Vikipedio

Rugbeo

teama sporto

Rugbeo[1] estas nomo de kelkaj porteamaj piedpilkaj sportoj, nome rugby league (Rugbeo 13) kaj rugby union (Rugbeo 15), same kiel la pli fruaj formoj de piedpilko ek kiuj ambaŭ ludosportoj evoluis, kiuj naskiĝis en la angla lernejo Rugby School en la urbo Rugby. Laŭ la legendo, okaze de futbala matĉo, William Webb Ellis, studento de tiu lernejo, mane kaptis la pilkon kaj portis ĝin malantaŭ la gol-linion, dum la tiama regulo postulis ke oni piede puŝu la pilkon, el kio la nomo futbalo, el anglaj foot (piedo) kaj ball (pilko). Tiu kutimo, kiu ekde tiam estis la eco de piedpilko ludata en Rugby, kodiĝis nur en 1846, fare de la lernantoj mem. Sub la nomo de "Rugby-Football", naskiĝis rugbeo.

Rugbeo
Rugbea matĉo inter Francio kaj Kimrio en 2007
Rugbea matĉo inter Francio kaj Kimrio en 2007
teama sporto • pilkosporto
piedpilkado
Fakoj
Kulminaj konkursoj
Rugbea Monda Pokalo 1987
Ĉampioneco de Ses Nacioj ekde la jaro 1910
Internacia federacio
Nomo: Internacia Rugbea Federacio
TTT: www.irb.com
Rilataj paĝoj
Kategorio:Rugbeo
v • d • r

La Kanada piedpilko, kaj je pli malgranda etendo ankaŭ la Usona piedpilkado estis iel larĝe konsiderataj formoj de rugbeo, sed nuntempe ili estas plej ofte referencata tiel eĉ se la pilko estas uzata pli per mano ol per piedo.[2][3][4][5]

RFU evoluigas la regulojn, celante plibonigi la ludon, kiel ekzemple malpermeso de kelkaj danĝeraj agoj, permeso de mana transdono de la pilko (1875) redukto de la teama nombro al 20, poste al 15 en 1877. Postaj regulŝanĝoj venos en 1906.

Historio

redakti
 
Greka ludisto de episkyros sur bildo de atika lekythos.

La rugbea futbalo startis ĉirkaŭ 1845 en la Rugby School de Rugby, Warwickshire, Anglio, kvankam formoj de futbalo (piedpilkado) en kiuj la pilko estis portita kaj lanĉita datas el mezepoko aŭ eĉ antaŭe.

Jam la Grekoj kaj Romianoj ludis multajn pilkoludojn, kelkaj el kiuj postulis la uzadon de la piedoj. La romia ludo harpastum ŝajne estis adaptitaj el greka teamludo konata kiel "ἐπίσκυρος" (Episkyros)[6][7] aŭ "φαινίνδα" (faininda),[8] kiu estas menciita de greka dramaturgo, nome Antifanes de Berge (388–311 a.K.) kaj poste referencata de la jam kristana teologo Klemento de Aleksandrio (ĉ. 150- ĉ. 215 p.K.). Tiuj ludoj ŝajne similis al rugbea piedpilkado.[9][10][11][12][13] La romia politikisto Cicerono (106–42 a.K.) priskribis la kazon de viro kiu estis mortigita kiam li estis razita kaj piedfrapita pilko venis al la barbistejo. Romiaj pilkoludoj jam konis la aer-plenigitan pilkon, nome la "follis" (aerplena leda pilko).[14][15] Episkyros estas agnoskita kiel frua formo de futbalo fare de la FIFA.[16]

  • Fruaj formoj de rugbeo
  •  
    Scrummage]] en matĉo de soule en Malsupra Normandio, Francio, 1852
  •  
    Priskribo de matĉo de "football" en Londono, 1868. Bildo de Godefroy Durand.
  •  
    Skotlanda unua rugbeteamo (brunvestita[17]) por la 1a internacia kontraŭ Anglio en Edinburgo, 1871
  •  
    Angla teamo en la 1a internacia kontraŭ Skotio en Edinburgo, 1871
  •  
    Teamo de Rochdale Hornets de 1875

En 1871, por ne konfuzi kun futbalo kaj ties "Football Association", kreiĝis la unua nacia organizado: la Rugby Football Union (RFU). En la sama jaro ankaŭ okazis la unua internacia matĉo inter Anglio kaj Skotlando.

Rugbeo disiĝis en du diferencaj sportoj en 1895, kiam dudek unu kluboj disiĝis el la Rugby Football Union por formi la Northern Rugby Football Union (poste renomita Rugby Football League en 1922) en la Hotelo George, Huddersfield, kiam ĝistiamaj nepagitaj ludistoj ekhavis liberan tempon el siaj laborpostenoj por ludi la sporton, kaj to faris la rugby league la unua kodo por fari profesia kaj pagi ludistojn. Rugby union iĝis profesia nur cent jarojn poste nome en 1995, post la Rugbea Monda Pokalo de 1995 ludita en Sudafriko.[18][19] La respektiva tutmonde regantaj instancoj estas World Rugby (rugby union) kaj la Internacia Rugbea Ligo (rugby league).

