La Afrika Partio por la Sendependeco de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo (portugale: Partido Africano para a Independência de Guine e Cabo Verde,PAIGC) estas politika partio en Gvineo Bisaŭa ĉe la atlantika marbordo de Okcidenta Afriko. La partio estis fondita por pace akiri ka sendependecon de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo disde Portugalio, kiuj estis komence unu kolonia unuo, sed kun la tempo la partio ŝanĝis siajn praktikojn kaj aliĝis al armita lukto kaj en la 1960-aj jaroj estis unu el la ĉefaj batalantoj en la Gvinea Bisaŭa Milito de Sendependeco.

Afrika Partio por la Sendependeco de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo
Partido Africano para a Independência de Guine e Cabo verde
Flag of PAIGC.svg
Flago de PAIGC
partio
Lando  Gvineo-Bisaŭo
Estro Domingos Simoes Pereira
Fondiĝo 19-an de septembro, 1956
Ĉefa sidejo Bissau, Gvineo Bisaŭa
Ideologio demokrata socialismo, maldekstra naciismo, afrikaj naciismoj
Junulara organizaĵo African Youth Amílcar Cabral
Retejo www.paigc.gw
vdr

Ekestiĝo

redakti

PAIGC, la Afrika Partio por la Sendependeco de Gvineo kaj Kabo-Verdo estis establita en septembro 1956 kiel la Afrika Sendependeca Partio, kiu estis bazita sur la Nacia Movado por la Sendependeco de Portugala Gvineo. La partio estis fondita kiel parto de lukto por paco kaj sendependeco de la Portugala Imperio. Post multaj provoj solvi la konflikton pace, la partio turnis sin al armita konflikto en la 1960-aj jaroj kaj estis unu el la batalantoj en la milito de sendependeco de Gvineo Bisaŭa. Direkte al la fino de la milito, la partio establis marksisman partiŝtaton, ĝis plurpartia demokratio estis lanĉita en la fruaj 1990-aj jaroj. La partio venkis en la frua plurpartia elektoj en 1994, sed perdis la elekton de 1999-2000. La partio venkis en la parlamentaj elektoj en 2004 kaj la prezidant-elekto en 2005, kaj ekde tiam estas la plej granda partio en la Nacia Asembleo. La PAIGC kontrolis Kabo-Verdon, kune kun Gvineo Bisaŭa, de ĝia sendependeco en 1975 ĝis 1980. Post la militista puĉo en Gvineo Bisaŭa en 1980, la kontrolo de la partio de la Kaboverda parto estis transdonita al alia partio, la Afrika Partio por la Sendependeco de Kabo-Verdo. Tiele nun PAIGC ĉeestas nur en Gvineo Bisaŭa.

Komence

redakti

Komence de sia vojo, la partio havis ses fondintajn membrojn: la fratoj Amílcar Cabral kaj Luis Cabral, Aristis Fairera, Fernando Ports, Julio Almeida kaj Alyssa Turpin. La partio estis formita post pluraj malsukcesaj provoj establi laŭleĝan asocion, kulturan asocion kaj sportan asocion. La movado postulis la sendependecon kaj unuecon de Gvineo kaj Kabo-Verdo kaj estis simila al la movadoj estiĝintaj sub la franca kolonia imperio [1].

En la komenco, inter 1956 kaj 1959, la movado estis tre malgranda kaj ekloĝis ĉefe en Bissau, la ĉefurbo de Gvineo. La movado konsistis el grupo de homoj, kiuj estis kromnomitaj la "Malalta Burĝaro". Tiu grupo inkludis: ŝtatoficistojn, oficistojn kaj salajrigitajn dungitojn. Dum tiuj jaroj la movado laboris en provo evoluigi infrastrukturon kiu instigus publikon por partopreni en la lukto por sendependeco. La ideologio de la PAIGC-movado estis karakterizita per la foresto de mensa fiksado, aŭ la kopiado de ideologio de iliaj najbaroj. Dum oni povas diri, ke la larĝa ideologio de la partio estis konsiderita socialisma, oni ankaŭ povas vidi kombinaĵon de malsamaj karakterizaĵoj kiel la marksisma ideologio de Lenin kaj afrika socianiĝo.

