Lamiacoj

La lamiacoj^[2] (latine Lamiaceae), komunlingve nomataj menta familio, estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo lamialoj (Lamiales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 240 genrojn kaj preskaŭ 7900 speciojn^[1]^,^[3]. Ĝia tipa genro estas lamio^[2].

Kiel legi la taksonomion

Lamiacoj

purpura lamio (Lamium purpureum)

Biologia klasado

Regno:	plantoj Plantae
Subregno:	trakeofitoj Tracheophyta
Superdivizio:	spermatofitoj Spermatophyta
Divizio:	angiospermoj Angiospermae
Klaso:	dukotiledonoj Magnoliopsida
Subklaso:	asteredoj Asteridae lamiedoj Lamiidae
Ordo:	lamialoj Lamiales
Familio:	lamiacoj Lamiaceae Martinov ^[1]

Tipa genro

lamio Lamium
L.

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Lamiacoj

v • d • r

Inter la membroj de tiu ĉi familio oni trovas plurajn el la plej gravaj spicherboj, vaste uzataj en kuirado kaj kiel medikamentoj, ekzemple bazilio, hisopo, lavendo, majorano, meliso, mento, origano, pipromento, pulegio, rosmareno, salvio, satureo, kaj timiano.

La plantoj kelkfoje grandiĝas ĝis arbustetoj aŭ arbedoj, sed apenaŭ troviĝas en formo de arboj aŭ vitoj.

Alternativa taksonomia nomo estas "Labiatae", ĉar la floroj tipe havas petalojn ĉe kiuj nedisigeble kunkreskas supra kaj malsupra "lipoj".

La folioj enhavas odorozajn esencajn oleojn, kiuj donas la "spicecon" al la herboj; ili elkreskas en kontraŭaj paroj, kaj ĉiu paro estas 90-grade tordita rilate la antaŭa paro.

La tigoj estas laŭsekce pli-malpli kvadrataj.

La floroj estas kutime duseksaj kaj formas densajn cumajn infloreskojn. Ili estas dulatere simetriaj kun 5 kununuigitaj petaloj, 5 kununuigitaj sepaloj, 4 (2) stamenoj kaj 2 karpeloj kun po du ovoloj; ĉiu karpelo duoniĝas per vando, tiel ke la frukto aspektas kiel kvarakeno.

Taksonomio redakti

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (25 jun. 2020)^[1]^,^[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj^[4]:

Angiospermae - angiospermoj
- Lamiales Bromhead - lamialoj
  - Lamiaceae Martinov - lamiacoj
    - Acanthomintha (A. Gray) A. Gray - akantominto
    - Acanthoprasium Spach - akantoprazio
    - Achyrospermum Blume - akirospermo
    - Acinos Mill. - acinoso*
    - Acrocephalus Benth. - akrocefaluso**
    - Acrotome Benth. ex Endl. - akrotomo
    - Acrymia D. Prain - akrimio
    - Aegiphila Jacq. - egifilo
    - Aeolanthus - eolantuso
    - Aeollanthus Mart. ex Spreng. - eolanto
    - Agastache J. Clayton ex Gronov. - agastako
    - Ajuga L. - ajugo^[5]
    - Ajugoides Makino - ajugoido
    - Alajja Ikonn. - alajĵo**
    - Alvesia Welw. - alvezio
    - Amasonia L. f. - amasonio
    - Amethystea L. - ametisteo
    - Anisochilus Wall. ex Benth. - anizokilo
    - Anisomeles R. Br. - anizomelo
    - Asterohyptis Epling - asterohiptio
    - Ballota L. - baloteo^[6]
    - Basilicum Moench - bazilikumo
    - Benguellia G. Taylor - bengelio
    - Betonica L. - betoniko^[7]*
    - Blephilia Raf. - blefilio
    - Bostrychanthera Benth. - bostrikantero
    - Brachysola - brakisolo
    - Brazoria Engelm. & A. Gray - brazorio
    - Bystropogon L'Hér. - bistropogono
    - Callicarpa L. - kalikarpo
    - Capitanopsis S. Moore - kapitanopso
    - Caryopteris Bunge - kariopterido
    - Catoferia (Benth.) Benth. - katoferio
    - Cedronella Moench - cedronelo
    - Ceratanthus F. Muell. ex G. Taylor - ceratanto**
    - Chaiturus Willd. - kaituro
    - Chamaesphacos Schrenk ex Fisch. & C.A. Mey. - kamesfako
    - Chaunostoma Donn. Sm. - kaŭnostomo
    - Chelonopsis Miq. - kelonopso
    - Chloanthes R. Br. - kloanto
    - Cleonia L. - kleonio
    - Clerodendrum L. - klerodendro^[8]
    - Clinomicromeria - klinomikromerio
    - Clinopodium L. - klinopodio
    - Colebrookea Sm. - kolebrukeo
    - Coleus Lour. - koleo^[9]
    - Collinsonia L. - kolinsonio
    - Colquhounia Wall. - kolkunio
    - Comanthosphace S. Moore - komantosfaco
    - Congea Roxb. - kongeo
    - Conradina A. Gray - konradino
    - Cornutia L. - kornutio
    - Craniotome Rchb. - kraniotomo
    - Cuminia Colla - kuminio
    - Cunila D. Royen ex L. - kunilo
    - Cyanostegia Turcz. - cianostegio
    - Cyclotrichium Mandenova & Schengelia - ciklotrikio
    - Cymaria Benth. - cimario
    - Dauphinea Hedge - daŭfineo
    - Dicerandra Benth. - dicerandro
    - Dicrastylis J. Drumm. ex Harv. - dikrastilido
    - Discretitheca P.D. Cantino - diskretiteko
    - Dorystaechas Boiss. & Heldr. ex Benth. - doristekado
    - Dracocephalum L. - drakocefalo^[10]
    - Drepanocaryum Pojark. - drepanokario
    - Dysophylla Blume - disofilo**
    - Elsholtzia Willd. - elŝolcio
    - Endostemon N.E. Br. - endostemono
    - Eremostachys Bunge - eremostakio
    - Erianthera Benth. - eriantero*
    - Eriope Humb. & Bonpl. ex Benth. - eriopo
    - Eriophyton Benth. - eriofito
    - Eriothymus Rchb. - eriotimo
    - Eurysolen Prain - eŭrisoleno
    - Faradaya F. Muell. - faradajo
    - Fuerstia T.C.E. Fr. - furstio
    - Galeobdolon Adans. - galeobdolo**
    - Galeopsis L. - galeopso^[11]
    - Garrettia H.R. Fletcher - garetio
    - Geniosporum Wall. ex Benth. - geniosporo**
    - Glechoma L. - glekomo^[12]
    - Glechon Spreng. - glekono
    - Glossocarya N. Wall. ex Griff. - glosokario
    - Gmelina L. - gmelino
    - Gomphostemma Benth. - gomfostemo
    - Gontscharovia Boriss. - gonĉarovio
    - Hanceola Kudô - hanceolo
    - Haplostachys Hillebr. - haplostakio
    - Hastingia K.D. Koenig ex Sm. - hastingio
    - Haumaniastrum P.A. Duvign. & Plancke - haŭmaniastro
    - Hedeoma Pers. - hedeomo
    - Hemiandra R. Br. - hemiandro
    - Hemigenia R. Br. - hemigenio
    - Hemiphora F. Muell. - hemiforo
    - Hemizygia (Benth.) Briq. - hemizigio*
    - Hesperozygis Epling - hesperozigido
    - Heterolamium C.Y. Wu - heterolamio
    - Hoehnea Epling - heneo
    - Holmskioldia Retz. - holmskioldio
    - Holocheila (Kudô) S. Chow - holokejlao
    - Holostylon Robyns & Lebrun - holostilo
    - Horminum Mill. - hormino^[13]
    - Hosea Ridl. - hozeo
    - Hoslundia Vahl - hoslundio
    - Hymenocrater Fisch. & C.A. Mey. - himenokratero
    - Hymenopyramis Wall. ex Griff. - himenopiramido
    - Hypenia (Mart. ex Benth.) Harley - hipenio
    - Hypogomphia Bunge - hipogomfio
    - Hyptidendron Harley - hiptidendro
    - Hyptis Jacq. - hiptio
    - Hyssopus L. - hisopo^[14]
    - Isodon (Schrad. ex Benth.) Spach - izodonto
    - Isoleucas O. Schwartz - izoleŭkado
    - Kalaharia Baill. - kalahario
    - Karomia Dop - karomio
    - Killickia Bräuchler, Heubl & Doroszenko - kilikio
    - Koellia Moench - kelio
    - Kudrjaschevia Pojark. - kudrjaŝevio*
    - Kurzamra Kuntze - kurzamro
    - Lachnostachys Hook. - laknostakio
    - Lagochilus Bunge ex Benth. - lagokilo
    - Lagopsis Bunge - lagopso
    - Lallemantia Fisch. & C.A. Mey. - lalemantio