Rugbeo estis unu el la multaj versioj de futbalo (piedpilkado) luditaj en anglaj publikaj lernejoj en la 19a jarcento.[20][21] Kvankam la rugby league dekomence uzis la regulojn de rugby union, ili estas nuntempe tute separataj sportoj. Aldone al tiuj du kodoj kaj, kaj la Kanada piedpilko kaj je pli malgranda etendo ankaŭ la Usona piedpilkado evoluis el la rugbea futbalo en la komenco de la 20a jarcento.

Kronologio

redakti
  • 1871 Oni fondis la Rugby Football Union, post kunveno de 25 kluboj ĉe restoracio de Pall Mall.
 
Sceno de la Unua agnoskita internacia rugbematĉo, ludita inter Anglio kaj Skotio.
  • 1871 Unua agnoskita internacia rugbematĉo, ludita inter Anglio kaj Skotio.
  • 1876 Letero de Matthew Bloxam estas publikigita en The Meteor. Ĝi asertas, ke William Webb Ellis, lernanto en Rugby School, prenis la pilkon kaj inventis rugbeon. Kvankam esploro de Rugby Football Union en 1895 trovis neniun faktan pruvon, ĝi decidis eternigi la miton.
  • 1877 La nombro da ludantoj estis reduktita de 20 al 15 por ĉiu flanko.
  • 1880 Reguloj de Angla Rugbeo postulis por traktita ludanto, kiam la pilko estis "juste tenita", demeti la pilkon tuj por scrummage. Walter Camp proponis ĉe la regulkongreso de Usona Kolegia Piedpilko de 1880, ke la pribatalita manbatalo estu anstataŭigita per "linio de manbatalo" kie la teamo kun la pilko komenciĝas kun nekontestata posedo. Tiu ŝanĝo efike komencis la evoluon de la moderna ludo de kradpiedpilko for de siaj rugbeaj originoj.
  • 1883 Unua Ĉampioneco de Ses Nacioj tiam inter Anglio, Irlando, Skotlando kaj Kimrio.
  • 1886 Koncernita pro la kreskanta dominado de la plejparte laboristaraj nordaj kluboj, la Rugby Football Union lanĉas striktajn amatorregulojn: neniu rajtas serĉi aŭ ricevi pagon aŭ alian materialan rekompencon por partoprenado en la ludo.
  • 1888 Novzelanda Indiĝena futbalteamo turneas Brition, Aŭstralion kaj Nov-Zelandon en 1888 kaj 1889.
  • 1890 Moderna punktopoentado estas unuforme akceptita fare de la Hejm-Nacioj por la 1890-91 sezono.
  • 1892 Akuzoj de profesiismo estas lanĉitaj kontraŭ rugbeaj futbalaj kluboj en Bradford kaj Leeds, post kiam ili kompensis ludantojn pro labormanko. Tio estis malgraŭ la fakto ke la Rugby Football Union (RFU) permesis al aliaj ludantoj ricevii pagojn, kiel ekzemple la teamo de la Brita Insularo de 1888 kiu turneis Aŭstralazion, kaj la raporton de Harry Hamill pri liaj pagoj por reprezenti Novsudkimrion (NSW) kontraŭ Anglio en 1904.
  • 1893 Kluboj de Yorkshire proponas permesi al ludantoj ricevi pagon de ses ŝilingoj "pro perdita tempo", kiam ili perdas laboron pro matĉoj. RFU voĉdonas kontraŭ la proponon. Ĝeneraligitaj suspendoj de nordaj kluboj kaj ludantoj komenciĝis.
  • 1895 Skismo en rugbeo rezultigas la formadon de la Northern Rugby Football Union (NRFU). Multaj faktoroj ludis rolon en la disigo, inkluzive de la sukceso de laboristklasaj nordaj teamoj, dekreto de la RFU malpermesanta la ludadon de rugbeo ĉe grundoj kie oni postulis enirpagojn, minaco de elpelo de la RFU se kluboj ne povas pruvi sian amatorecon, kaj la malpermeso de "rompitaj tempopagoj" al ludantoj kiuj prenis libertempon por ludi rugbeon. Dudek du kluboj renkontis ĉe la George Hotel, Huddersfield kaj formis la "Northern Rugby Football Union". Ene de dek kvin jaroj de tiu unua renkontiĝo en Huddersfield, pli ol 200 RFU-kluboj foriris kaj aliĝis al la Norda Unio.
  • 1897 Por igi la ludon pli ekscita, la Norda Unio abolas la linion kaj reduktas valoron de ĉiuj goloj al du poentoj. Linieleroj estis anstataŭigitaj per puŝpelado de la pilko reen en ludon de la tuŝlinio. Provoj valoras tri poentojn.
  • 1897 Oni establis la Challenge Cup kiu sukcesas de la komenco. Batley Bulldogs iĝis la unuaj gajnintoj, batante Saint Helens pro 10-3.
  • 1898 Oni enkondukis profesiismon en la Nordan Union. Tiu profesiismo estas strikte nur partatempa, kaj ludistoj devis havi aliajn "pli purajn" laborpostenojn.
 
En la Olimpika Stadiono de Parizo okazis ĉiuj rugbematĉoj de la Olimpiko de 1924.

