Filisur
publikigita versio estis patrolita je 23 maj. 2023. Estas kontrolendaj ŝanĝoj de ŝablonoj/dosieroj.
Ŝanĝoj al ŝablonoj aŭ dosieroj en ĉi tiu versio estas kontrolendaj. La stabila versio estis patrolita je 23 maj. 2023.
|
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Filisur (stacidomo). |
Filisur estas komunumo de la komunumaro Bergün kaj la distrikto Albulo en Kantono Grizono, Svislando. Ĝi havis 456 loĝantojn je la 31-a de decembro 2009.
| Filisur | |
|---|---|
 | |
 | |
| vilaĝo • former municipality of Switzerland | |
| Kantono | Grizono |
| Distrikto | Albulo |
| Komunumaro | Bergün |
| Koordinatoj | 46° 40′ 21″ N 9° 41′ 15″ O / 46.67250 °N, 9.68750 °O (mapo)Koordinatoj: 46° 40′ 21″ N 9° 41′ 15″ O / 46.67250 °N, 9.68750 °O (mapo) |
| Nombro de loĝantoj | 456 |
| Areo | 44,49 km² |
| Alteco | 1032 m super marnivelo |
| Poŝtkodo | 7477 |
| Komunumkodo | 3522 |
 | |
Geografio redakti
La komunumo Filisur situas en la Albulovalo ĉe la kunfluejo de la riveroj Landwasser, kiu formas la sudan komunumolimon, kaj Albulo. La vilaĝocentro de Filisur situas norde de la rivero Albulo sur alta teraso. Al la komunumo apartenas ankaŭ la vilaĝeto Jenisberg sur alteco de 1504 m s.m. je la suda flanko de la rivero.
Najbaraj komunumoj redakti
Filisur limas en nordo al Schmitten, en nordoriento al Davos, en oriento al Bergün/Bravuogn, en sudo al Tinizong-Rona, en sudokcidento al Savognin, en okcidento al Tiefencastel, kaj en nordokcidento al Alvaneu.
Lingvoj redakti
Dum Filisur estis origine romanĉlingva, la montvilaĝeto Jenisberg estis valza fondaĵo kaj tial tradicie germanlingva. Pro la formigro de indiĝenoj ĉefe pro ekonomiaj kialoj kaj almigro de laborfortoj en la turisma sektoro el la Svisa Mezlando, la nombro de la romanĉlingvanoj konstante malkreskis dum la 19-a kaj 20-a jarcento. En la jaro 1880 parolis ankoraŭ 36,5% de la loĝantaro la romanĉan. Okaze de la popolnombrado de la jaro 2000 la parto de la romanĉlingvanoj falis al 3,0%, dum parolis 84,55 % la germanan kaj 6,65% la italan.
Trafiko redakti
Tra Filisur pasas la vojo n-ro 749 de Tiefencastel tra Albulopasejo al Engadino. Paralele al la pasejvojo kondukas la fama Albulolinio de Retia Fervojo. Ek de la jaro 2008 tiu fervojlinio estas Monda Heredaĵo de UNESKO. Alia linio de Retia Fervojo de Filisur kondukas al Davos tra la valo de la rivero Landwasser.
Historio redakti
La unua dokumenta mencio de Filisur datiĝas el la jaro 1262 kiel villa Fallisour. Dum mezepoko en Filisur setlis romanĉlingvanoj dum en Jenisberg ekloĝis valzoj. La Kastelo Greifenstein, kiu situis supre de Filisur estis en la 12-a jarcento sidejo de vokto. En la jaro 1394 la Senjorujo Greifenstein estis akirita de la episkopejo Koiro, kiu instalis en la kastelo la administran centron de la regiono. en la jaro 1537 la civitanoj de Filisur sin liberaĉetis de la episkopa servuteco. [1]
Kulturo redakti
En la 1950-aj jaroj sur la alpopaŝtejo Falein estis filmita la unua filmo pri la romano Heidi de Johanna Spyri.
Notoj kaj referencoj redakti
Vidu ankaŭ redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- Oficiala retejo de la komunumo Filisur
- Filisur en la Historia Leksikono de Svislando (germane, france, itale)
- Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion Filisur – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)