    - Lamium L. - lamio^[2]
    - Lavandula L. - lavendo^[15]
    - Leonotis (Pers.) R. Br. - leonoto
    - Leonurus L. - leonuro
    - Lepechinia Willd. - lepeĥinio
    - Leucas R. Br. - leŭkado
    - Leucosceptrum Sm. - leŭkosceptro
    - Lophanthus Adans. - lofanto
    - Loxocalyx Hemsl. - loksokaliko
    - Lycopus L. - likopodo, Eŭropa likopo
    - Macbridea Elliott - makbrideo
    - Madlabium Hedge - madlabio
    - Marmoritis Benth. - marmarito
    - Marrubium L. - marubio^[16]
    - Marsypianthes Mart. ex Benth. - marsipianto
    - Matsumurella Makino - macumurelo*
    - Meehania Britton ex Small & Vail - mihanio
    - Melissa L. - meliso^[17]
    - Melittis L. - melito
    - Mentha L. - mento^[18]
    - Meriandra Benth. - meriandro
    - Metastachydium Airy Shaw ex C.Y. Wu & H.W. Li - metastakidio
    - Microcorys R. Br. - mikrokorito
    - Micromeria Benth. - mikromerio
    - Microtoena Prain - mikroteno
    - Minthostachys (Benth.) Spach - mintostakio
    - Moluccella L. - molukelo
    - Monarda L. - monardo^[19]
    - Monardella Benth. - monardelo
    - Monochilus Fisch. & C.A. Mey. - monokilo
    - Mosla (Benth.) Buch.-Ham. ex Maxim. - moslo
    - Neoeplingia Ramamoorthy, Hiriart & González Medrano, Francisco - neoeplingio
    - Nepeta L. - nepeto^[20] en kiu katario
    - Newcastelia F. Muell. - neŭkastelio
    - Nosema Prain - nozemo
    - Notochaete Benth. - notoketo**
    - Obtegomeria Doroszenko & P.D. Cantino - obtegomerio
    - Ocimum L. - ocimo^[21]
    - Ombrocharis Hand.-Mazz. - ombrokarito
    - Oncinocalyx F. Muell. - oncinokaliko
    - Origanum L. - origano^[22]
    - Orthosiphon Benth. - ortosifono
    - Otostegia Benth. - otostegio
    - Ovieda L. - oviedo*
    - Oxera Labill. - oksero
    - Panzerina Soják - panzerino
    - Paralamium Dunn - paralamio
    - Paraphlomis (Prain) Prain - paraflomido
    - Peltodon Pohl - peltodonto*
    - Pentapleura Handel-Mazzetti - pentapleŭro
    - Perilla L. - periljo^[23]
    - Perillula Maxim. - periljulo
    - Peronema Jack - peronemo
    - Perovskia Kar. - perovskio
    - Petitia Jacq. - petitio
    - Petraeovitex Oliv. - petreovitekso
    - Phlomidoschema Vvedenskiy - flomidoskemo*
    - Phlomis L. - flomido
    - Phlomoides Moench - flomoido
    - Phyllostegia Benth. - filostegio
    - Physopsis Turcz. - fizopso
    - Physostegia Benth. - fizostegio
    - Piloblephis Raf. - piloblefo
    - Pityrodia R. Br. - pitirodio
    - Platostoma P. Beauv. - platostomo
    - Plectranthus L'Hér. - plektranto^[24]
    - Pogogyne Benth. - pogogino
    - Pogostemon Desf. - pogostemono^[25]
    - Poliomintha A. Gray - poliominto
    - Prasium L. - prazio
    - Premna L. - premno
    - Prostanthera Labill. - prostantero
    - Prunella L. - brunelo^[26]
    - Pseudocarpidium Millsp. - pseŭdokarpidio
    - Pseudocaryopteris - pseŭdokariopterido
    - Pseudochamaesphacos Parsa - pseŭdokamesfako
    - Pseudomarrubium Popov - pseŭdomarubio
    - Pycnanthemum Michx. - piknantemo
    - Pycnostachys Hook. - piknostakio
    - Renschia Vatke - renŝio
    - Rhabdocaulon Epling - rabdokaŭlo
    - Rhaphiodon Schauer - rafiodonto
    - Rhododon Epling - rododonto
    - Rosmarinus L. - rosmareno^[27]
    - Rostrinucula Kudô - rostrinukulo
    - Rotheca Raf. - roteko
    - Roylea Wall. ex Benth. - rojleo
    - Rubiteucris Kudô - rubiteŭkrio
    - Rydingia Scheen & V.A. Albert - ridingio
    - Saccocalyx Coss. & Durieu - sakokaliko
    - Salvia L. - salvio^[28]
    - Satureja L. - satureo^[29]
    - Schnabelia Hand.-Mazz. - ŝnabelio
    - Scutellaria L. - skutelario^[30]
    - Sideritis L. - sideritido
    - Siphocranion Kudô - sifokranio
    - Solenostemon Thonn. - solenostemono*
    - Spartothamnella Briq. - spartotamnelo
    - Sphenodesme Jack - sfenodesmo
    - Stachydeoma Small - stakideomo
    - Stachyopsis Popov & Vved. - stakiopso
    - Stachys L. - stakio^[31]
    - Stenogyne Benth. - stenogino
    - Suzukia Kudô - suzukio
    - Symphorema Roxb. - simforemo
    - Symphostemon Hiern - simfostemono
    - Synandra Nutt. - sinandro
    - Syncolostemon E. Mey. ex Benth. - sinkolostemono
    - Tectona L. f. - tektono^[32]
    - Teijsmanniodendron Koord. - teismaniodendro
    - Tetradenia Benth. - tetradenio
    - Teucridium Hook. f. - teŭkridio
    - Teucrium L. - teŭkrio^[33]
    - Thorncroftia N.E. Br. - tornkroftio
    - Thuspeinanta T. Durand - tuspeinanto
    - Thymbra L. - timbro
    - Thymus L. - timiano^[34]
    - Tinnea Kotschy ex Hook. f. - tineao
    - Trichostema L. - trikostemo
    - Tripora P.D. Cantino - triporo
    - Vitex L. - vitekso
    - Volkameria L. - volkamerio
    - Warnockia M.W. Turner - varnokio
    - Wenchengia C.Y. Wu & S. Chow - venĉengio
    - Westringia Sm. - vestringio
    - Wrixonia F. Muell. - vriksonio
    - Zataria Boiss. - zatario
    - Zhumeria Rech. f. & Wendelbo - zumerio
    - Ziziphora L. - ziziforo

