisto
mistikulo
verkisto
sciencisto
matematikisto
filozofo
teologo
inventisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Teozofio Redakti la valoron en Wikidata vd
Filozofo
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr

Li estis filo de luterana episkopo. Antaŭ la publiko li prezentiĝis unuafoje en 1708 per poemaro Carmina miscellanea. Samtempe li studis filozofion, matematikon, natursciencojn kaj okupiĝis pri antikvaj lingvoj kaj teologio. Siajn sciojn li larĝigis per tri vojaĝoj tra Eŭropo.

Li okupiĝis pri eksperimentaj kaj praktikaj sciencoj. Li provis inventi submarŝipon, flugmaŝinon, teĥnike li helpis ĉe sieĝado de Frederikshald en 1716. En 1719 li estis nobeligita de reĝino Ulrika Eleonora kaj ŝanĝis la nomon Swedberg al Swedenborg.

En 1743 en Londono li havis vizion, ke Dio lin vizitis kaj donis al li taskon, ke li fariĝu heroldo de la ĝusta kompreno de evangelio inter la popoloj. Ekde tiu tempo li kredis, ke li tenas kontaktojn kun la transa mondo kaj interparolas kun Dio kaj anĝeloj. Konvinkita, ke Dio lin elektis, li fondis novan eklezion Apokalipso de sankta Johano.

Lia religia sistemo estas meditema mistikismo bazita sur natursciencoj, tial li estas konsiderata kiel antaŭulo de la germana naturfilozofio. Li akceptis doktrinon pri elaĉeto de pekoj, sed li kredis ke La Sankta Triunuo ekzistis en unu personon: Jesuo Kristo. Kiel homo havas la trinecon de menso kaj korpo kaj spirito, li kredas, ke la homo estis kreita laŭ la bildo de Dio kaj ke Dio havas la Sanktan Triunuon de menso kaj korpo kaj spirito en Jesuo Kristo[1]. Li ankaŭ kredas, ke La Sankta Paŭlo instruis ĉi tion en La Epistolo al la koloseanoj en ĉapitro 2 en verso 9.

Adeptojn lia doktrino trovis precipe inter intelektuloj kaj politikistoj. En 1796 formiĝis societo Fide et charitate, kiu disvastigas liajn ideojn. Tiuj enradikiĝis ĉefe en Anglio, kie liaj verkoj estis tradukataj kaj komentataj. Ekde 1830 aperadis gazeto The intellectual Repository and New Jerusalem Magazine.

Siajn verkojn li skribis latine.

Verkoj

redakti
  • Carmina miscellanea (Uppsala, 1708)
  • Opera philosophica et metallurgica (1734)
  • Oeconomia regni animalis (1738)
  • Prodromus principorium
  • Prodromus rerum naturalium
  • Prodromus philosophiae ratiocinantis
  • Arcana coelestia (1749)
  • De coelo et inferno ex auditis et visis (1758)
  • De nova Hyerosolyma (1758)
  • Vera christiana religio seu theologia novae Ecclesiae (1771)

En Esperanto aperis

redakti
  • La dogmaro pri la vivo por la Nova Jerusalemo (tradukita el la latina originalo) 1908[2]

Recenzoj

redakti
 
 Libro tre interesa, kiun devus posedi ne nur ĉiu studanto de religioj, sed ĉiu pensema esperantisto. La dogmoj estas tiuj entenataj en la Biblio, sed klarigataj laŭ tute nova kaj verdire scienca maniero; ili estas do bazo de nova religio tute liberala kaj racia, kiu povas plaĉi al ĉiuj kristanoj kaj eĉ al liberpensuloj.

La libro dividita en 114 paragrafoj unuavide povas ŝajni iom malkutima laŭ la stilo kaj la instruaĵoj, sed iom post iom la leganto pli kaj pli interesiĝas, vole nevole, kaj fine deziras relegi la tuton pro la noveco de la enhavataj teorioj. La antaŭparolo estas biografio de la aŭtoro, fama Sveda sciencisto kaj mistikulo, kies instruaĵoj sciencaj kaj religiaj nuntempe ekinteresas ĉiujn pensulojn.

Efektive kelkaj el liaj libroj estas tradukitaj en preskaŭ ĉiujn lingvojn. Inter kiuj la plej konataj estas “Ĉielo kaj Infero,” kaj la ĉi tie priparolita “ Dogmaro.” 
— P.B. La Brita Esperantisto - Numero 112, Aprilo (1914)

Notoj kaj referencoj

redakti

Vidu ankaŭ

redakti