Lubliniec

urbo en nuntempa Pollando

Lubliniec (jen pole, germane Lublinitz, origine Luben) estas urbo en la nuna silezia provinco de Pollando. Ĝi apartenas al samnoma komunumo Lubliniec kaj estas la administra centro de ankaŭ samnoma distrikto Lubliniec.

Lubliniec
germane: Lublinitz, origine Luben

Blazono

Blazono
Devizo: Lubliniec miasto zielonych klimatów
urba komunumo
Lubliniec (Pollando)
Lubliniec (Pollando)
DMS

Map

Mapo
Mapo
Mapo
Genitivo de la nomo Lublińca
Provinco silezia provinco
Distrikto distrikto Lubliniec
Komunumo Lubliniec
Speco de komunumo Urba
Urba komunumo Jes
Aglomeraĵo 29200
Fondita en 1270
Urborajtoj 1272
Koordinatoj 50° 41′ N, 18° 41′ O (mapo)50.68333333333318.683333333333Koordinatoj: 50° 41′ N, 18° 41′ O (mapo)
Alto super la marnivelo 260 m
Areo 89,8 km²
Loĝantaro 28649 (en 2006)
Loĝdenso 263,04 loĝ./km²
Poŝtkodo 42-700 do 42-715
Telefona antaŭkodo 34
Aŭtokodo SLU
TERYT 2243307011
Estro Edward Maniura
Titolo de estro Urbestro
Adreso de estraro ul. Paderewskiego 5
Poŝtkodo de estraro 42-700
Telefono de estraro 34 353-01-00
Fakso de estraro 34 353-01-05
Poŝto de estraro um@lubliniec.pl
Ĝemelaj urboj vidu supre
Komunuma retejo http://www.lubliniec.pl
vdr
la kastelo de Lublinitz estis konstruita en la 19-a jarcento sur la loko de antaŭa burgo de la 13-a jarcento

Historio

redakti

La loĝloko fondiĝis ĉirkaŭ la jaro 1300[1] kaj estis parto de rapide ŝanĝiĝantaj sileziaj duklandoj. 1327 ĝi venis al Bohemio, sed la rapidaj ŝanĝiĝoj daŭriĝis kaj nur en 1532 ĝi firme iĝis parto de Bohemio, kiu ekde 1526 estis regata de la Habsburgoj, do ekapartenis al Aŭstrio.

Protestanta centro de supra Silezio

redakti

Post la reformacio, Lublinitz iĝis modesta centro de protestantismo en katolika supra Silezio en la 16-a jarcento. Kiel preskaŭ tuta Silezio, la urbo en 1742 ŝanĝis de aŭstra al prusa Silezio, Lublinitz iĝis distrikta urbo kaj estis tial la ĉefurbo de unu el la plej grandaj distriktoj en la regiono de Oppeln (nun Opole). En 1776, en interkonsento kun grafo von Schlegenberg, arbara areo de ĉirkaŭ 1 300 hektaroj venis en la posedon de la urbo, kio signifis ke la loĝantoj povus esti provizitaj per la necesa ligno sen importi multekostan lignon.

19-a jarcento

redakti

Lublinitz denove prosperis en la 19-a jarcento, kiam la fervojaj linioj RosenbergTarnowitz kaj OppelnĈenstoĥovo transiris proksime de la grandurbo kaj Lublinitz estis konektita al tiu ĉi fervoja reto. Dum la industriiĝo, malgrandaj industriaj firmaoj ekloĝis en la grandurbo. En 1893 la malnova kastelo estis aĉetita de la prusia administracio kaj tie estis starigita kliniko por la loĝantaro de la urbo. De 1895 ĝis 1896, psikiatria hospitalo, kiu daŭre ekzistas hodiaŭ, estis starigita en la kastelo.

Komence de la 20-a jarcento, Lublinitz havis protestantan preĝejon, tri katolikajn preĝejojn, sinagogon, orfejon, oficejon de ĉefforstisto, plurajn fabrikojn kaj estis la sidejo de distrikta juĝejo.[1]

Intermilita periodo kaj dua mondmilito

redakti

En la plebiscito en Supra Silezio en 1921, 15 453 aŭ 53,1% de la sume 29 132 voĉoj en la distrikto Landkreis Lublinitz vĉdonis por resti kun Germanio, en la urbo mem 88 procentaĵoj voĉdonis por restado en Germanio. Wojciech Korfanty uzis la malfavoran balotrezulton por Pollando por provoki la Trian Silezian Ribelon en la nokto de la 2-a ĝis la 3-a de majo 1921 en la proksima urbo Czarny Las. Finfine, estis decidite ke la urbo Lublinitz, kiel la resto de orienta supra Silezio, devus fali al Pollando, dum triono de la distrikto Landkreis Lublinitz estis aldonita al la distrikto Landkreis Guttentag. Ekde tiam, la urbo nun nomita Lubliniec estis la nova landlima urbo de Pollando kun la prusa provinco Supra Silezio.

Baldaŭ post la germana atako kontraŭ Pollando la 1-an de septembro 1939, Lubliniec ankaŭ estis konkerita de germanaj soldatoj kaj renomita Loben en 1941. Baldaŭ poste, la persekuto de la antaŭaj polaj ribelantoj, la malliberigitoj de la sanatorio kaj flegejo kaj la elpelo kaj deportado de la plej multaj el la lokaj judoj komenciĝis. Nur la konservita juda tombejo de 1845 ankoraŭ memorigas nin pri la juda komunumo. Tri generaciojn pli frue (1861) ili konsistigis 18% de la totala populacio. La tomboj de la patrinflankaj geavoj de Edith Stein, Adelheid kaj Salomon Courant, kaj ŝiaj fratoj Ernst kaj Richard ankaŭ povas esti trovitaj tie. La familio de Edith Stein kampanjis por resti parto de Germanio en la plebiscito en Supra Silezio la 20-an de marto 1921 kaj tial, kiel Edith Stein poste skribis, "altiris la malamon al la poloj tra ilia decida subteno de la germana celo".[2]

En decembro 1941, "infana sekcio" estis starigita en la sanatorio kaj flegejo. La medicinaj registroj de la kliniko dokumentas la murdon de 280 infanoj, kiuj ĵus atingis lernejan aĝon.

Post 1945

redakti

La 19-an de januaro 1945, la grandurbo estis konkerita fare de la Ruĝa Armeo de Sovetunio, estis renomita Lubliniec kaj denove iĝis parto de Pollando.

Partneraj urboj

redakti

Notindaj personoj

redakti

Esperanto

redakti

En 1932 en la urbo Lubliniec ĉe loka Malgranda Porpastra Seminario fondiĝis Esperanto-grupo.

Referencoj

redakti
  1. 1,0 1,1 artikolo Lublinitz, en Meyers Konversations-Lexikon, 6-a eldono, volumo 12: L–Lyra. Bibliographisches Institut, Leipzig / Wien 1908, p. 762
  2. Edith Stein: Aus meinem Leben ("El mia vivo"), eldonejo Herder, Frajburgo 1987. ISBN 3-451-20940-3, p. 10.