Universitato de Napolo
La Universitato de Napolo aŭ Università degli Studi di Napoli Federico II estis fondita de Frederiko la 2-a (1194-1250), tiama imperiestro de la Sankta Romia Imperio en la 5-a junio aŭ julio 1224 kaj estas la plej antikva laika institucio subtenita de la ŝtato rilate al universitataj edukado kaj esploroj en la mondo.
Du ĉefaj kialoj kondukis la imperiestron al la konstruado de la ĝenerala studio (institucio en la Reĝlando de Sicilio, kie ĉiuj lernobjektoj estas studitaj): unue, celante ekskluzivan formadon je administra kaj burokrata personaro de la Reĝa Kurio, kaj sekve la preparado de la juristoj en la subtenogrupo al la suvereno por la ŝtata organizado kaj plenumado de la legoj, kaj due, faciligi al la subularo rilate al la kultura formado, evitante ties nenecesajn kaj altkostajn vojaĝojn eksterlanden.
La elekto de Napolo kiel sidejo de la universitato rilatas al motivoj ne nur kulturaj (la urbo ligiĝis al longa meritoplena tradicio, asociita al la figuro de Vergilio, kie eksplicite menciiĝas en dokumento tiuepoke) sed ankaŭ geografiaj kaj ekonomiaj (la martrafiko, la milda klimato kaj la interna strategia pozicio de la reĝlando iel determinis la decidon de la imperiestro).
Fruaj jaroj
redaktiLa unuaj kursoj direktiĝis al juro (fundamenta por la formado de la juristoj), liberalaj artoj, medicino kaj teologio. Ĉi-lasta, rilate al aliaj lernobjektoj, estis instruata en la religiaj sidejoj, ĉefe en la monaĥejo de Sankta Domeniko la granda[1], kie Tomaso de Akvino instruis teologion inter 1271 kaj 1274, aldone al aliaj.
Krome, dum la periodo regata de la anĵua dinastio (1154-1399), la Universitato de Napolo, kontraste kun la aliaj, restis sendependa for de la papa povo. La unuaj malfacilaĵoj komencis kun la estiĝo de la aragona dinastio, en 1443, kiu efektive rezultis en la fermado de la ateno. En 1465, la universitato malfermiĝis, dank'al al interkonsento inter la reĝo Fernando la 2-a (Aragono)|Fernando la 2-a (1452-1516) kaj la papo Paŭlo la 2-a, tamen la universitato ree fermis siajn pordojn en 1490.
Oni devis atendi ĝis la jaro 1507, por ke la "studium partenopeo"[2] remalfermis ties pordojn, rekomencante de la Monaĥejo de Sankta Dominiko la granda, kies sidejo ĝi estis dum la 16-a jarcento. Pli malfrue, en 1616, kreiĝis la konstruaĵo, laŭ projekto de la arkitekto Giulio Cesare Fontana (1580-1627), kaj laŭ ordono de Pedro Fernando de Castro[3], grafo de Lemos kaj vicreĝo de Napolo, de la Palaco de la Studioj, nune sidejo de la Nacia Arkeologia Muzeo de Napolo), speciale kreita por gastigi la universitaton.
Famaj eksaj universitatanoj
redakti-
Tomaso de Akvino
(1225-1274) -
Agostino Nifo
(1469-1538) -
Simone Porzio
(1496-1554) -
Giovanni Filippo Ingrassia
(1510-1580) -
Andrea Avellino
(1521-1608) -
Giulio Iasolino
(1538-1622) -
Giordano Bruno
(1548-1600) -
Giambattista Vico
(1668-1744) -
Pietro Giannone
(1676-1748) -
Alessio S. Mazzocchi
(1684-1771) -
Alfonso Maria de Liguori
(1696-1787) -
Ramiro Rampinelli
(1697-1759) -
Ferrante de Gemmis
(1732-1803) -
Giuseppe de Gemmis
(1734-1812) -
Domenico Cotugno
(1736-1822) -
Domenico Cirillo
(1739-1799) -
Francesco Mario Pagano
(1748-1799) -
Vitangelo Bisceglia
(1749-1817) -
Gaetano Filangieri
(1753-1788) -
Nicola Fergola
(1753-1824) -
Giuseppe Capocasale
(1754-1828) -
Pasquale Galluppi
(1770-1846) -
Michele Tenore
(1780-1861) -
Giovanni Gussone
(1787-1866) -
Stefano Delle Chiaje
(1794-1860) -
Guglielmo Gasparrini
(1804-1866) -
Antonio Ranieri
(1806-1888) -
Luigi Palmieri (1807-1896) -
Giovanni Bosco
(1815-1888) -
Bartolo Longo
(1841-1926) -
Antonio Labriola
(1843-1904) -
Giustino Fortunato
(1848-1932) -
Leonardo Bianchi
(1848-1927) -
Giuseppe Mercalli
(1850-1914) -
Gaspare Colosimo
(1859-1944) -
Johannes Walther
(1860-1937) -
Benedetto Croce
(1866-1952) -
Filippo Bottazzi
(1867-1941) -
Francesco Saverio Nitti
(1868-1953) -
Vincenzo Tiberio
(1869-1915) -
Gioacchino Luigi Mellucci
(1874-1942) -
Nicola Romeo
(1876-1938) -
Enrico De Nicola
(1877-1959) -
Giuseppe Moscati
(1880-1927) -
Victor Klemperer
(1881-1960) -
Umberto Nobile
(1885-1978) -
Michele Guerrisi
(1893-1963) -
Marcello Canino
(1895-1970) -
Roberto Pane
(1897-1987) -
Nicola Abbagnano