20-a jarcento

redakti
  • 1900 Rugbeo rolis ĉe la Olimpiko de 1900. Tio finiĝos en la Olimpiko de 1924.
  • 1901 La eksperimento en la Norda Unio kun la puŝpelo finiĝas post nur kvar jaroj. Estonte, la ludado estos rekomencita per hombatalo post kiam la pilko eliras.
  • 1903 En Kanado, la Ontario Rugby Football Union starigis la Burnside-regulojn, kiuj, kiel la reguloj de Walter Camp por usona piedpilko, komenciĝis la evoluo de la moderna sporto de kanada piedpilko for de ĝiaj rugberadikoj.
  • 1904 Unua rugbea internacia matĉo. Anglio perdas antaŭ Aliaj Landoj pro 3-9, ĉe Wigan.
  • 1905 Kimrio mallarĝe batis The Original All Blacks, en kio estis kromnomita kiel "La Matĉo de la Jarcento".
  • 1906 Anglio ludis kontraŭ Sudafrikon (konata kiel la Springboks) en rugbeo por la unuan fojon. James Peters estis retirita de la Anglia taĉmento post kiam la sudafrikanoj kontraŭis ludi kontraŭ nigra ludanto.
  • 1906 James Peters iĝis la unua nigrulo kiu ludis rugbeon por Anglio, kontraŭ Skotlando.
  • 1906 En la Norda Unio la nombro da ludantoj estis reduktita de dek kvin ĝis dek tri por ĉiu flanko, por permesi pli da loko por kreiva ludo. La frua formo ludi-pilkon estis lanĉita kiel la maniero rekomenci ludon post hombatalo.
  • 1907 Nov-Zelanda profesia rugbeteamo turneis en Brition. Albert Henry Baskerville, poŝtatserva funkciulo en Nov-Zelando, organizas vojaĝantan teamon markitan la "Ĉiuj Oroj" en Sidnejo ĉar la ludantoj ricevis parton de iuj profitoj de la turneo. Ili ludis laŭ la rugbeaj reguloj en Sidnejo. Survoje al Britio, la plej granda ludanto de Aŭstralio, Dally Messenger, aliĝis al ili por la turneo. Ili gajnis la unuan testserion de la ludo 2-1, sed Baskerville mortas pro pulminflamo sur la revenvojo estante nur 25-jaraĝa.
  • 1907 Rugbeo 13 disvastiĝis al Aŭstralio kaj Nov-Zelando. La New South Wales Rugby Football League (Novsudkimria Rugbea Ligo) estis fondita ĉe Bateman's Hotel en Sidnejo. La Novsudkimria Rugbeligo starigis ok-teaman konkurson post vico kun la Novsudkimria Rugbeunio pro kompenso por vunditaj ludantoj. La unuan Premierecon gajnis Suda Sidnejo. Rugbeo 13 daŭriĝis por delokigi rugbeunion kiel la primara piedpilkkodo en Novsudkimrio kaj Kvinslando.
  • 1908 La unuaj turneistoj de Aŭstraliaj Kanguruoj vizitis Brition. Hunslet iĝis la unua klubo kiu gajnis ĉiujn kvar trofeojn haveblajn al ili; nome la Ĉampioneco, la Migropokalo, la Yorkshire Pokalo kaj la Yorkshire Ligo. Hunslet estis gvidita fare de Albert Goldthorpe, dominanta figuro en la fruaj jaroj de la kodo.
  • 1910 La Rugbeunia Hejma Naci-Ĉampioneco iĝis la Kvinlanda Ĉampioneco kiam Francio aliĝis.
 
