Vikipedio

Lada Katedralo

(Alidirektita el Ladskatolo-Katedralo)

Koordinatoj: 49° 54′ 44.12″ N 97° 08′ 2.93″ U / 49.9122556 °N, 97.1341472 °U / 49.9122556; -97.1341472 (mapo) La Lada Katedralo (ukraine бляшана Катедра) estis la unua sendependa ukraina preĝejo kaj eklezio en Nordameriko. Ĝi estis la koro de la Serafima Eklezio. Fondita en Vinipego, ĝi havis neniun alligitecon kun iu eklezio en Eŭropo.

Serafoj kaj la Ladskatolo-Katedralo.

Ukrainaj enmigrintoj komencis alveni en Kanadon en 1891 plejparte de la aŭstro-hungaraj provincoj, nome la regionoj de Bukovino kaj Galicio. La novalvenintoj de Bukovino estis orientaj ortodoksoj, dum tiuj de Galicio estis orientaj katolikoj. En ambaŭ okazoj ĝi estis la Bizanca Rito laŭ kiu ili estis konataj. Antaŭ 1903 la ukraina enmigrintaro en okcidenta Kanado fariĝis sufiĉe granda por altiri la atenton de religiestroj, politikistoj, kaj edukistoj.

Rektoroj redakti

 
Cyril Genik (1857-1925).

La centra persono en la ukraina komunumo en Vinipego tiutempe estis Cyril Genik (1857-1925). Li venis de Galicio, studentiĝis ĉe la Ukraina Akademia Gimnazio en Lvivo kaj studis juron nelonge ĉe la Universitato de Ĉernivco.[1] Genik estis amiko de Ivan Franko, la ukraina verkinto de лис Микита (Vulpo Mikita[2]) kiu estis nomumita por la nobelpremio por literaturo. La acerba satiro de Franko pri la tiama pastraro kaj liaj socialismaj tendencoj estis verŝajne kunhavitaj fare de Genik kiu hazarde estis atestanto ĉe la geedziĝo de la verkinto. Liberigi la loĝantaron for de la pastraro, kune kun agrara reformo, estis maniero liberigi la kampulan klason for de la regado fare de forestaj luigantoj kiuj konservis kontrolon de la tero kun la kompliceco de la hierarkio de la eklezio. Ĉirkaŭ sia alveno en Kanado, Genik iĝis la unua ukraino utiligita fare de la kanada registaro, kaj laboris kiel enmigrada agento portante novajn setlantojn al iliaj bienetoj. La kuzo de Genik Ivan Bodrug (1874-1952) kaj la amiko de Bodrug Ivan Negrich (1875-1946) ankaŭ venis de la vilaĝo de Bereziv en la distrikto de Kolomeo kaj estis deklaritaj bazlernejaj instruistoj en Galicio. [3] Tiuj tri viroj konsistigis la nukleon de la intelektularo en la ukraina komunumo, kaj estis konataj kiel la березівська Трійця (la Bereziva Triopo). Genik, la plej aĝa, estis la nura el la tri jam geedzitaj. Lia edzino Pauline (denaske Tsurkowsky) estis la filino de pastro, klera virino, kaj ili havis tri filojn kaj tri filinojn.[4]

La alia ĉefa persono estis la episkopo Serafim, kies reala nomo estis Stefan Ustvolsky. Ustvolsky finis degradita fare de la Rusa Sankta Sinodo en Sankt-Peterburgo. Sed lia rakonto komenciĝas kiam, pro personaj kialoj, li vojaĝis al Athos kie li estis konsekrita episkopo fare de la Sankta Anphim, kiu asertis esti episkopo. La Sankta Anphim ediktis Ustvolsky por ĉagreni la caron, ĉar ĉe tiu tempo ekzistis lukto okazanta inter la Sankta Sinodo kaj la Caro por kontrolo de la Rusa Ortodoksa Eklezio (aŭ minimume tio estis la rakonto kiun li kunportis al la Nova Mondo).[5] Estinte konsekrita episkopo, Serafim vojaĝis al Nordameriko, nelonge restante kun ukrainaj pastroj en Filadelfio. Preter la tempo li alvenis en Vinipegon, li havis neniajn fidelecojn al la Rusa Ortodoksa Eklezio aŭ alian. La ukrainoj sur la prerioj akceptis lin kiel migrantan sanktan viron, tradicio kiu iras reen al la komencoj mem de kristanismo.[6]

