Vikipedio

Eugène Ysaÿe

Eugène Ysaÿe (la 16an‏ de julio 1858 - la 12-an de majo 1931) estis belga violonisto kaj komponisto.

Eugène Ysaÿe
Persona informo
Naskiĝo 16-an de julio 1858 (1858-07-16)
en Lieĝo
Morto 12-an de majo 1931 (1931-05-12) (72-jaraĝa)
en Bruselo
Mortokialo diabeto
Tombo Ixelles Cemetery
Lingvoj franca
Ŝtataneco Belgio
Alma mater Reĝa Konservatorio ĉe Lieĝo • Reĝa Konservatorio de Bruselo
Familio
Frat(in)o Théo Ysaÿe
Okupo
Okupo komponisto • dirigento • violonisto • muzikinstruisto • universitata instruisto • koncertmajstro
v • d • r

Vivo redakti

 
Eugène Ysaÿe en Rusio, 1883

Ysaÿe estis naskita en Lieĝo, Belgio, kaj komencis preni violonlecionojn kun sia patro, kaj poste kun Joseph Massar, Henryk Wieniawski kaj Henri Vieuxtemps [1].

Post kompleto de siaj studoj, Ysaÿe estis la ĉefviolonisto en la bierdoma orkestro de Benjamin Bilza, kiu poste disvolviĝis en la Berlinan Filharmonian Orkestron. Multaj konataj kaj influaj muzikistoj venis regule por aŭdi ĉi tiun orkestron kaj precipe la ludadon de Ysaÿe. Inter ili estis Joseph Joachim, Franz Liszt, Clara Schumann kaj Anton Rubinstein, kiuj petis liberigi Ysaÿe de lia kontrakto, por ke li akompanu ilin en koncertturneo.

 
Ber Zalkind. "Karikaturo de violinisto Eugène Ysaÿe" (1913)

Kiam Ysaÿe fariĝis dudek sep, li estis rekomendita kiel solisto ĉe koncerto en Parizo. Tio estis la komenco de lia granda sukceso kiel koncertisto. La sekvan jaron, Ysaÿe ricevis katedron ĉe la Konservatorio de Bruselo, la ĉefurbo de lia patruja Belgio. Tiel komencis lian karieron kiel instruisto, okupo kiu restis unu el liaj ĉefaj post kiam li forlasis la konservatorion en 1896 ĝis liaj plej lastaj jaroj.

Dum lia posteno kiel profesoro ĉe la Konservatorio, Ysaÿe daŭre iris sur koncertturneojn ĉie tra Eŭropo, Rusio kaj Usono. Malgraŭ sanproblemoj, precipe la kondiĉo de liaj manoj (verŝajne kaŭzita de diabeto), Ysaÿe estis ĉe lia plej bona dum ludado, kaj multaj bonkonataj komponistoj tie dediĉis kelkajn el iliaj plej bonaj verkoj al li. Tiuj komponistoj inkluzivis Claude Debussy, Camille Saint-Saëns, César Franck kaj Ernest Chausson.

Ĉar liaj fizikaj malsanoj pliiĝis kaj limigis liajn agadojn, Ysaÿe turniĝis pli kaj pli al instruado kaj al sia frua amo, komponado. Inter la plej famaj el liaj verkoj estas ses sonatoj por neakompanata violono, Opus 27, kiun li dediĉis al virtuozaj violonistoj, inkluzive de Josef Szigeti, Jacques Thibault, Fritz Kreisler kaj aliaj. Sonato sen akompano por violonĉelo, opus 28, sonato por du violonoj, ok poemoj por diversaj solistoj (unu aŭ du violonoj, violono kaj violonĉelo, arĉa kvarteto) kaj orkestro: elegia poemo, poemo de ekstazo, vintra kanto, nokta poemo ktp., aŭ eĉ por arĉa orkestro sen kontrabasoj (malkovrenda poemo), 2 arĉtriopoj, kvinopo, kaj unu opero en la valona : "Pier li Houyeu", verkita je la fino de lia vivo.

 
Eugène Ysaÿe

Kiel prezentisto, Ysaÿe estis alloga kaj tre originala violonisto. Pau Casals asertis ke li neniam aŭdis violoniston ludi puran kaj precizan muzikon antaŭ ol Ysaÿe kaj Károly Flesch priskribis lin kiel "la plej imponan kaj individuan violoniston kiun mi iam aŭdis."