En 1910 la Northern Union British Lions turneis Aŭstralion kaj Nov-Zelandon, vestante striojn ruĝajn kaj blankajn.
  • 1910 Por la unua fojo la Northern Union British Lions turneis Aŭstralion kaj Nov-Zelandon, venkante en la testmaĉoj en Sidnejo, Brisbano kaj Aŭklando.
  • 1912 La Sudafrika rugbea teamo turneas en la Britaj Insuloj kaj Francio. La turneistoj atingis "Grandan Ŝlemon" de venkoj super ĉiuj kvin gravaj eŭropaj teamoj, nome Anglio, Irlando, Skotlando, Kimrio kaj Francio.
  • 1914 Britaj turneistoj venkis Aŭstralion pro 14-6 por gajni Cindron en fina testo, finiĝante kun nur dek viroj en kio iĝas konata kiel "Rorke's Drift" testmaĉo. Oni faris proponojn kaj preparajn demarŝojn en Aŭstralio por amalgami la regulojn de rugbeo 13 kun aŭstralia piedpilko - la dominanta piedpilka kodo de Aŭstralio ekster Novsudkimrio kaj Kvinslando - por formi universalan piedpilkkodon por la lando,[22] sed klopodoj al tiu celo stagnis kiam la Unua Mondmilito eskaladis,[23] kaj neniam estis definitive revivigitaj.
  • 1922 La Northern Union ŝanĝas sian nomon al la Rugby Football League, la nomo utiligita por la sporto en Aŭstralio.
  • 1925 Oni realigis turneon de All Blacks Rugby Union en Brition, Francion, kaj Kanadon. La novzelandanoj restis nevenkitaj dum la turneo, gajnante la titolon "The Invincibles (La Nevenkeblaj)".
  • 1929 Oni ludis unuan finalon de Pokalo de rugbeo 13 en Wembley. Wigan venkis Dewsbury pro 13-2 antaŭ 41 500 spektantoj.
  • 1930 La Eŭropa Pokalo de rugbeo komenciĝas, ekster la Kvin Nacioj. Ĝi estos interrompita de la Dua Mondmilito.
  • 1930 Senprecedenca kvara testomatĉo de rugbeo 13 estis ludita inter Britio kaj Aŭstralio ĉe Rochdale post kiam tria testo iĝis 0-0. Britio venkis en la testo 3-0 kaj atingis la Cindron.
  • 1932 Unua rugbea matĉo sub lampolumo.
  • 1933 Silvestre, Anglio kaj Aŭstralio ludis en Parizo - la unua matĉo de rugbeo 13 en Francio. La francoj estis ekskluditaj de la rugbeunia konkurado de Kvin Landoj meze de akuzoj de profesiismo, tiel ke la lando estu akceptema al la nova ludo.
  • 1934 Rugbeo 13 estis establita en Francio fare de Jean Galia, iama rugbea internacia ludanto kaj ĉampionboksisto. Antaŭ 1939, la franca ligo havis 225 klubojn.
  • 1941 La franca registaro de la Reĝimo de Vichy malpermesis rugbeon 13, pro siaj ligiloj kun la aliancanoj kaj deziro malpermesi ĉiujn profesiajn sportojn. La financoj kaj posedaĵoj de la kodo estis ĉiuj konfiskitaj aŭ pasitaj al rugbeuniaj kluboj. Rugbeunio estis permesita, daŭrigis nedifektita kaj reakiris grandan parton da la bazgrundo kiun ĝi perdis antaŭ la rugbeo 13. Ĝis hodiaŭ, la aktivaĵoj de la kluboj de rugbeo 13 neniam estis redonitaj al ili.
  • 1943 Rugbea teamo de Norda Komando venkis kontraŭ rugbeunia teamo de Norda Komando pro 18-11 ĉe Headingley ludante laŭ rugbeuniaj reguloj. La sekvan jaron rugnea teamo de Combined Services batis rugbeunian teamon de Combined Services pro 15-10. Tiu estis la nuraj matĉoj de rugbeaj teamoj kontraŭ rugbeuniaj teamoj luditaj ĝis 1996.
  • 1944 Je la falo de la Reĝimo de Vichy, Francio numigis la malpermeson de rugbeo.
  • 1945 Brian Bevan faras sian debuton en rugbeo 13 por Warrington. Dum la venontaj 16 sezonoj li gajnis 740 provojn por la klubo en 620 ludoj. Lia kariera totalo estis 796, pli ol 200 antaŭ lia plej proksima rivalo.
  • 1946 Oni prezentis por la unua fojo la Lance Todd Trophy dum la finalo de la Migropokalo. Billy Stott de Wakefield estis unua gajninto. Lance Todd, poste mortinta en trafikakcidento en 1942, estis Novzelanda turneisto el 1907 kiu administris Salford de 1928 ĝis 1940.
 