Alia persono kiu partoprenis la okazaĵojn kiuj kulminis per la kreado de la Lada Katedralo estis la asistanto de Serafim Makarii Marchenko. Marchenko funkciis kiel diakono aŭ kantoro, helpante al Serafim ĉe la diservoj kiujn li sciis bone. Li alvenis kun Serafim de Usono. Arkiepiskopo Langevin, kiu situis en St. Boniface, estis la kapo de la katolika diocezo en okcidenta Kanado, en rekta kontakto kun la papo, Pio la 10-a, en Romo. Li kredis ke liaj pastroj estis pli adekvataj por la bezonoj de la ukraina loĝantaro.[7] Aliaj partoprenantoj estis Dro. William Patrick, kapo de Manitoba Kolegio, presbiterkristana kolegio en Vinipego; la Liberala Partio de Manitobo; kaj rusaj ortodoksaj misiistoj, nome Patriarko Tiĥon, la kapo de la misio.

La okazaĵoj redakti

Se entute unu okazaĵo ekiĝis la post dramo, ĝi eble estis kiam membro de la Manitoba parlamento, Joseph Bernier, lanĉis leĝon en 1902 "peranta havaĵojn de Rutena grek-katolika eklezio (ukrainaj ankaŭ estis konataj kiel Rutena) en Komunio kun Romo en la kontrolo de entreprenoj sub kontrolo de la Eklezio de Romo." [8] Ĉefepiskopo Langevin deklaris "ke la Rutenoj devas pruvi sin katolikoj turnante posedaĵon al la eklezio, kaj ne kiel protestantoj ... al individuo aŭ komisiono da laikoj, sendependaj de la pastro aŭ episkopo."[9] La grandeco de la ukraina loĝantaro sur la prerioj ankaŭ altiris la intereson de rusaj ortodoksaj misiistoj. Ĉe tiu tempo la Rusa Ortodoksa Eklezio elspezis 100,000 da usonaj dolaroj jare por misilaboro en Nordameriko.[5] Ankaŭ, la Presbitera Eklezio iĝis interesita kaj invitis junajn virojn de la ukraina komunumo por studi ĉe la Manitoba Kolegio (hodiaŭ Universitato de Vinipego) kie apartaj klasoj estis establitaj por junaj ukrainoj kiuj deziris iĝi instruistoj (kaj poste sendependaj orientkristanaj ministroj).[10] Flua en la germana lingvo, Dro. King, nome la Rektoro de la kolegio, intervjuis la kandidatojn Bodrug kaj Negrich en la germana. Genik tradukis iliajn skolastikajn dokumentojn skribe de la pola en la anglan. Ili iĝis la unuaj ukrainaj studentoj de universitato en Nordameriko - Manitoba Kolegio ĉe tiu tempo estis parto de la Universitato de Manitobo.

 
Ene de la Lada Katedralo, 1905.

Genik, Bodrug, kaj Negrich moviĝis rapide por provi sekurigi ilian komunumon.[11] Ili alportis Serafim. Li alvenis en Vinipego en aprilo 1903[12] por starigi eklezion kiu estu sendependa de iuj eklezioj en Eŭropo, kaj havu neniun lojalecon al iuj da la religiaj interesgrupoj konkurantaj pri la animoj de la novaj ukrainaj enmigrintoj sur la prerioj. Je ilia kontento, Serafim starigis ortodoksan rusan eklezion (ne rusortodoksan) de kiu li deklaris sin la kapo, kaj pacigis la ukrainojn; ĝi ankaŭ estis nomita la Serafima Eklezio. Li provizis la paroĥanojn per orienta rito kun kiu la enmigrintoj estis konataj, komencis ordini kantorojn kaj diakonojn, kaj "... en la 13-an decembro 1903, malgrandkadre konstruaĵo sur la orienta flanko de McGregor Street inter Manitobo kaj Pritchard Avenues, kio eble estis nomita la Sanktspirita Preĝejo, estis oficiale benita fare de Serafim kaj malfermita por kultado."[13] "En novembro 1904 li komencis konstrui sian fifaman "ladan katedralon" ĉe la angulo de King Street kaj Stella Avenue, ... "[14] farita el rubmetalo kaj ligno. Karisma, Serafim « ... ordinis proksimume 50 pastrojn kaj multajn diakonojn, multajn duon-analfabeton, kiuj aranĝis pastran imposton dum la kompromisoj, anoncante sendependan Ortodoksecon kaj kuratorproprieton de eklezia proprieto. En du jaroj tiu eklezio postulis preskaŭ 60,000 anojn ...[15]