Estas grave noti, ke la unuaj jaroj de la PAIGC-movado estis kompleta fiasko en la okuloj de portugala koloniismo ĉar la portugaloj neniam vidis la eblecon de dialogo kun la naciaj partioj kaj tial agis plejparte por subpremi la voĉojn de rezisto [2].

La milito kiu kondukis al la starigo de la partio

redakti

En 1959, kelkajn jarojn post la formado de la partio, ĝiaj gvidantoj kunvenis kun la celo ŝanĝi sian taktikon de rezisto, kaj decidis mobilizi la amasojn por lukto por nacia liberigo. En julio 1963 la PAIGC establis sian armean statuson en la sudo kaj akiris piedtenejon en la areo de la Mansua-Mansaba triangulo, norde de la estuaro de la Geba rivero. Gvineo Bisaŭa estis integra parto de la batalado, la portugala armeo ne plu kapablis direkti siajn trupojn, kaj ĉe ĉiuj landlimoj estis ribelaj agoj de la partio. La portugaloj starigis specialtrupon de soldatoj de elitaj unuoj por trakti la armeajn sukcesojn de PAIGC. En decembro 1963 la portugala specialtrupo komencis ataki bazojn en la sudo, la PAIGC-ĉeloj povis tiam eskapi al la proksima insulo Como [1]. Estis grave por la portugaloj konservi tiun insulon, ĉar ĝi permesis al ili kontroli la deplojon de taĉmentoj de la sudaj fortikejoj de PAIGC kaj la fluon de armiloj kaj municio de la Konakria areo. La portugala aerarmeo trafis la insulon per bomboj. La aviadiloj daŭre bombadis la tutan areon dum 75 tagoj. Tamen, la portugalaj komandantoj ne plene identigis la fuĝvojojn kaj provizvojojn de PAIGC en la sudo, kio estis malfermaĵo por sia malvenko en batalo. La multe da subteno de la partio en la Balanta regiono fortigis ilian decidon malfermi novan fronton en la Oriento. La fronto en la oriento kaŭzis la establadon de nova militforto, la FARP (Popolaj Revoluciaj Armeo-Fortoj). Domingo Ramos, estis elektita por estri la novan forton kun 600 soldatoj sub li. Dum tiu periodo la partifortikejoj estis postulataj por fortigi la areon politike kontraŭ rezisto al ili per deviga militservo en armeajn operaciojn. La batalado de la PAIGC-fortoj en la tri distriktoj intensiĝis. Ĉi tie nova milita strategio komencis kiu celis ne nur malfortigi la forton de la portugala armeo sed ankaŭ atingi ekonomian sendependecon. Tio sukcesis kaj grandaj resursekspluatatj firmaoj sur la du flankoj de la estuaro komencis retiriĝi kaj ĉesi siajn agadojn. En februaro 1964, pli da entreprenoj estis fermitaj, negative influante la komercan bilancon en Gvineo Bisaŭa. Ekzistis bezono importi pli pro la klopodoj investitaj en la batalado, kiu pliseverigis la bilanco-deficiton. La foriro de portugalaj firmaoj de Gvineo Bisaŭa markis la sukceson de PAIGC kaj ili daŭrigis la kampanjon igi la ekonomion libera de la kolonia ekspluatado. Post 229 armeaj operacioj dum du jaroj, la armea ĉeesto de la PAIGC en orienta Gvineo Bisaŭa streĉiĝis kaj rigoris. Tiu teno devigis la portugalojn ŝanĝi denove sian armean strategion. Schultz, portugala generalo, provis fortranĉi la FARP de ĝiaj du ĉefaj bazoj, sed tiuj atakoj finiĝis en fiasko kaj li decidis reveni al Lisbono. FARP-komandantoj malmuntis grandajn bazojn kaj anstataŭigis ilin kun pli malgrandaj bazoj tiel ke ili ne estus identigitaj kaj bombitaj.