La teamo de Barbarians kiu ludis kontraŭ Devonshire ĉe Exeter, jam en la 1a de Aprilo 1891.
  • 1946 Post kvintaga trajnvojaĝo en tuta Aŭstralio, la teamo de Gus Risman retenas la Cindron, egalante en unu kaj venkante en du Testoj.
  • 1949 Oni malpermesas al la Franca Rugbe-Ligo la uzadon de la vorto "rugby" en ĝia nomo. Oni ŝanĝis ĝian nomon al Jeu à Treize (Ludo de Dek Tri).
  • 1951 La Sudamerika Rugbea Ĉampioneco komenciĝis.
  • 1951 La Sudafrika Rugbeunio turneis en la Britajn Insulojn kaj Francion. Sudafriko atingis duan kvin-nacian Grandan Ŝlemon.
  • 1951 Nur jardekon post esti malpermesita, Francio gajnis sian unuan serion de rugbeo 13 en Aŭstralio. Ili ripetis la atingon venkante denove en 1955.
  • 1951 Cec Thompson de rugbeo 13 iĝis la unua nigra ludanto kiu reprezentis Grandan Brition en iu sporto.
  • 1952 La Eŭropa Pokalo de Rugbeunio rekomenciĝis.
  • 1954 102 569 spektantoj ĉeestas en la finalo de la1953-54 rugbe-13-a Migropokalo ĉe Bradford, registrante novan rekordon por partopreno ĉe rugbefutbala matĉo de ambaŭ kodoj.
  • 1954 Unua Rugby League World Cup (Rugbea Tutmonda Pokalo), la unua por ambaŭ kodoj de rugbeo, okazigita en Francio. Britio batis Francion pro 16-12 en finalo en Parc des Princes, Parizo.
  • 1956 Rugbeunia turneo de Springboks de Nov-Zelando. Sudafriko suferas sian plej unuan testserian perdon kontraŭ Nov-Zelando.
  • 1957 Aŭstralio venkas en la Rugby League World Cup.
  • 1958 Cec Thompson de rugbeo 13 iĝis la unua nigra manaĝero de iu sporto en Britio.
  • 1958 Britio venkis Aŭstralion pro 25-18 en la dua rugbe-13-a testmaĉo kun nur ok taŭgaj ludantoj. Alan Prescott ludis dum 77 minutoj havante rompitan brakon.
  • 1960 Granda Britio venkis en la Monda Pokalo de Rugbeo. La turniro estis decidita laŭ ligsistemo.
  • 1964 Oni permesis anstataŭantoj en rugbeo 13 por la unua fojo, sed nur por ludantoj vunditaj antaŭ la matĉoduono.
  • 1966 La Internacia Estraro de Rugby League lanĉas regulon, ke teamo en posedo rajtas tri pilko-ludojn kaj je la kvara ludero hombatalo estu formita. La suda hemisfero adoptis la regulon la sekvan jaron, sed ĝi iĝis ses-ludera rugbeo en 1972, kaj en 1983 la hombatalo estis anstataŭigita per transdono.
  • 1967 Profesia rugbeo 13 adoptis dimanĉon kiel sian ĉefan matĉotagon, por inversigi malkreskantajn partoprenojn.
  • 1968 Oni permesis anstataŭantojn ankaŭ en rugbeunio por la unua fojo, sed nur por vunditaj ludantoj.
  • 1969 Springbok rugbeunio turneis al Britio kaj Irlando. La turneo estas markita per protestoj kontraŭ rasapartismo; Sudafriko ne turneos la Hejman Naciaron denove ĝis post la fino de apartismo.
  • 1969 Rugbeo 13 finfine akiris agnoskon kiel sporto en britaj universitatoj kaj altlernejoj.
  • 1970 Britio gajnas Cindron (Ashes) de rugbeo 13 en Aŭstralio, post venkado en la finalaj du testmaĉoj.
  • 1970 La Monda Pokalo de Rugbeo allogis malmultnombrajn homamasojn en Anglio. Aŭstralio venkis.
  • 1971 Nov-Zelando gajnas serion de rugbeo 13 en Britio por la unua fojo ekde la origina 1907-08 turneo.
  • 1971 Lions-rugbeunia turneo de Aŭstralio kaj Nov-Zelando. Tiu estis la nura Lions-teamo kiu venkis en testserio en Nov-Zelando.
  • 1971 La Springbok rugbeunia turneo de Aŭstralio estis markita per protestoj.
  • 1972 Kronometrojn kaj sirenojn oni enkondukis en rugbeo 13 unuafoje.
  • 1972 Britio reakiris la Mondan Pokalon de Rugbeo en Francio.
  • 1973 La Barbarians de rugbeunio venkis kontraŭ la All Blacks en Cardiff Arms Park.
  • 1973 La British Amateur Rugby League Association starigis sin por prizorgi la sporton sur baznivelo post plendado pri neglekto fare de la RFL. Formala reunuiĝo postulos 30 jarojn.
  • 1974 La Lions-turneo de rugbeunio de Sudafriko. La fifama '99' voko.
  • 1975 Kimrio kaj Anglio aranĝis apartajn teamojn en la Rugby League World Cup, ludis dum pluraj monatoj en ambaŭ hemisferoj. Aŭstralio akiris la trofeon finante unu poenton antaŭ Anglio en la fina ligotabelo.
  • 1976 Nov-Zelanda rugbeunia turneo de Sudafriko. Dudek ok nacioj bojkotas la Somerolimpikojn de 1976 okazinta en Montrealo, Kanado, en protesto kontraŭ la rifuzo de la Internacia Olimpika Komitato malpermesi Nov-Zelandon for de la ludoj por spitado de la malpermeso de la IOK de sportkontakto kun Sudafriko.
 
Polico kontrolas eniradon de spektantoj en 1981, ekde la protestoj pro kunlaboro kun la sudafrika rugbeo.
  • 1978 Nov-Zelanda rugbeunia turneo de Britio kaj Irlando - Nov-Zelando kompletigas Grandan Ŝlemon de venkoj super Anglio, Irlando, Skotlando kaj Kimrio por la unuan fojon.
  • 1980 Aŭstralio establas la serion de rugbeo 13 State of Origin, en kiu ludantoj de Kvinslando kaj Novsudkimrio alfrontas unu la alian. De 1982 pluen, ĝi estas ludita kiel trimatĉa serio kaj estas rekonita kiel la plej furioza, plej dura rugbeo en la mondo.
  • 1981 Oni enkondukis la 'Sin Bin' (portempa forpelon) en rugbeo en Aŭstralio.
  • 1981 Turneo de Springbok en Novzelando.
  • 1981 Sudafriko estas forpelita fare de la International Rugby Board for de internacia konkurenco ĝis la fino de la reĝimo de apartismo.
  • 1982 Rugbekokurenco Pacifika Trilanda inter Tongo, Fiĝioj kaj Samoo.
  • 1982 Aŭstraliaj turneistoj de rugbeo 13 venkis en ĉiuj turneoludoj unuafoje kaj iĝas konataj kiel "La Nevenkuloj".
  • 1983 Provo de rugbeo 13 estis pliigita al kvar poentoj. La karaktero de la ludo ŝanĝiĝas plu kun la enkonduko de la turnoposedo sur la sesa atako, draste reduktante la nombron da hombatoj. La 'Sin Bin' estas lanĉita por fiagoj kiuj ne meritas forsendon.
  • 1983 La internacia transiga malpermeso de la Rugby League estis nuligita.
  • 1984 Turneo de Aŭstralia rugbeunia teamo en Britio kaj Irlando - Aŭstralio kompletigis la Grandan Ŝlemon de venkoj super Anglio, Irlando, Skotlando kaj Kimrio por la unuan fojon.
  • 1987 New Zealand Rugby Union venkis Francion pro 29-9 en la unua Rugbea Monda Pokalo, okazigita en Nov-Zelando kaj Aŭstralio.
  • 1987 "Libera pasejo" inter la du kodoj de rugbeo je amatora nivelo estis lanĉita, sed individuaj kazoj de diskriminacio daŭris.
  • 1987 La RFU enkondukis la Kuraĝajn Ligojn en Rugbeunio - ligpiramidon kun ĉirkaŭ 1000 kluboj ludantaj en 108 ligoj ĉiu kun antaŭeniro kaj malantaŭeniro.
 