"Pro diversaj maldiskretaĵoj kaj problemoj kun alkoholo"[11] li perdis la fidon de la intelektularo kiu invitis lin al Vinipego, kaj puĉo okazis en kiu ili moviĝis por seniĝi de li dum ne perdante lian parokanaron. Serafim iris al St. Petersburg por provi ricevi agnoskon kaj plian financadon de la rusa Sankta Sinodo por la floranta Serafima Eklezio. En lia foresto Ivan Bodrug kaj Ivan Negrich, jam teologiaj studentoj en Manitoba Kolegio, same kiel pastroj en la Serafima Eklezio, povis akiri garantiojn de presbiterkristana financado por la Serafima Eklezio sur la tereno ke ĝi estu ŝanĝita sur presbiterkristana modelo dum de tempo. "En la malfrua aŭtuno de 1904, Serafim revenis de Rusio, sed kunportis neniun "posobije"."[16] Je sia reveno, li malkovris la perfidon kaj senprokraste ekskomunikis ĉiujn pastrojn implikitajn en tiu perfido. Li publikigis bildojn de ili en la lokaj gazetoj kun iliaj nomoj presitaj trans siaj brustoj, kvazaŭ ili estus krimuloj.[17] Lia venĝo montriĝis por mallongdaŭre kiam li ricevis averton ke li estis ekskomunikita fare de la rusa Sankta Sinodo:" ... kiam la Sankta Sinodo ekskomunikis Serafim kaj ĉiujn liajn pastrojn, li foriris en 1908 por reveni neniam."[18]

Sekvo redakti

En la sekvo de tiu socia kaj spirita stepa brulego kiu balais la prerion, ukrain-kanada komunumo ekestis.

Ivan Bodrug, unu el la ribelantoj en la Serafima Eklezio iĝis la kapo de la nova sendependa eklezio, kaj estis vere karisma pastro, anoncante evangelian kristanismon laŭ la presbiterkristana influo. Li vivis ĝis la 1950-aj jaroj. La konstruaĵo de la nova sendependa eklezio situis sur la angulo de Pritchard Avenue kaj McGregor Street, kaj kvankam la unua poste estis disfaligita, tiuj serafimanoj uzis tiun unuan preĝejon; la dua konstruaĵo konstruita danke al presbiterkristana financado daŭre staras tie hodiaŭ laŭlarĝe de la Labour Temple en Vinipega Norda Fino.[19]

Ĉefepiskopo Langevin pliigis siajn klopodojn provi asimili la ukrainan komunumon en la katolikan kampon. Li starigis la Basilianan Eklezion de St. Nicholas kaj alportis belgajn pastrojn, Pastro Achille Delaere kaj aliajn, kiuj legis la meson en Malnovslava lingvo, vestite laŭ greka rito, kaj liveris predikojn en pola. Tiu preĝejo estis ĉe la strato de la sendependa ukraina katolika katedralo de Sankta Vladimiro kaj Olga sur McGregor Street en la norda finaĵo de Vinipego. Tia konkurado disponigis pli grandan ŝancon por ukrain-kanadaj infanoj por lerni paroli la ukrainan lingvon. [17]

La Liberala Partio, konsciaj ke la ukrainoj jam ne estis aliancitaj kun ĉefepiskopo Langevin kaj la Katolikoj kiuj hazarde estis akordigitaj kun la Konservativa Partio, paŝis antaŭen kaj financis la plej unuan ukrainlingvan gazeton en Kanado, nome Kanadiskyi Farmer (La kanada farmisto), de kiu la unua redaktisto estis neniu krom Ivan Negrich.

Serafim malaperis antaŭ 1908, sed ekzistas raportoj pri li en Ukrainskyi Holos (la ukraina voĉgazeto, daŭre publikigita hodiaŭ en Vinipego) vendante Bibliojn al laboristoj ĉe la fervojo en Brita Kolumbio ĉirkaŭ 1913. LAŭ aliaj versioj de historio, li revenis al Rusio.