En ĉi tiu punkto estis decidite, ke la kolonia armeo devus uzi aermilitadon por malfortigi la tenon de la PAIGC sur diversaj areoj de Gvineo Bisaŭa, tiel batante la nutraĵprovizan transiron kaj provante malsatigi la FARP-fortojn al morto. Preparoj por tiu atako, frue en 1967, komenciĝis kun la deplojo de armitaj helikopterpatroloj por protekti fortojn kaj disponigi armilojn kaj provizojn. La portugala atako preskaŭ paralizis la FARP, la vilaĝanoj fuĝis al najbaraj landoj kaj postlasis siajn kultivaĵojn, la soldatoj malsatis kaj komencis pridubi la militinveston. La 28-an de februaro 1968, nokte, FARP kontraŭaviadila unuo atakis Bisblancan Flughavenon, kie estis postenigita la Portugala Aera Forto. Tiu operacio frakasis la portugalan senton de sekureco en Gvineo Bisaŭa. En la fruaj 1970-aj jaroj, la FARP vastigis siajn atakojn sur ĉiuj tri frontoj. Kiel rezulto de tiu vastiĝo la portugaloj estis devigita retiriĝi. La nova reganto de la kolonio, António de Spinola, turnis sin al politika fronto per kampanjo serĉanta detrui la PAIGC-infrastrukturon en Gvineo Bisaŭa. Li volis gajni la subtenon de Gvineaj loĝantoj en la vilaĝoj disponigante ekonomiajn avantaĝojn, lanĉante sociajn kaj medicinajn disvolvajn programojn kaj pli. Krome, li establis popularajn kongresojn kiuj konsistigis asembleojn kiuj funkciis kiel konsilaj korpoj al la Gvineo-Bisaŭa registaro. Spinola ankaŭ establis infrastrukturan forton kontraŭ tiu de la PAIGC-Unuiĝinta Liberigfronto (FUL-SPINOLA). Tiuj fortoj agis sur la ĉefŝoseoj de Gvineo Bisaŭa por fortigi la loĝistikan kapablecon de la portugala armeo. Ankaŭ, afrikaj milicoj estis establitaj, civilprotektaj grupoj kunmetitaj de lokaj kamparanoj, kontraŭuloj de la PAIGC. Kontraŭ tio, la komandanto Cabral de la PAIGC-fortoj starigis similan forton kiu unuigis kontraŭulojn en komuna fronto kontraŭ la portugaloj. Spinola starigis specialan komandforton kies celo estis elimini la FARP-batalantojn. Post kiam tiu tasko estis kompletigita li malbaris la tutan PAIGC-infrastrukturon. La FARP provis rebati sed sen sukceso. Ili estis dividitaj en du specialajn fortojn: la popola milico, kaj la nacia armita forto. Ĉe tiu punkto ŝajnis ke la PAIGC pretas negoci por paco. La prezidanto de Senegalo funkciis kiel mediaciisto, sed la partioj batalis pri la partoj kiujn ili ricevos sub sia kontrolo. La portugaloj deziris la insulojn dum Cabral estis nevola prirezigni la Kabo-Verdajn Insulojn, surbaze de ilia strategia graveco por Portugalio. Cabral volis eltiri la tempon en intertraktadoj kiam liaj fortoj serĉis pezajn armilojn kaj aviadilojn faritajn en Rusio, tra kiuj ili povis kontraŭi Spinolon sur la batalkampo. En la sama tempo, Spinola agis por kidnapi la PAIGC-gvidanton Cabral, esperante ke sen li la milito finiĝos sed tio ne funkciis. En frua januaro 1973, Spinola bombis la sudon por igi rifuĝintojn moviĝi al Konakrio. Kun tiuj rifuĝintoj miksiĝis eksaj politikaj kaptitoj, agentoj de la portugaloj kaj dizertintoj de la portugala armeo. Ili komencis konspiri por faligi Cabral kaj poste murdi lin. La murdo de Cabral havis pozitivan efikon al la armea strategio de la PAIGC, la subtenantoj esprimis persistemon rebati kaj venĝi. En septembro 1973, la PAIGC deklaris la liberigitajn regionojn sendependa ŝtato de Gvineo Bisaŭa. 75 landoj agnoskis ĝin kiel unupartian ŝtaton. La Organizaĵo por Afrika Unueco agnoskis la novan landon kiel sian 42-an membron. La Ĝenerala Asembleo de UN decidis, ke Portugalio devus ĉesi malamikecojn kaj retiriĝi kun siaj fortoj. La batalado inter la PAIGC kaj la portugaloj daŭris ĉe tiu punkto, sed la portugaloj ŝajnis esti perdinta sian volon batali. En majo 1974 la nova portugala registaro konsentis pri batalhalto kaj intertraktadoj. En julio 1974 Spinola mem donis sendependecon al Gvineo Bisaŭa prelegante en la televido. Tiun saman monaton la portugaloj komencis retiriĝi, kaj en oktobro 1974 Gvineo Bisaŭa estis jam sub la kontrolo de la PAIGC [3].