(1901-1990) -
Carlo Cocchia
(1903-1993) -
Salvatore Battaglia
(1904-1971) -
Luigi Cosenza
(1905-1984) -
Francesco De Martino
(1907-2002) -
Giovanni Leone
(1908-2001) -
Ettore Majorana
(1906-1938)
Vidu ankaŭ
redakti- Pietro Summonte (1453-1526), itala humanisto
- Camillo Porzio (1525-1580), itala historiisto
- Giacinto Gimma (1668-1735), itala abato kaj beletra kritikisto
- Niccolò Capasso (1671-1744), itala juristo, poeto, beletristo kaj teologo
- Agostino Ariani (1672-1748), itala matematikisto
- Francesco Serao (1702-1783), itala kuracisto, fizikisto kaj geologo
- Antonio Genovesi (1713-1769), itala filozofo
- Antonio Genovesi (1713-1769), itala filozofo kaj ekonomikisto
- Vincenzo Petagna (1730-1810), itala botanikisto kaj entomologo
- Carminantonio Lippi (1760-1823), itala mineralogo, geologo kaj vulkanologo
- Andrea Belli (1760-1820), itala juristo kaj beletristo
- Antonio Miglietta (1767-1826), itala kuracisto kaj fiziologo
- Vincenzo Galiani (1770-1794), itala patrioto kaj revoluciulo
- Vincenzio Russo (1770-1799), itala patrioto
- Giosuè Sangiovanni (1775-1849), itala zoologo
- Giovanni D'Andrea (1776-1841), itala ekonomikisto kaj politikisto
- Benedetto Vulpes (1783-1855), itala kuracisto
- Nunziante Ippolito (1796-1851), itala anatomo kaj ginekologo
- Nunziante Ippolito (1796-1851), itala kuracisto kaj anatomo
- Macedonio Melloni (1798-1854), itala fizikisto
- Lodovico Bianchini (1803-1871), itala historiisto, ekonomikisto kaj advokato
- Giovanni Manna (1813-1865), itala juristo kaj politikisto
- Raffaele Piria (1814-1865), itala kemiisto
- Filippo Abignente (1814-1887), itala politikisto
- Federico Persico (1829-1919), itala juristo
- Antonio Cardarelli (1831-1927), itala kuracisto
- Giuseppe De Blasiis (1832-1914), itala historiisto
- Bonaventura Zumbini (1836-1916), itala beletra kritikisto kaj universitata profesoro
- Giorgio Arcoleo (1848-1914), itala juristo
- Filadelfo Fichera (1850-1909), itala inĝeniero kaj arkitekto
- Nicolò d'Alfonso (1853-1933), itala filozofo kaj pedagogo
- Michelangelo Schipa (1854-1939), itala historiisto
- Roberto Marcolongo (1862-1943), itala matematikisto
- Pietro Castellino (1864-1933), itala kuracisto
- Tommaso Malerba (1866-1962), itala arkitekto, inĝeniero kaj akademiano
- Luigi Maria Foschini (1867-1943), itala politikisto
- Onofrio Fragnito (1871-1959), itala kuracisto
- Filippo Silvestri (1873-1949), itala entomologo
- Marco Galdi (1880-1936), itala latinisto, poeto kaj filologo
- Giuseppe Moscati (1880-1927), itala kuracisto
- Antonio Aliotta (1881-1964), itala filozofo
- Vincenzo Arangio-Ruiz (1884-1964), itala juristo
- Mauro Picone (1885-1977), itala matematikisto
- Ettore Lo Gatto (1890-1983), itala erudiciulo, docento kaj beletra kritikisto
- Biagio Petrocelli (1892-1976), itala juristo
- Francesco Giordani (1896-1961), itala kemiisto
- Ernesto Pontieri (1896-1980), itala historiisto kaj rektoro
- Francesco Arnaldi (1897-1980), itala latinisto kaj filologo
- Vincenzo Monaldi (1899-1969), itala kuracisto kaj fiziologo
- Vincenzo Monaldi (1899-1969), itala kuracisto kaj politikisto
- Adriano Galli (1904-1956), itala inĝeniero
- Ruggero Moscati (1908-1981), itala historiisto
- Federico Cafiero (1914-1980), itala matematikisto
- Antonio Guarino (1914-2014), itala juristo, universitata docento kaj politikisto
- Marcello La Greca (1914-2001), itala entomologo
- Eduardo Caianiello (1921-1993), itala fizikisto
- Pietro Piovani (1922-1980), itala filozofo
- Marcello Gigante (1923-2001), itala helenisto, filologo kaj papirologo
- Elio Giangreco (1924-2008), itala inĝeniero
- Gaetano Arfé (1925-2007), itala historiisto kaj ĵurnalisto
- Vincenzo Franciosi (1925-1989), itala inĝeniero kaj akademiano
- Luigi Gerardo Napolitano (1928-1991), itala sciencisto, inĝeniero kaj akademiano
- Salvatore D'Elia (1928-2002), itala latinisto kaj historiisto
- Bruno Fadini (1937-2007), itala akademiano
- Andrea Dalia (1938-2008), itala juristo
- Rossella Erra, (1974), itala televida personaĵo
Referencoj
redakti- ↑ Convento di San Domenico Maggiore.
- ↑ Studium partenopeo: napola studio.
- ↑ Museo Archeologico Nazionale Arkivigite je 2014-11-14 per la retarkivo Wayback Machine.