Franciscus Junius la Maljuna
Franciscus Junius la Maljuna (1545-1602) aŭ france François du Jon, estis lingvisto, ekzegezisto, erudiciulo, protestanta teologo kaj reformatoro. Li studis juron en la Universitato de Bourges, sed pli malfrue li studis teologion en Ĝenovo sub Johano Kalvino kaj Teodoro Beza. Li fariĝis ministro en Antverpeno, sed estis devigita fuĝi al Hajdelbergo, en 1567. Li verkis tradukon de la Biblio al la latina kun Immanuel Tremellius, kaj lia "Traktaĵo pri la vera teologio" ("De Vera Theologia") estis ofte uzita teksto en la reformita skolastikismo.
| Franciscus Junius la Maljuna | ||
|---|---|---|
.jpg)
| ||
| Persona informo | ||
| François du Jon | ||
| Naskiĝo | 11-an de majo 1545 en Bourges | |
| Morto | 13-an de oktobro 1602 (57-jaraĝa) en Leiden | |
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd
| |
| Mortis per | Pesto vd
| |
| Religio | protestantismo vd | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Ŝtataneco | Francio vd
| |
| Alma mater | Universitato de Bourges Universitato de Ĝenevo vd
| |
| Familio | ||
| Infanoj | Franciscus Junius (en)  vd
| |
| Profesio | ||
| Alia nomo | Nadabus Agmonius vd | |
| Okupo | teologo tradukisto universitata instruisto vd
| |
| Laborkampo | Diplomatio kaj traduko de la Biblio vd
| |
| Aktiva en | Leiden • Heidelberg vd | |
| Doktoreca konsilisto | Johano Kalvino vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
.jpeg)
Biografio
redaktiEkde kiam li estis dekdujara li studis juron en la Universitato de Bourges sub François Douaren (1509-1559) kaj Hugo Donellus. Pro siaj kapabloj en la greka kaj juro, li estis nomumita asesoro de la franca ambasadoro en la kortego de Sulejmano la 1-a, en Konstantinopolo, sed antaŭ ol li atingis Liono, el kie li devus vojaĝi per boato, la ambasadoro foriris.
Junius studis dum du jaroj en la gimnazio en Liono, legante grekajn kaj romiajn klasikaĵojn. Li preskaŭ fariĝis ateisto legante Ciceronon kaj Epikuron, sed leginte la unuan ĉapitron de Johano, li estis konvinkita kompromiti sin al Dio kaj li eniris en la Franca Reformita Eklezio.
Li iris, en 1562, por studi en Ĝenevo sub Johano Kalvino kaj Teodoro Beza, kie li estis reduktita al malriĉeco per la fiasko de monsendaĵoj el sia hejmo, pro la civila milito en Francio. Li akceptis nur la minimumam subtenon de humila amiko, kiu estis protektato de la familio de Junius en Bourges, kaj lia sano estis konstante vundita.
Al la longe atendata monsendo de lia hejmo, estis atente sekvata de la novaĵoj pri la brutala murdo de lia patro fare de katolika fanatikulo ĉe Issoudun; kaj Junio decidis resti en Ĝenevo, kie lia reputacio ebligis al li vivi per instruado. Tamen, en 1565, li estis nomumita ministro de la valona eklezio en Antverpeno.
Junius ricevis la taskon fari etan revizion de la Belga Konfeso, kiu estis preparita unue, en 1561, kaj li ankaŭ distribuis ĝin en Ĝenevo por krei konsenton. En 1566, okazis ikonoklasta tumulto en Nederlando, sed Junius ne partoprenis.
Vilhelmo la Silenta faris interkonsenton kun Filipo la 2-a el Hispanio, en 1566, por protekti la protestantojn, sed nur tiujn, kiuj estis devenantaj el la Malaltaj Landoj, metante Junius-on en danĝeron. Plurfoje li preskaŭ evitis areston, kaj finfine, post ses monatoj predikante en Limburgo, li estis devigata fuĝi al Hajdelbergo en 1567.
Tie, li estis bonvenigita de la elektisto Frederiko la 2-a (1482-1556), kaj provizore li estis komisiita de la reformita eklezio en Schönau; sed, en 1568, lia patrono sendis lin kiel kapelanon kun la princo Vilhelmo de Oranĝo en lia malfeliĉa ekspedicio al Nederlando. Junius revenis al sia preĝejo kaj restis tie ĝis 1573.
Ekde 1573 ĝis 1578 li estis ĉe Hajdelbergo, helpante Immanuel Tremellius, kies filinon li edziĝis; lia infano, Franciscus Junius la Juna (1591-1677), fariĝis unu el la unuaj fakuloj pri germana filologio.
La Biblio de Tremellius-Junius, klare reformita latina traduko, estis unue publikigita en 1579. Ĝi ricevis tridek tri presaĵojn inter 1579 kaj 1764 kaj tre influis la reformitan dogmatikon, formante la protestantan teologion en la fino de la 18-a jarcento.
