Luksemburgo (urbo)
Ĉi tiu artikolo temas pri la urbo Luksemburgo. Por aliaj signifoj vidu la artikolon Luksemburgo (apartigilo).Luksemburgo estas la ĉefurbo de la grandduklando Luksemburgo. Ĝi havas ĉirkaŭ 133 000 loĝantojn kaj troviĝas ĉe la kunfluejo de la riveroj Alzette kaj Pétrusse. Ĝiaj anoj nomas ĝin en la loka lingvo (luksemburga) simple d' Stad [ĉtat] = la urbo.
| Luksemburgo | |||
| luksemburge: Lëtzebuerg, france Luxembourg, germane Luxemburg | |||
| urbo | |||
 Luksemburgo
| |||
|
|||
| Lando |  Luksemburgio
| ||
|---|---|---|---|
| Distrikto | Distrikto Luksemburgo | ||
| Kantono | Kantono Luksemburgo | ||
| Konata loko | Fortikaĵo Thüngen | ||
| Riveroj | Alzette, Pétrusse | ||
| Situo | Luksemburgo | ||
| - koordinatoj | 49° 36′ 42″ N 06° 07′ 48″ O / 49.61167 °N, 6.13000 °O (mapo) | ||
| Plej alta punkto | |||
| - alteco | 402 m s. m. | ||
| Plej malalta punkto | |||
| - alteco | 230 m s. m. | ||
| Areo | 51,46 km² (5 146 ha) | ||
| Loĝantaro | 132 780 (01.01.2023) | ||
| Denseco | 2 580,26 loĝ./km² | ||
| Orogenenezo montariĝo |
Luksemburgia plataĵo | ||
| Fondita | 4-a jarcento | ||
| - urbaj rajtoj | 1244 | ||
| Urbestro | Lydie Polfer | ||
| Horzono | MET (UTC+1) | ||
| - somera tempo | MEST (UTC+2) | ||
| LAU 2 | LU00011001 | ||
| Loko de Monda heredaĵo de UNESKO | |||
| Nomo | vieux quartiers et fortifications / Altstadtviertel und Festungen (malnovaj kvartaloj kaj fortikaĵoj) | ||
| Tipo de heredaĵo | kultura heredaĵo | ||
| Jaro | 1994 (#18) | ||
| Numero | 699 | ||
| Regiono | Eŭropo | ||
| Kriterioj | iv | ||
  Situo enkadre de Luksemburgio
| |||
 Situo enkadre de Eŭropo
| |||
 Vikimedia Komunejo: Luxembourg City
| |||
| Retpaĝo: www.vdl.lu | |||
| |||
.svg)
Ĝia urbestro estas de 2013 Lydie Polfer.
Historio Redakti
La urbo evoluis en la 10-a jarcento el kastelo konstruita en 963 de la ardena grafo Sigfrido sur roko Bock' [bok]. La kastelo staris sur la restaĵoj de romia kastelo nomata Lucilinburhuc (= kasteleto).
Fine de la 12-a jarcento oni konstruis urbomuron ĉirkaŭ areo de 5 ha. En 1244 grafino Ermesinde de Namur-Luksemburgio garantiis al la bazarejo urbajn rajtojn.
En 1354 Luksemburgo iĝis duklando.
En 1815 la Viena kongreso igis ĝin suverena grandduklando.
Geografio Redakti
La urbo dividiĝas en 24 kvartalojn: Beggen, Belair, Bonnevoie/Bonneweg-Nord-Verlorenkost, Bonnevoie-Sud/Bonneweg-Süd, Supra Urbo, Cents, Cessange/Cessingen, Clausen, Dommeldange/Dommeldingen, Eich, Stacidomo, Gasperich, Grund, Hamm, Hollerich, Kirchberg, Limpertsberg, Merl, Mühlenbach, Neudorf-Weimershof, Pfaffenthal, Pulvermühl, Rollingergrund-Belair-Nord kaj Weimerskirch.
La urbocentron karakterizas la profunda valo de Pétrusse, kiu disigas la Supran Urbon de la Stacidoma Kvartalo. Ĝi estas rezervita al piedirantoj.
Eŭropa ĉefurbo Redakti
Luksemburgo estas naskiĝurbo de unu el la fondintoj de Eŭropa Unio, Robert Schuman, kaj unu el la tri oficialaj sidejoj de Eŭropa Unio, sidejo de ties jenaj jurisdikciaj kaj financaj institucioj:
- Justica Kortumo de Eŭropaj Komunumoj
- Eŭropa Investa Banko
- Eŭropa Revizora Kortumo
- Sekretariejo de la Eŭropa Parlamento
- Publikaĵa Oficejo
- Pluraj servoj de la Eŭropa Komisiono.
En 1995 kaj en 2007 Luksemburgo estis Eŭropa Kultura Ĉefurbo.
Loĝantaro Redakti
Je la 3-a de oktobro 2002 la loĝantaro de Luksemburgo konsistis el 41 726 virinoj kaj 40 542 viroj; sume, 82 268 loĝantoj.
La internaciecan karakteron substrekas la fakto, ke pli ol duono (68,73%) de la loĝantaro ne estas luksemburganoj, sed apartenas al 132 aliaj nacioj. La plej multnombraj estas:
| portugaloj | 13.865 |
| francoj | 8.029 |
| italoj | 5.649 |
| belgoj | 3.477 |
| germanoj | 2.582 |
| britoj | 1.846 |
| hispanoj | 1.393 |
| jugoslavoj | 1.235 |
Servoj Redakti
Vidu ankaŭ Redakti
Eksteraj ligiloj Redakti
- Informoj pri (urbo) Luksemburgo (urbo) en la vikio de UEA esperante
- Oficiala paĝaro de la komunuma registaro (france)
- Listo de mondaj heredaĵoj en Luksemburgo laŭ Unesko (angle, france)
- Luksemburga statistika oficejo Arkivigite je 2006-06-12 per la retarkivo Wayback Machine (angle, france)
- Kiu rajtas voĉdoni en Luksemburgo?, artikolo en UEA Facila aperinta 2023-09-14(esperante)