Perigordo

Perigordo
Geografia regiono
	Blazono
regiono • historia regiono [+]
Lando	Francio
Supermara alteco	130 m [+]
- koordinatoj	45° 11′ 0″ N, 0° 43′ 0″ O (mapo)45.1833333333330.71666666666667Koordinatoj: 45° 11′ 0″ N, 0° 43′ 0″ O (mapo)
	Perigordo (Francio) Perigordo
	Perigordo (Francio) Perigordo
	Perigordo
	Vikimedia Komunejo: Périgord [+]
	v • d • r

Perigordo (franclingve Périgord, okcitane Peiregòrd aŭ Perigòrd) estas la nomo de graflando, kiu kovris la nunan departementon Dordogne (aŭ Dordonjo), en la regiono Akvitanio. La departemento Dordogne estas precipa kampara kaj posedas grandan historian, arkeologian kaj kulturan heredaĵon. Perigordo restas profunde provinco de Gujeno.

Prezento redakti

La nomo « Perigordo » venas de la gaŭla popolo Petrokoroj.

Konsisto redakti

La kvar Perigordoj.

Perigordo, en la departemento Dordogne konsistas el :

norde, la verda Perigordo (ĉirkaŭ Nontron, kaj direkte al la sudokcidento de Châlus en Limoĝio), kies koloro estas asociita al tiu de la arbaroj el klaraj kverkoj kaj kaŝtanarboj, kiuj tie kreskas kaj, pro humideco, al herbejoj. Geologie, tio estas la granita parto de Dordonjo, kiu apartenas al la centra Masivo.

centre kaj nordokcidente, el Blanka Perigordo (ĉirkaŭ Ribérac kaj Périgueux), kies nomo venas de la koloro de la kalka grundo de tiu regiono. La vastaj cerealaj kampoj alinomigis ĝin grenejo de Perigordo.

sudoriente, el nigra Perigordo (ĉirkaŭ Sarlat-la-Canéda), historie la plej malnova nomo el la kvar, la nigra pro la arbaroj el ileksokverkoj, kiuj estas tre malhelaj.

sudokcidente, el Purpura Perigordo (ĉirkaŭ Bergerac), tiu nomo estas la plej nova (1970). Ĝi ŝuldigas al turismo, tio elvokas la koloron de la folioj de vitoj aŭtune^[1]. Antaŭlonge, Bergerakio estis parto de la blanka Perigordo.

Esceptaj lokoj redakti

Dosiero:Lascaŭ2.jpg

Ĉevalo desegnita en la groto Lascaux.

En verda Perigordo: Kastelo de Puyguilhem en Villars^[2]; groto Villars; Urbo Brantôme, kromnomita Venecio de Perigordo

En Blanka Perigordo: Katedralo Saint-Front de Périgueux; La malnova urbo de Périgueux

En Nigra Perigordo: Groto Lascaux (monda kultura heredaĵo); Ĝardenoj de palaco de Eyrignac (rimarkinda gardeno); Prahistoriaj lokoj Cro Magnon en Eyzies-de-Tayac; Restaĵoj de trogloditaj loĝejoj en Moustier; Mezepokaj urboj : Sarlat-la-Canéda, Domme…; Vilaĝoj klasitaj kiel La plej belaj vilaĝoj de Francio : Beynac, La Roque-Gageac,...; Multaj kasteloj : Castelnaud, Beynac, Hautefort, Losse (rimarkinda ĝardeno)…

En Purpura Perigordo: La malnova urbo Bergerac; La mezepoka vilaĝo Issigeac, pilgrimejo^[3]pri scienco-fikcio en la jardeko de 1970; La romia vilao de Montcaret; La kastelo de Monbazillac; La malnovaj mezepokaj bastidoj Beaumont, Lalinde kaj Monpazier; La cisterciana abatejo de Cadouin; La kastelo de Biron

Historio redakti

La unua frafo, nomumita de Karolo la Granda, estis Wildbade en 778.
En 1360, Perigordo iris sub angla regado per la traktato de Brétigny.
Karlo de Orleano, grafo de Perigordo estis kaptita fine de la batalo de Azincourt, en 1415. Li restis kaptito en Anglio ĝis en 1440.
Per edikto de julio 1607, la graflando Perigordo estis kunigita al la franca reĝlando^[4].

Literaturo redakti

Jacquou le Croquant, de Eugène Le Roy, rakontas la historion de la ribelo de la kamapranoj (franclingve "croquants"), kaj la detruon de la kastelo de Herm.
En iuj romanoj de Pierre Bordage, aparte Les fables de l'Humour kaj Le Feu de Dieu, Perigordo estas la scenejo.
La Rivière Espérance, serio de tri romanoj de Christian Signol, havas por scenejo la ĉefan riveron de Perigordo, Dordogne, de departementoj Corrèze kaj Lot ĝis en Gironde.

Gastronomio redakti

Krom sia metiartaĵoj, Perigordo estas fama pro sia gastronomio kaj la produktoj de sia grundo :

la nigra trufo ;
la grashepataĵo ;
la vinoj de Bergerac (13 NRO (AOC franclingve) el kiuj Monbazillac, Pécharmant...) ;
la "papitou" (pasteĉo konsistanta el 30 % da anasa grashepataĵo) ;
la engraskonservaĵoj ;
la saŭco Périgueux ;
la « sarladaj » terpomoj ;
la pasteĉoj ;
la fruktoj : pomoj, fragoj de Perigordo (IGP), juglandoj de Perigordo (AOC) ;
la boleto ;
la kaŝtano : emblema frukto, ne apartigebla de la historio de Perigordo.

Esperanto en Perigord redakti

Vidu sub Lascaux kaj Eldonejo Dolmen

Elstaruloj redakti

Temas pri homoj, kiuj naskiĝis en tiu provinco antaŭ la kreo de la departemento Dordogne en 1790.

Étienne de La Boétie (1530-1563), verkisto.
La Calprenède, (Gauthier de Costes, siro de La Calprenède, ~1614-1663), romanisto.
Lagrange-Chancel (1677-1758), verkisto kaj pamletisto, naskiĝinta en Razac.
Jean de Losse (1504-1580), guvernisto de Henriko la Kvara, generalleŭtenanto de Gujeno.
Michel de Montaigne (1533-1592), verkisto kaj filozofo.
Jean de Vienne (1557-1608), ĝeneral kontrolisto pri financoj, prezidanto de la Revizora Kortumo en Parizo.