La Malnova Testamento de Tremellius-Junius ofte estis asociita al la traduko de la Nova Testamento de Teodoro Beza. Frederiko la 3-a estis sukcedita de Ludoviko la 4-a, iu luterano, en 1576, kaj la reformitoj en Hajdelbergo, kiuj rifuzis subskribi la Formulon de Konkordo, estis devigitaj foriri. En 1579, la germana princo kaj amiko de la reformito Johano Kazimiro formis la Casimirianum Neustadt.[1]
Junius, kune kun aŭtoro de la Heidelberga-Katekismo Zacharias Ursinus (1534-1583), estis unu el la unuaj membroj de la docentaro. Junius iĝis amiko de Ursinus, kaj faris sian funebran oratoraĵon kiam li mortis en 1583. En 1583, Johano Cazimiro iĝis reganto, kaj Junius estis ree invitita iĝi profesoro pri teologio en la Universitato de Hajdelbergo.
Ekde la fino de la jardeko 1580-a jaroj ĝis 1592, Junius partoprenis diplomatiajn misiojn por la duko de Bouillon en Francio kaj Germanio, kiuj implikis je renkontiĝo persona kun la reĝo de Francio, Henriko la 4-a de Navaro. En 1592, li estis nomumita profesoro pri teologio en la Universitato de Leiden.
Tie li verkis sian plej faman verkon "De Vera Theologia" ("Traktaĵo pri la Vera Teologio"), kiu fariĝis angula ŝtono de la reformita skolastika teologio. Proksimume dum la sama epoko, li ankaŭ verkis "De politiae Mosis observatione" (1593), kiu traktis pri la nuntempaj politikaj implicoj de la Mosea Leĝo.
En ĉi tiu lasta verko, Junius analizas la rilaton inter eklezio kaj ŝtato kaj argumentas kontraŭ la ideo, ke humanismo kaj la skolastiko estas nepre kontraŭetikaj. Junius ekzamenas la klasifikon de la moseaj leĝoj kiel moralaj, ceremoniaj kaj juraj, kaj argumentas ke la ceremoniaj leĝoj tipe enhavas "kunmetitan analizon de la morala, jura kaj ceremonia leĝo." Okaze de lia morto, en 1602, Junius estis sukcedita en la katedro pri teologio de Jacobus Arminius.
Verkaro
redakti- Defensio catholicae doctrinae de s. trinitate personarum in unitate essentiae Dei, adversus Samosatenicos errores, Hajdelbergo, 1590
- Eirenicum de pace ecclesiae catholicae inter Christianos, 1593
- De Politiae Mosis Observatione, 1593
- Theses theologicæ, de libero arbitrio, Jacobus Bruno, 1594
- Theses theologicae de sacramentis in genere, 1595
- Theses theologicæ, de praedestinatione 18 Febr. 1595
- Theses theologicae de peccato originali, 1598
- Theses theologicae de peccato originali, 1598
- Theses theologicae de monarchia ecclesiastica ..., 1599
- Theses theologicae de differentia inter justificationem et sanctificationem, 1600
- Franciscus Junius ... animadversiones ad controversum ... Crhistianæ ... scripto ... scripto, 1600
- Verclaringhe van twee vraghen, door D. Franciscus Junius, 1610
- Opera theologica, 1613
- De pictura veterum libri tres Franciscus Junius, 1637
- Repetitionum juridicarum, sive Quaestionum illustriorum ex Pandectis excerptarum, 1646
- Paraenesis missa Alberico de Vere, 1658
- De Pictura Veterum, 1694
- Disputatio ... inauguralis de emancipatione, 1718
- Etymologicum anglicanum, 1743
- Franciscus Junius Von der Mahlerey der Alten, 1770
Literaturo
redaktiVidu ankaŭ
redakti- Karl von Utenhove la Maljuna (1500-1580)
- Jacobus Arminius (1509-1609)
- Johano Kalvino (1509-1564)
- François Douaren (1509-1559)
- Immanuel Tremellius (1510-1580)
- Johannes Molanus (1510-1583)
- Teodoro Beza (1519-1605)
- Guy de Brès (1522-1567)
- Filipo la 2-a (1527-1598)
- Ugo Donelo (1527-1591)
- Vilhelmo la Silenta (1533-1584)
- Zacharias Ursinus (1534-1583)
- Henrich Smet (1535-1614)
- Karl von Utenhove (1536-1600)
- Hendrik van den Corput (1536–1601)
- Ludoviko la 6-a (Palatinato) (1539-1583)
- Franciscus Raphelengius (1539-1597)
- Johann Kasimir von Pfalz-Simmern (1543-1592)
- Johannes Heurnius (1543-1601)
- Henriko la 4-a (1553-1610)
- Christoph Ostorodt (1560-1611)
- Johannes Althusius (1563-1638)
- Franciscus Gomarus (1563-1641)
- Andreas Wojdowski (1565-1622)
- Petrus Molinaeus (1568-1658)
- Wilhelm Coddaeus (1574-1625)
- Gerhard Vossius (1577-1649)
- Samuel Naeranus (1582-1641)
- Hugo Grotius (1583-1645)
- Franciscus Junius la Juna (1591-1677)
- Johannes Limnäus (1592-1665)
Referencoj
redakti- ↑ Casimirianum Neustadt: estis reformita akademio, fondita en 1578 de la grafo Johano Kazimiro kaj nomita omaĝe al li. La Casimirianum daŭris nur kvin jarojn.