Ysaÿe havis grandan kaj flekseblan sonon, kiun influis vasta gamo de vibratonuancoj, komencante de tute sen vibrato ĝis tre forta vibrato. Pri tio li diris: "Vi ne ĉiam devas vibri per vibrato, sed vi ĉiam devas vibri." Kvankam, kiel multaj el liaj samtempuloj, li uzis portamento pli ofte ol modernaj muzikistoj, li faris tion kun diskreteco kaj gusto kaj neniam kiel pure teknika helpo. Lia modus operandi estis, laŭ li: "neniu rimedo kiu ne celas servi emocino, poezion, koron."

La plej karakteriza trajto de la interpretoj de Ysaÿe estis, eble, lia lerta robato. "Kiam li ŝtelis tempon de unu noto, li resendis ĝin fidele en kvar taktoj," la dirigento Sir Henry Wood diris pri li, tiel permesante al lia akompananto konservi striktan ritmon apud lia libera cantilena. Tia rubato konvenas al la priskribo de la rubato de Frédéric Chopin, sed el ĉiuj fruaj prezentoj registritaj, nur la ludado de Ysaÿe fidele ekzempligas ĝin.

Ysaÿe kiel artisto ne estis same bona kaj sperta laŭ la mezuro de la tuta repertuaro; Kvankam li estis tre aprezita por liaj interpretoj de Bach kaj Beethoven, li estis ĉe sia plej bona en la verkoj de pli modernaj komponistoj, tiuj de la malfrua romantika periodo kaj de la frua moderna periodo. Max Bruch, Camille Saint-Saëns kaj César Franck, precipe, konsideris lin la plej bonega en iliaj interpretoj, kaj en la verkoj de tiuj kaj similaj komponistoj li estis sendube unua kaj ĉefe. Lia tekniko estis nekredeble brila kaj polurita, sed li neniam uzis ĝin sen muzika celo en menso. En ĉi tiu signifo, li povas esti vidita kiel la unua el la modernaj violonistoj, kies tekniko estas liberigita de la kaŝpasejoj kaj interspacoj de artistoj kiuj antaŭis ilin, sed ne estas celo en si mem, sed prefere servas la muzikon prezentitan en ĝi.

En 1931 fine venkis lin diabeto. Post kiam la akumula difekto necesigis la amputon de lia maldekstra gambo, Eugène Ysaÿe mortis kaj estis entombigita en Bruselo.

Elizabeth reĝino de la Belgoj fondis internacian violonkonkurson en Bruselo en lia nomo, en 1937. La unua gajninto de ĉi tiu konkurso estis David Ojstraĥ.

Verkaro redakti

 
La tombo de Eugène Ysaÿe
 
Busto de Eugène Ysaÿe en Lieĝo

Verkaĵoj por solluda violono redakti

  • 6 Sonatoj por solluda violono, Op. 27 (ĉiu dediĉita al malsama fama violinisto kaj verkita en iliaj respondaj stiloj)
    • Sonato No. 1 ("Joseph Szigeti")
    • Sonato No. 2 ("Jacques Thibaud")
    • Sonato No. 3 ("George Enescu")
    • Sonato No. 4 ("Fritz Kreisler")
    • Sonato No. 5 ("Mathieu Crickboom")
    • Sonato No. 6 ("Manuel Quiroga")
  • 10 Preludoj (Ekzercoj por violono), Op. 35
  • Étude postmorte
  • Cadenza por Beethoven, violona koncerto Op.61, 1a mov. (1888–89)
  • Cadenza por Mozart, violona koncerto K.216, 1a, 2a kaj 3a mov.
  • Cadenza por Ĉajkovskij, violona koncerto Op.35, 1a mov.
  • Cadenza por Brahms, violona koncerto Op.77, 1a mov.