Jason Robinson trejnante en 2007.
  • 1988 Wigan Warriors de rugbeo 13 komencas sian karueron de ok finaj venkoj de Migropokalo. La moderna versio de la Teamo de Ĉiuj Talentoj, havanta ludistojn kiel Ellery Hanley, Andy Gregory, Jason Robinson kaj Shaun Edwards dominas dum jardeko, gajnante tri Mondpokalajn titolojn en la procezo.
  • 1989 Widnes venkas super Canberra pro 30–18 en unua oficiala World Club Challenge.
  • 1990 Rusio eniras en rugbeon. Rusio daŭre aperis en la Mondo-pokalo de 2000 kaj membrigis klubojn en la Migropokalo.
  • 1990 Oni enkondukis provizoran anstataŭon "pro sangelverŝo" en rubgeo.
  • 1990 La malpermeso ke Franca Rugbeligo uzu la vorton "rugby" en sia nomo estis nuligita. Ĝi ŝanĝas sian nomon denove al Rugby à Treize.
  • 1991 Aŭstralio venkis super Anglio pro 12–6 en Twickenham, Londono, en la dua Rugby Union World Cup, okazinta en la Britaj Insuloj kaj Francio.
  • 1992 La Springboks estis reakceptitaj en la internacia rugbeunio.
  • 1992 En Wembley 73 631 spektantoj ĉeestis kiam Aŭstralio venkis super Britio pro 10–6 en la finalo de la Rugby League World Cup.
  • 1994 Parlamentano David Hinchliffe prezentis la Sportdiskriminacian Leĝproponon, por malpermesi diskriminacion de amatoroj de rugbeo 13 kaj aliaj sportoj.
  • 1994 La tri branĉoj de la Britaj Armitaj Servoj rekonis rugbeon 13 kiel sporton. Rugbeo 13 estus sur la sama bazo kiel aliaj sportoj en la Servoj.
  • 1995 La Internacia Rugbe-estraro deklaris Rugbeunion "malferma" profesia ludo. Ĝi forigis ĉiujn limigojn pri pagoj aŭ avantaĝoj al tiuj ligitaj kun la ludo.
  • 1995 Sudafriko venkis Nov-Zelandon pro 15-12 (post kromtempo) ĉe Ellis Park, Johanesburgo, en la tria Rugby Union World Cup, okazigita en Sudafriko.
  • 1995 Oni festas centjariĝon de Rugbeo-Ligo per revivigo de la Monda Pokalo en Britio. Aŭstralio batis Anglion pro 16-8 en la finalo ĉe Wembley. Fiĝioj, Tongo, Sudafriko kaj Okcidenta Samoo aliĝis al la establitaj landoj en sukcesa turniro, dum Irlando, Skotlando, Usono, Rusio, Kuk-Insuloj, Moldavio kaj Maroko ĉiuj konkuras en Emerging Nations Tournament.
  • 1995 La Heineken Pokalo estis formita kiel konkurso por 12 Rugby Union eŭropaj kluboj.
  • 1995 Kiel parto de la lukto por televidrajtoj en Aŭstralio, al la RFL en Britio eoni proponis 87 milionojn da pundoj fare de News Corporation por starigi la Super League de rugbeo 13. La ludo jesis ŝanĝi al somersezono, kaj Paris St Germain aliĝis al ĉefaj britaj kluboj en konkurado de 14 teamoj.
  • 1996 La RFL enkondukis videorbitraciistojn en la Super League de rugbeo.
  • 1996 La Serio de Tri Landoj de rugbeunio komenciĝis inter Aŭstralio, Nov-Zelando kaj Sudafriko.
  • 1996 Bath Rugby kaj Wigan Warriors, la pintaj teamoj de Anglio respektive, faris historion ludante unu kontraŭ la alia ĉe ambaŭ kodoj de rugbeo. La unua matĉo estis ĉe Maine Road, Manĉestro, laŭ ligreguloj, Wigan batanta Bath pro 82-6; poste, du semajnojn poste la revenmatĉo estis okazigita ĉe Twickenham laŭ uni-reguloj, venkante Bath super Wigan pro 44-19.
  • 1996 Inaŭgura sezono de Super Rugby, profesia rugbeunia konkurado lanĉanta teamojn de Argentino, Aŭstralio, Nov-Zelando, kaj Sudafriko.
  • 1997 En Aŭstralio, la Super League-milito finiĝis, kaj News International kaj la Aŭstralia Rugbeligo jesas kunfandi siajn konkuradojn por krei la Nacian Rugbeo-Ligon.
  • 1998 Rugbeo Sep ĉe la Ŝtatkomunumaj Ludoj kaj Aziaj Ludoj komenciĝis.
  • 1999 Komenciĝis la Monda Serio de Sep IRB.
  • 1999 Aŭstralio venkis Francion pro 35-12 ĉe la Jarmila Stadiono, Cardiff, en la kvara rugbeunia Mondpokalo, okazigita en Kimrio kaj matĉoj estis luditaj ankaŭ en Anglio, Skotlando, Irlando kaj Francio.