Cyril Genik prezentis proponon kun sia plej aĝa filino kaj unu el liaj filoj al Usono, al Norda Dakoto pri tempo, poste revenis kaj mortis en 1925.

Makarii Marchenko, post la foriro de Serafim, deklaris sin ne nur la nova Episkopo de la Serafima Eklezio, sed ankaŭ Arĉi-Patriarko, Arĉi-Papo, super-hetmano, kaj super-princo. Ne por preni iujn ajn ŝancojn, aŭ montri ajnan patronadon, aldone li ekskomunikis la papon kaj la rusan Sanktan Sinodon.[15] Ekzistas notoj pri li vojaĝante tra la kamparaj areoj kaj pastrante al la ukrainoj kiuj tre multe deziris sian orientan riton same malfrue kiel ĉe la 1930-aj jaroj.

Vidu ankaŭ redakti

Referencoj redakti

  1. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 170.
  2. ↑ Franko, Ivan; Kurelek, William; Melnyk, Bohdan (1978). Fox Mykyta. Tundra Books, Montreal. ISBN 0887761127.
  3. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 170.
  4. ↑ Hryniuk, Stella. Dictionary of Canadian Biography Online, www.biographi.ca/EN/009004-119.01-e.php?id_nbr=8154
  5. ↑ 5,0 5,1 Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg, paĝo 226
  6. ↑ Mitchell, Nick. The Mythology of Exile in Jewish, Mennonite and Ukrainian Canadian Writing in A Sharing of Diversities, Proceedings of the Jewish Mennonite Ukrainian Conference, “Building Bridges”, General Editor: Stambrook, Fred, Canadian Plains Research Center, University of Regina, 1999, paĝo 188.
  7. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 184.
  8. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 189.
  9. ↑ Winnipeg Tribune 25a de Februaro 1903.
  10. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 192
  11. ↑ 11,0 11,1 Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada, www.uocc.ca/pdf, paĝo 9
  12. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, paĝo 190
  13. ↑ Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/...canadian.../05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -, paĝo 1
  14. ↑ Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/...canadian.../05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -, paĝo 2
  15. ↑ 15,0 15,1 Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903-1913, tradukistoj: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982, paĝo xiii
  16. ↑ Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903-1913, translators: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982, paĝo 81
  17. ↑ 17,0 17,1 Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg, paĝo 229
  18. ↑ Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903-1913, tradukistoj: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982, paĝo xiii.
  19. ↑ Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991, foto 47.

Bibliografio redakti

  • Bodrug, Ivan. Independent Orthodox Church: Memoirs Pertaining to the History of a Ukrainian Canadian Church in the Years 1903-1913, translators: Bodrug, Edward; Biddle, Lydia, Toronto, Ukrainian Research Foundation, 1982.
  • Hryniuk, Stella, GENYK, CYRIL - Dictionary of Canadian Biography Online, www.biographi.ca/EN/009004-119.01-e.php?id_nbr=8154
  • Manitoba Free Press, issues of 10 October 1904, 20 January 1905, 28 December 1905.
  • Martynowych, Orest T., The Seraphimite, Independent Greek, Presbyterian and United Churches, umanitoba.ca/...canadian.../05_The_Seraphimite_Independent_Greek_Presbyterian_and_United_Churches.pdf -
  • Martynowych, Orest T. Ukrainians in Canada: The Formative Period, 1891-1924. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, University of Alberta, Edmonton, 1991.
  • Maruschak, M. The Ukrainian Canadians: A History, 2nd ed., Winnipeg: The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, 1982.
  • Mitchell, Nick. The Mythology of Exile in Jewish, Mennonite and Ukrainian Canadian Writing in A Sharing of Diversities, Proceedings of the Jewish Mennonite Ukrainian Conference, “Building Bridges”, General Editor: Stambrook, Fred, Canadian Plains Research Center, University of Regina, 1999.
  • Mitchell, Nick. Ukrainian-Canadian History as Theatre in The Ukrainian Experience in Canada: Reflections 1994, Editors: Gerus, Oleh W.; Gerus-Tarnawecka, Iraida; Jarmus, Stephan, The Ukrainian Academy of Arts and Sciences in Canada, Winnipeg.
  • Winnipeg Tribune, issue of 25 February 1903.
  • Yereniuk, Roman, A Short Historical Outline of the Ukrainian Orthodox Church of Canada.

Eksteraj ligiloj redakti

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Lada_Katedralo&oldid=7845997"