Karakterizo kaj ideologio

redakti

La PAIGC partio estis la sola partio kiu estis agnoskita kiel socialisma liberiga movado fare de la nordeŭropaj landoj, Vatikano kaj Unuiĝintaj Nacioj [4].

La ideologio kaj valoroj de la partio reflektis ideologion, kiu esprimis la suverenan volpovon de la popolo kaj kredis, ke la kolonia sistemo (en ĉi tiu kazo - la portugala) devas esti detruita kaj ke ĝia strukturo kaj sekvoj ne devas trapenetri la postkolonia epoko. Krome, ideologio kaj vizio diris, ke la homoj estas tiuj, kiuj faros la revolucion ĉar ili havas la realan potencon [5].

Partianoj kredis, ke unueco eblas inter la gvidantoj de la partio kaj la kampara popolo kaj kune kun politika edukado, la kampara popolo povas fariĝi signifaj ludantoj en la lukto por nacia liberigo kaj sendependeco. Krome, la ideologio diras, ke la plej granda minaco al sendependeco povas veni de altrangaj figuroj (gvidantoj) ene de la movado mem kaj oni devas esti singarda. La partio ankaŭ kredis je homan integrecon kiu emfazis la aktivan implikiĝon de civitanoj kune kun la vizio de ŝtato kun socialisma populara demokratio kiu kredis je eterna pluralismo.

Krome, aliaj valoroj en la kompreno de la partio inkludis kredon je adaptita kaj integra aliro al agrikultura evoluo kaj integra integriĝo de la kampara loĝantaro kaj lokaj socialismaj kaj politikaj interesgrupoj kune kun grupoj de veteranoj, vilaĝaj komitatoj kaj tradiciaj gvidantoj en ĉiuj areoj de la lando - ekonomiaj, politikaj, sociaj kaj kulturaj kune kun malgrandigo de la breĉoj inter la klasoj en Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo.

La partio organizis fruan politikan opozicion al portugala kolonia regado kaj ankaŭ faris multon por produkti strikojn de laboristoj en la ekonomio. Post renkonto kun la portugalaj aŭtoritatoj en 1959 (masakro de Pidjiguiti) la partio ŝanĝis sian agadon kaj aliron - la rezista agado de la partio estis transdonita al la kamparaj lokoj (kie la aktivuloj povis agi kun malsamaj taktikoj kaj gerilo). En 1963 ili komencis ĉampionadi malferme kaj elmontris al la milito de sendependeco de Gvineo kaj Kabverdo portugala [5].