21-a jarcento

redakti
 
Matĉo inter Aŭstralio kaj Irlando en 2006.
  • 2000 La IRB enkondukis la "Sin Bin" en internacian rugbeunion, provita sur la enlanda scenejo ene de la konkurado Super 12 de la suda hemisfero.
  • 2000 La IRB enkondukis la "Television Match Official" (TMO) en internacian rugbeunion, testita sur la enlanda scenejo ene de la konkurado Super 12 de la suda hemisfero.
  • 2000 Kuraĝa Ligo de Rugbeunio estis anstataŭgita per la Zurika Premiero.
  • 2000 La Kvin Landoj de rugbeunio iĝis Seslanda Ĉampioneco, kiam Italio aliĝis.
  • 2000 Nov-Zelando pro malmulte venkis Aŭstralion ĉe Stadium Australia (Sidnejo) en rugbeunio, antaŭ 109 874 spektantoj, mondrekorda homamaso por ambaŭ kodoj.
  • 2001 Rugbeunia turneo de Lions en Aŭstralio. La Valabioj venkis la Leonojn en serio por la unua fojo.
  • 2001 Inaŭgura sezono de Pro14, profesia rugbeunia konkurenco lanĉanta teamojn de Irlando, Italio, Skotlando, Sudafriko kaj Kimrio.
  • 2003 Churchill Cup de rugbeunio komenciĝis kun Kanado, Usono, kaj England Saxons (Anglio "A") kiel permanentaj partoprenantoj kaj unu invitita teamo (poste tri).
  • 2003 Anglio venkis Aŭstralion pro 20-17 (post kromtempo) en Stadium Australia, Sidnejo, en la kvina Rugby Union World Cup, okazigita en Aŭstralio.
  • 2003 Oni kreis la Rugby League European Federation (RLEF) por helpi la sporton en tuta Eŭropo.
  • 2003 Inaŭgura sezono de Top League, profesia rugbeunia konkurado en Japanio.
  • 2004 Inaŭgura sezono de Top Challenge League, profesia duatavola rugbeunia konkurado en Japanio.
  • 2006 Franca teamo Catalans Dragons ricevis permesilon en rugbeo 13 Super League.
  • 2007 Sudafriko venkis Anglion pro 15-6 en Stadiono de Francio, en la sesa rugbeunia Mondpokalo, okazigita en Francio, en kiu oni ludis matĉojn ankaŭ en Skotlando kaj Kimrio.
  • 2008 Rugbeo 13 okazigas sian unuan Mondo-pokalon ekde 2000, en kiu Nov-Zelando venkis Aŭstralion en Brisbano pro poentaro de 34-20 en la finalo por preni ilian unuan Mondam Pokalon de Rugby League.
  • 2011 Nov-Zelando venkis Francion pro 8-7 ĉe Eden Park, Aŭklando, en la sepa rugbeunia Mondpokalo, okazigita en Nov-Zelando.
  • 2011 14 teamoj kvalifikiĝis por la Monda Pokalo de Rugby League de 2013: Aŭstralio, Anglio, Nov-Zelando, Samoo, Kimrio, Fiĝioj, Francio, Papuo-Nov-Gvineo, Irlando, Skotlando, Tongo, Kuk-Insuloj, Italio kaj Usono de Ameriko.
  • 2012 La Serio Trilanda estis vastigita por inkludi Argentinon, kaj estis renomita Rugbeo-Ĉampioneco (The Rugby Championship).
  • 2015 Nov-Zelando venkis Aŭstralion pro 34-17 en Twickenham Stadium, Anglio, en la oka rugbeunia Mondpokalo, okazigita en Britio. Farante tion, Nov-Zelando iĝis la unua teamo kiu gajnis sinsekvajn titolojn.
  • 2016 Inaŭgura sezono de PRO Rugby en Usono. La konkurado kolapsis post nur unu sezono.
  • 2016 Rugbeo 7 komenciĝis en la Olimpiaj ludoj.
  • 2017 Toronto Wolfpack iĝis la unua tute profesia rugbeoteamo en Kanado, aliĝante al la brit/franca profesia sistemo de rugbeo 13 en la tria-nivela Ligo 1.
  • 2018 Inaŭgura sezono de Major League Rugby, profesia rugbeunia konkurado lanĉanta teamojn en Usono kaj Kanado.
  • 2019 Inaŭgura sezono de Global Rapid Rugby, profesia rugbeunia konkurado lanĉanta teamojn de la Azi-Pacifika regiono.
  • 2020 Inaŭgura sezono de Súper Liga Americana de Rugby, profesia rugbeunia konkurado en Latinameriko. Inaŭguraj sezonoj de Super Rugby Aotearoa, Super Rugby AU, kaj de malferma Super Rugby Unlocked.
  • 2021 Inaŭguraj sezonoj de Continental Club Rugby League, tria-nivela konkurenco por eŭropaj kluboj, kaj Super Rugby Trans-Tasman, profesia rugbeunia konkurado en Aŭstralio kaj Novzelando.
  • 2023 Inaŭgura sezono de Super Rugby Americas, profesia rugbeunia konkurado en Ameriko.