Verkaĵoj por violono kaj piano redakti

  • Du Mazurkoj de Salon, Op.10 (1884) [Ne.1 'Dans le lointain'. Takto di Mazurka; No.2 'Mazurka'. Moderato]
  • Lointain passé, Mazurka No.3 en B minoro, Op.11 (1893)
  • Poème élégiaque, Op. 12
  • Rêve d'enfant, en -Plata majoro, por violono kaj piano (aŭ orkestro) Op.14
  • "Paganini Varioj", sur 24a Caprice (eldonita 1960)
  • "Caprice post la Studo en la formo de Waltz, Op. 52/6" (komponita de Camille Sanktulo-Saëns, aranĝita de Ysaÿe)
  • Deux célèbres Arias (komponita de J.S. Bach kaj G.F. Handel, aranĝita de Ysaÿe)
  • Valso en E minora Op. postmorte. [KKIVa/15] (komponita de Frédéric Chopin, aranĝita de Ysaÿe)
  • Ballade No. 1 en G minoro, Op. 23 (komponita de Frédéric Chopin, aranĝita de Ysaÿe)
  • Légende norvégienne.

Ĉambraj verkaĵoj redakti

  • Sonato por solluda violonĉelo, en C minoro, Op.28 (1924) [1. Grave; 2. Intermezzo; 3. En modo di Recitativo; 4. Finale. Con brio]
  • Sonato por du violonoj, en A minoro, Op. postmorte. (1915) [1. Poco lento, maestoso – Allegro fermo; 2. Allegretto poco lento; 3. Finale. Allegro vivo e con fuoco)
  • Arĉa Triopo No.1, Op. 33, a.k.k "Le Chimay" (1927) [Molto lento – Allegro non troppo – Lento ben sostenuto – Allegro non-troppo – Allegro poco presto]
  • Arĉa Triopo No.2, Op. 34 (1927) [Allegro assai – Lento]
  • Triopo “Le Londres” por 2 violonoj kaj aldoviolono
  • Arĉa Kvinopo, en B minoro, Op.15, por 2 violonoj, 2 aldoviolonoj kaj violonĉelo "à mon frère Théophile" (1894) [Grava et lent – Allegro]
  • Arĉa Kvarteto
  • "Paganini Varioj" por Arĉa Kvarteto

Orkestraj verkaĵoj redakti

  • Brabançonne en D majoro, por orkestro (1918)
  • Exil, por arĉa orkestro sen duoblaj basoj, Op.25 (1917)

Concertante laboroj redakti

  • Saltarelle carnavalesque, en A minoro, por violono kaj orkestro (aŭ piano) Op.11
  • <i id="mwASY">Poème élégiaque</i> (Poème No.1) en D minoro, por violono kaj piano Op.12 (1892/3) [reĝisorita de Jacques Ysaye]
  • Au rouet (Poème No.2), por violono kaj orkestro, Op.13
  • Skando d'hiver (Poème No.3), en B minoro, por violono kaj orkestro (aŭ piano), Op.15 (1902) [sama muziko de Arĉa Kvinopo]
  • Méditation, por violonĉelo kaj orkestro, Op.16
  • Berceuse, en F minoro, por violono kaj orkestro, Op.20
  • Extase (Poème No.4), por violono kaj orkestro, Op.21 (dediĉita al Mischa Elman)
  • Sérénade, por violonĉelo kaj orkestro, Op.22
  • Les neiges d'antan (Poème No.5), por violono kaj orkestro, Op.23 (1911)
  • Divertimento, por violono kaj orkestro (aŭ piano) Op.24 (1921) [1. Molto moderato; 2. Allegro non-troppo vivo]
  • Amitié (Poème No.6), por 2 violonoj kaj orkestro, Op.26
  • Poème nocturne (Poème No.7), por violono, violonĉelo kaj orkestro, Op.29
  • Harmonies du soir (Poème No.8), por Arĉa kvarteto kaj orkestro, Op.31
  • Fantasia, por violono kaj orkestro, Op.32
  • violona koncerto No.8 (reĝisorita de Jacques Ysaÿe) [I. Grava e lento poco mesto; II. Andante non-troppo; III. (Kun neniu takta indiko)]
  • violona koncerto No.?, En E minoro, por violono kaj orkestro [I. Allegro appassionato ne troppo vivo]

Operoj redakti

  • Piére li houyeû (Pierre le mineur) 1931 (Originalo en la valona, eble la nura opero komponita por libretto en tiu lingvo)

Elektita diskografio redakti

[Released on CD, Sony Classical MHK 62337, 1996]

Referencoj redakti

  1. ↑ Stokes, Frederick A.. [1919] (2006) “Eugène Ysaye”, Violin Mastery. Mineloa, New York: Dover Publications, p. 1–7. ISBN 978-0-486-45041-4.

Eksteraj ligiloj redakti

Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Eugène_Ysaÿe&oldid=8157117"