Kulture, la partio rekomendis la studon de la gvinea kaj kaboverda identeco de tiuj popoloj kaj precipe de ilia apartigo de la portugala identeco kiu transprenis ilian landon, en kunteksto de nacia liberigo, klaskonscio kaj marksisma teorio. La partio kredis, ke kulturo estis la ŝlosilo al nacia liberigo. Kadre de la ideologio, la partio formulis procezon de "re-afrikaniĝo" - per tiu ĉi procezo, la afrika elito, kiu multe laboris por eduki kaj dungi la popolon, re-brakumu la indiĝenojn kaj afrikan kulturon kaj laboru por integriĝo en popola kulturo. Nur tiel ili kredis, ke afrikaj gvidantoj povus rekrei kulture kaj psikologie sendependan socian kaj nacian identecon - kaj disvolvi naciisman spiriton al la kamparanoj, kies vivoj plejparte ne estis nutrita de imperiismo. La partio emfazas nacian konscion kaj indiĝenan evoluon kaj tial ĝis hodiaŭ tiuj opinioj restis gravaj en nuntempaj diskutoj de afrika evoluo kaj la limoj de postkoloniaj registaroj trans la kontinento [6].

Internacia subteno

redakti

En ĝiaj fruaj jaroj da operacio la partio funkciigis sen politika sperto, provizoj de armiloj aŭ ajnaj internaciaj rilatoj. La registaroj de najbaraj Senegalo kaj Gvineo malpermesis partiajn agadojn ene de ĝiaj teritorioj. Akiri politikan subtenon estis la plej malfacila tasko de la partio. De 1961 ĝis 1963, kun la komenco de la angola milito de sendependeco, kaj la pliiĝo de subpremo en Gvineo, la partio komencis ricevi internacian subtenon por la unua fojo de la gvidantoj de diversaj afrikaj landoj, gviditaj fare de Seku Ture, la unua prezidanto de Gvineo. La politika propagando de la partio por la liberigo de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo estis tiel disvastigita ene kaj ekster la lando ke en septembro 1973 kiam la partio deklaris sendependecon de la nova ŝtato ĝi akiris la tujan subtenon kaj rekonon de la plej granda parto de la mondo [2]

La partio gvidita fare de Cabral

redakti

Amilcar Cabral estis naciisma gvidanto, afrika pensulo, fondinto kaj ĝenerala sekretario de la Afrika Partio de Gvineo kaj Kabo-Verdo. Cabral naskiĝis la 12-an de septembro 1924 kaj mortis la 20-an de januaro 1973. Post diplomiĝo de mezlernejo en Kabo-Verdo, li daŭriĝis por studi en la Universitato de Lisbono, kie li helpis fondi asocion de afrikaj studentoj - la "Centro de Estudos Africanus". Dum liaj studoj ĉe la Universitato de Lisbono Cabral kaj kelkaj el liaj kunstudantoj estis engaĝitaj pri la evoluo de politikaj teorioj koncerne koloniismon kaj nacian liberigon. Dum lia laboro kiel agronomo (post diplomiĝo) li multe vojaĝis en Portugala Gvineo por fari esploradon pri la lando kaj ĝiaj resursoj. Kadre de lia laboro ekzistas interagado kun homoj de malsamaj kulturoj kiuj vivis en la kolonio kiu igis lin denove pripensi temojn de nacia liberigo kaj sendependeco.

En septembro 1956, kune kun kvin el liaj proksimaj amikoj, Cabral fondis la PAIGC-partion. Cabral rapide aperis kiel la grupgvidanto. Komenciĝante en 1963 Cabral kondukis sian partion al senkaŝa milito por la sendependeco de portugala Gvineo, kaj en la malfruaj 1960-aj jaroj estis la fakta reganto de partoj de portugala Gvineo kiuj ne estis okupitaj fare de la portugala armeo. En 1972 li establis la Nacian Asembleon de la gvinea popolo kiel paŝon al sendependeco.

En januaro 1973, Cabral estis pafita ekster sia hejmo en Konakrio en sendependa Gvineo. Li estis mortigita fare de Innocence Cani, veterana batalanto en la PAIGC-gerilmilitistoj, kiu verŝajne laboris kun portugalaj agentoj. En septembro de tiu jaro, la PAIGC unupartie deklaris la sendependecon de Gvineo Bisaŭa, statuso oficiale atingita la 10-an de septembro 1974. La frato de Cabral kaj fondinto de la PAIGC - Luís Cabral, funkciis kiel la unua prezidanto de la nova ŝtato.