Variantoj

redakti

Ĉefaj rugbeaj variantoj:

Konkursoj

redakti
 
Pilkoluktado inter la naciaj teamoj de Samoo (blue) kaj Kimrio (ruĝe) dum la Monda Pokalo de 2011.

La Rugbea Monda Pokalo, en angla Rugby World Cup, estas rugbea ĉampioneco kiu okazas ĉiun kvaran jaron inter la pintaj internaciaj teamoj. La ĉampioneco okazis por unua fojo en 1987, kiam la turniro estis kun-gastigita de Nov-Zelando kaj Aŭstralio.

La Ĉampioneco de Ses Nacioj, en angla The Six Nations Championship (konata ankaŭ kiel Guinness Six Nations[24] pro sponsoraj tialoj) estas jara internacia rugbea konkurenco por viroj inter la teamoj de Anglio, Francio, Irlando, Italio, Skotlando kaj Kimrio. La nuna ĉampiono estas Kimrio, kiu venkis en la turniro de 2019.

Organizoj

redakti

La Internacia Rugbea Ligo, en angla International Rugby League, antaŭe konata kiel Rugby League International Federation (Rugbea Internacia Federacio) estas la internacia federacio kiu regas en la funkciado de la sporto rugbeo. Ties sidejo estas en Londono. La aktuala prezidanto estas Nigel Wood.

Bildaro

redakti

Notoj

redakti
  1. ↑ rugbeo en PIV 2020
  2. ↑ La reganta organizo de Kanada piedpilko, nome Football Canada, estis konata kiel Canadian Rugby Union ĝis tiom malfrue kiom ĝis 1967, pli ol 50 jarojn post la sporto disiĝis el la establitaj reguloj de rugbeo.
  3. ↑ "The Rugby World Cup: Second Only To The Soccer World Cup in Attendance [Infographic".] Forbes. 18a de septembro 2015. Alirita la 5an de aprilo 2020.
  4. ↑ "Rugby League World Cup:Will World Cup joy finally come for Sam Burgess?". BBC Sport. 30a de novembro 2017. Alirita la 5an de aprilo 2020.
  5. ↑ "The Other (and Less Popular) Rugby World Cup Gets Underway". New York Times. 27a de oktobro 2017. Alirita la 5an de aprilo 2020.
  6. ↑ ἐπίσκυρος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, en Perseus Digital Library
  7. ↑ The New Encyclopædia Britannica, Eldono de 2007: "In ancient Greece a game with elements of football, episkuros, or harpaston, was played, and it had migrated to Rome as harpastum by the 2nd century BC".
  8. ↑ φαινίνδα, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, en Perseus Digital Library
  9. ↑ Nigel Wilson, Encyclopedia of Ancient Greece, Routledge, 2005, p. 310
  10. ↑ Nigel M. Kennell, The Gymnasium of Virtue: Education and Culture in Ancient Sparta (Studies in the History of Greece and Rome), The University of North Carolina Press, 1995, on Google Books
  11. ↑ Steve Craig, Sports and Games of the Ancients: (Sports and Games Through History), Greenwood, 2002, en Google Books
  12. ↑ Don Nardo, Greek and Roman Sport, Greenhaven Press, 1999, p. 83
  13. ↑ Sally E. D. Wilkins, Sports and games of medieval cultures, Greenwood, 2002, en Google books
  14. ↑ E. Norman Gardiner: "Athletics in the Ancient World", Courier Dover Publications, 2002, (ISBN 0-486-42486-3), p.229
  15. ↑ William Smith: "Dictionary of Greek and Roman Antiquities", 1857, p.777
  16. ↑ . FIFA Women's World Cup France 2019™ - FIFA.com.
  17. ↑ Glasgow Herald (Glasgow, Scotland), Tuesday, 28a de Marto 1871; Issue 9746
  18. ↑ "Broken Time -review". The Guardian. 2a de oktobro 2011. Alirita la 5an de aprilo 2020.
  19. ↑ "27 August 1995:Rugby Union turns professional". MoneyWeek. 27a de aŭgusto 2015. Alirita la 5an de aprilo 2020.
  20. ↑ Origins of Rugby Alirita la 5an de aprilo 2020.
  21. ↑ The Great Schism Alirita la 5an de aprilo 2020.
  22. ↑ "National football". The Age. Melburno, VIC. 17a de Aprilo 1915. p. 12.
  23. ↑ "Annual meeting of the league – the proposed universal code". The Mercury. Hobart, TAS. 30a de Marto 1915. p. 8.
  24. ↑ La franca Leĝo Évin malpermesas alkohol-sponsoradon de sporto, kaj tiel la biero Guinness ne aperas en la nomo tie; la moto "La grandeco de Ses Nacioj" estas uzata protrompi ĝin kaj trudi la vorton "Guinness". Tézenas du Montcel, Magali (5a de februaro 2019). "L'exception française au cœur du 'Guinness/Greatness Six Nations'". Les Échos. Alirita la 5an de aprilo 2020.

Eksteraj ligiloj

redakti
  • En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Rugby football en la angla Vikipedio.


Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Rugbeo&oldid=9048458"