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.

Bildaro redakti

Portalo pri Biologio

Lamiacoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Lamiacoj en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Lamiacoj en Vikispecioj (Kolekto pri ĉiuj vivantaj estuloj)

Referencoj redakti

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri botaniko.

Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

[WFO-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Lamiaceae ĉe World Flora Online

[PIV-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 lamio en PIV ĉe vortaro.net

[TPL-3] 3,0 ^3,1 Lamiaceae ĉe The Plant List

[4] Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets

[5] ajugo en PIV ĉe vortaro.net

[6] baloteo en PIV ĉe vortaro.net

[7] betoniko en PIV ĉe vortaro.net

[8] klerodendro en PIV ĉe vortaro.net

[9] koleo en PIV ĉe vortaro.net

[10] drakocefalo en PIV ĉe vortaro.net

[11] galeopso en PIV ĉe vortaro.net

[12] glekomo en PIV ĉe vortaro.net

[13] hormino en PIV ĉe vortaro.net

[14] hisopo en PIV ĉe vortaro.net

[15] lavendo en PIV ĉe vortaro.net

[16] marubio en PIV ĉe vortaro.net

[17] meliso en PIV ĉe vortaro.net

[18] mento en PIV ĉe vortaro.net

[19] monardo en PIV ĉe vortaro.net

[20] nepeto en PIV ĉe vortaro.net

[21] ocimo en PIV ĉe vortaro.net

[22] origano en PIV ĉe vortaro.net

[23] periljo en PIV ĉe vortaro.net

[24] plektranto en PIV ĉe vortaro.net

[25] pogostemono en PIV ĉe vortaro.net

[26] brunelo en PIV ĉe vortaro.net

[27] rosmareno en PIV ĉe vortaro.net

[28] salvio en PIV ĉe vortaro.net

[29] satureo en PIV ĉe vortaro.net

[30] skutelario en PIV ĉe vortaro.net

[31] stakio en PIV ĉe vortaro.net

[32] tektono en PIV ĉe vortaro.net

[33] teŭkrio en PIV ĉe vortaro.net

[34] timiano en PIV ĉe vortaro.net

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]