La foriro al sendependeco kaj la divido de la partio

redakti

Ĝis 1973, la partio tenis 70% de la teritorio de la lando. La 24-an de septembro 1973, Luis Cabral unupartie deklaris la sendependecon de Gvineo Bisaŭa, kiu estis konsiderita la nura legitima politika partio en la lando. La unua platformo de la partio tuj post liberigo inkludis kelkajn esencajn klaŭzojn:

  1. Tuja kaj ampleksa sendependeco - la translokigo de la centroj de politika potenco al la kontrolo de la infanoj de la lando, kaj la forviŝo de ĉiuj koloniismaj aŭ imperiismaj elementoj en la ŝtato.
  2. Nacia unueco por la loĝantoj de Gvineo kaj Kabo-Verdo - egaleco de rajtoj kaj devoj, kunlaboro kaj unueco inter ĉiuj loĝantoj de Gvineo kaj Kabo-Verdo. Krome, malpermeso de ajna provo dividi la popolon. La partio opinias, ke nacia unueco devus esti reflektita en ĉiuj kampoj de la vivo: ekonomie, politike, socie kaj kulture. La partio ankaŭ strebas al la unuiĝo de la du landoj sub unu administrado.
  3. Afrika unueco - Post akiri sendependecon kaj krei la infrastrukturon por sendependa ŝtato, oni devis labori por la unueco de la popolo de Afriko aŭ almenaŭ krei regionan unuecon ene de la kontinento.
  4. Demokrata Registaro - Kontraŭkoloniismo, Kontraŭimperiismo - Establo de respublikana, kontraŭkolonia kaj kontraŭimperiisma demokratia reĝimo. Ĉi tiu administracio laboros por la rekono kaj protekto de homaj rajtoj. Krome, persona protekto estos provizita al ĉiuj eksterlandaj loĝantoj, kiuj loĝas aŭ laboras en la lando, kondiĉe ke ili respektas la novan leĝon.
  5. Ekonomia sendependeco - kreado de infrastrukturo por la disvolviĝo de la landa ekonomio. La partio laboros por forviŝi ajnan ligon de koloniisma aŭ imperiisma naturo. Samtempe estos starigita plano por rebonigi la politikan ekonomion kaj la privatan ekonomion de la loĝantoj.
  1. Socia egaleco por ĉiuj civitanoj - kiu inkluzivas egalecon sur tri niveloj: socia, kultura kaj akademia.

Krome, kun la sendependeco, la partio funkciis sur la armea kaj internacia frontoj samtempe. Ĝi establis politikan militforton kiu inkluzivus teran, maramean kaj aerdefendon kaj postulis la komencon de politiko de unueco kaj paco inter la mondo kaj Afriko precipe [7]. En 1976, la unua elekto okazis ekde la sendependeco de la lando. Tiuj elektoj supozeble estis liberaj kaj justaj, tamen, la Afrika Partio por la Liberigo de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo estis la sola kandidato [2]. En 1980 okazis militista puĉo kontraŭ la prezidento de Gvineo Bisaŭa kiu kaŭzis la transiron de la potencon al João Bernardo "Nino" Vieira. Kvankam la Afrika Partio por la Sendependeco de Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo oficiale restas en povo tamen ekzistis pliiĝo en la politika loko de la armeo en la lando. Ĝi tiel evoluis unue ĉar prezidanto Nino interrompis ĉiujn ligojn kun Kabo-Verdo kaj tiel ĉesigis la procezon de unuiĝo inter la du landoj [8].

Partiaj simboloj

redakti

Flago - La flago de la PAIGC estis kreita per tri ortanguloj de malsamaj koloroj. Vertikala ruĝa ortangulo kaj du horizontalaj ortanguloj - flava kaj verda. En la centro de la ruĝa rektangulo estas nigra stelo kie aperas la akronimoj PAIGC. La koloroj ruĝ-flava-verdo estas la koloroj identigitaj kun la 'tutafrikismo'. La nigra stelo simbolas Afrikon en la centro. El la flago de la partio disvolviĝis du naciaj flagoj de la landoj Gvineo kaj Kabo-Verdo. La flagoj rememorigas la partian flagon en la koloroj kaj formo de la stelo sed ĉiu nacia flago spertis ŝanĝojn laŭ la spirito de la lando. Poste Kabo-Verdo ŝanĝis la flagon identigitan kun ĝi tra la jaroj kiel paŝo simbolanta ĝian apartigon de Gvineo Bisaŭa.

Simbolo - La PAIGC simbolo havas flavan ankron bazita sur du verdaj palmoj, la inicialoj PAIGC estas ruĝa supre de la simbolo, kaj sube de la simbolo aperas la moto de la partio 'Unueco kaj Batalo' subskribita sub nigra stelo kiu aperas sur la partia flago.

La Himno - La himno de la partio estis komponita fare de Amilcar Cabral: "Suno, ŝvito, tero kaj maro, jarcentoj da doloro kaj espero; Jen la tero de niaj geavoj! La frukto de niaj manoj, la floro el nia sango, jen nia amata patrujo. Vivu la glora patrujo! La flago de lukto floras en la ĉielo. Iru, kontraŭ la fremda jugo! Ni konstruos senmortan patrujon de paco kaj progreso! Ni konstruos senmortan patrujon; Paco kaj progreso! Paco kaj progreso! Branĉoj el la sama bagaĝo, okuloj en la sama lumo, jen la potenco de nia kuniĝo! Por kanti la maron kaj la teron, tagiĝon kaj sunon. Nia lukto donis fruktojn” [9].

La partio nuntempe

redakti

Post la establado de sendependeco ĝis hodiaŭ:

Post sendependiĝo Luis Cabral iĝis prezidanto. La partio batalis por konservi la union inter Gvineo Bisaŭa kaj Kabo-Verdo. En 1974 la unuo kiu inkludis Gvineon Bisaŭan kaj Kabo-Verdon akiris sendependecon de la portugalaj insuloj. Eĉ tiam, politika agado komencis ekesti en Kabo-Verdo kaj proksimume jaron poste, Kabo-Verdo akiris sendependecon kiel ununura politika unuo. La 30-an de junio 1975 okazis ĝeneralaj elektoj kaj la 5-an de julio 1975 estis deklarita la sendependeco de la insuloj el Portugalio gvidataj de Aristides Pereira. En 1980 la efektiva disigo inter la du landoj okazis post la militista puĉo. Tiam, la 13-an de januaro 1991, okazis la unuaj plurpartiaj elektoj, en kiuj venkis unu el la novaj partioj. En 2013, la lando ŝanĝis sian oficialan nomon en ĉiuj lingvoj al la Respubliko de Cabo Verde [4].

En Gvineo Bisaŭa, Nino Vieira estis reelektita ĝenerala sekretario de PAIGC ĉe la kvara kongreso de la partio en novembro 1986. Post la enkonduko de la ideo de plurpartiaj elektoj en 1991, la unuaj plurpartiaj elektoj estis okazigitaj en 1994. Vieira venkis en la prezidant-elekto en 1994 kaj ricevis proksimume 46% de la voĉdono. En majo 1998, ĉe la Sesa PAIGC-Kongreso, Vieira estis elektita al alia kvarjara oficperiodo kiel PAIGC-prezidanto. La Gvineo-Bisaŭa Enlanda Milito kaj la puĉo kaŭzis la elpelon de Vieira de la PAIGC en majo 1999. Francisco Benante, la reformisma gvidanto de la partio kaj la nura civitano en la armea Junto, estis elektita prezidanto nome de la partio. La partio gajnis la trian plej altan nombron da sidlokoj en la senatelektoj de novembro 1999. En la leĝdonaj elektoj de 2004, la PAIGC staris kiel la plej granda partio en la lando, gajnante 31.45% de la voĉoj kaj 45 el la 100 sidlokoj en parlamento. Ili formis registaron la 4-an de majo 2004 kiam Carlos Gomes Jr. estis la gvidanto de la partio kaj iĝis ĉefministro. En marto 2007, la PAIGC faris tripartian aliancon kun la PRS kaj la Unuiĝinta Socialdemokrata Partio, kaj la tri partioj provis formi novan registaron. Tio kondukis al sukcesa strategio, kiu kulminis kontraŭ Aristides Gomes. Lia eksiĝo okazis fine de la monato, farante lokon por la nomumo, fare de la tri partioj, de nova ĉefministro, Martinho Ndafa Kabi. La sepa kongreso prezidata de PAIGC, okazinta en Gabo, komenciĝis en junio 2008. En la vetkuro por la partigvidado, Gomes Jr. estis elektita al kvinjara posteno kiel PAIGC-prezidanto. En februaro 2014, la oka kongreso de la partio okazis en la historia urbo Chacho sub la devizo "Inspirite de Cabral - unuigu kaj fortigu la PAIGC al evoluo" kaj tie Domingos Simões Pereira estis elektita kiel la partiestro [10].

En la lastaj jaroj en Gvineo Bisaŭa, José Mário Vaz venkis en la prezidant-elekto en majo 2014 je granda marĝeno de tiu, kiu alfrontas lin. Li estas la unua elektita gvidanto ekde la militista puĉo en Gvineo Bisaŭa en 2012, kiu kaŭzis, ke la lando falis en plian kaoson pro la kaoso en kiu ĝi jam estis - de korupto kaj kokainkontrabandado kaj li estas la unua kiu plenumis sian oficon en la lando sen esti renversita. Jaron post sia veno al potenco li forigis la ĉefministron kaj kolegon de la lando de la PAIGC Domingos Simões Pereira. Dum la jaroj da lia permanenta ofico, la registaro iĝis malstabila kaj plena de korupto. En la prezidant-elekto de januaro 2020, iama ĉefministro Umaro Sissoco Embaló venkis, venkante la kandidaton S-ro Pereira de la PAIGC. Estis la unua fojo en la historio de Gvineo Bisaŭa, ke ne-PAIGC-politikisto estis elektita prezidanto. Tiel, Umaro finis 46 jarojn da militista regado de la partio PAIGC en Gvineo Bisaŭa [11].

Eksteraj ligiloj

redakti

Piednotoj

redakti
  1. 1,0 1,1 Lobban, R. (1974). Guinea-Bissau: 24 September 1973 and Beyond. Africa Today, 21(1), 15-24
  2. 2,0 2,1 2,2 Chabal, P. (1981). National Liberation in Portuguese Guinea, 1956-1974. African Affairs, 80(318), 75-99. Citaĵa eraro Ne valida etikedo <ref>; la nomo ":1" estas difinita plurfoje kun malsamaj enhavoj; $2
  3. Dhada, M. (1998). The Liberation War in Guinea-Bissau Reconsidered. The Journal of Military History, 62(3), 571-593.
  4. 4,0 4,1 Martin, G. (2012). African Political Thought. NY: PALGRAVE MACMILLAN.
  5. 5,0 5,1 Bereketeab, R. (2019). Narional Liberation Movements as Government in Africa. London: Routledge.
  6. African Independence Party for Guinea and Cape Verde. (n.d.)., Britannica.com
  7. P.A.I.G.C. Programme. (1973). Pakistan Forum, 3(4), 7-6.
  8. Embaló, B. (2012). Civil-military relations and political order in Guinea-Bissau. The Journal of Modern African Studies, 50(2), 253-281.
  9. Unidade E Luta Arkivigite je 2019-12-27 per la retarkivo Wayback Machine. (n.d.)
  10. Historia do PAIGC. Arkivigite je 2020-02-25 per la retarkivo Wayback Machine (n.d.)
  11. Guinea-Bissau : Former PM Embalo wins presidential election, bbc.com. (1.1.2020).