Imperiestra tamarino
La Imperiestra tamarino (Saguinus imperator) estas specio de tamarinoj laŭdire nomata pro sia simileco al la germana imperiestro Vilhelmo la 2-a[1]. Ĝi loĝas en la sudokcidenta Amazona Baseno, en orienta Peruo, norda Bolivio kaj en okcidentaj brazilaj ŝtatoj Akro kaj Amazonio.[2]
 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Saguinus imperator (Goeldi, 1907) | ||||||||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||||
La pelto de la Imperiestra tamarino estas ĉefe griza, kun flavecaj makuloj sur la brusto. La manoj kaj piedoj estas nigraj kaj la vosto bruna. Elstara estas ĝia longa, blanka barbo, kiu etendiĝas al ambaŭ flankoj preter la ŝultroj. La besto atingas 23–26 centimetrojn, kaj estas 35-41,5 cm longa vosto. Ĝi pezas proksimume 500 gramojn.[3][4]
Ĝi havas du subspeciojn, nome Saguinus imperator imperator kaj Saguinus imperator subgrisecens.
Fizika priskribo redakti
- (De Saguinus imperator imperator)
Estas ungegoj sur la piedfingroj kaj fingroj de ĉiu besto, krom ĝia granda piedfingro, havas najlungon. Kvankam ĝi havas definitive longajn lipharojn, ĝi ankaŭ havas preskaŭ neklareblajn blankajn harojn. Vide, tamen, la Saguinus imperator imperator havas nigran mentonon. La haroj sur la brusto kaj la ventro estas miksaĵo de ruĝaj, oranĝaj kaj blankaj haroj. Sur sia dorso, la pelto estas malhelbruna.
- (De Saguinus imperator subgrisecens)
Saguinus imperator subgrisecens, tipe havas la saman biologian strukturon kiel S. imperator imperator. Tamen ĝiaj ĉefaj diferencoj kuŝas en la variado de koloro sur ĝiaj brusto, ventro kaj brakoj. Ankaŭ, krom siaj longaj blankaj lipharoj, ĉi tiu subspecio havas grandan blankharan barbon, male al S. imperator imperator, kiu havas nur malfortajn nigrajn barbojn sur la mentono.
Krom la kolorŝanĝoj kaj videble frapanta barbo, la du tamarinoj havas esence la saman korpan strukturon. Ili estas tre malgrandaj, kompare kun plej multaj aliaj primatoj. Uzante siajn ungegojn, ili alkroĉiĝas al arbaj branĉoj, konservante konsekvencan vertikalecon en la ĝangala medio. Por navigi ilian maldensan medion, kiu tipe estas en pluvarbaroj, ili saltas kaj moviĝas rapide tra arboj, malofte tuŝante la arbaran grundon.[5]
Habitato redakti
.jpg)
Imperiestraj tamarinoj vivas plejparte en amazoniaj malaltebenaĵoj kaj pli malaltaj montaj pluvarbaroj, same kiel en restaĵoj, primaraj kaj malĉefaj arbaroj. Amazonia malaltebenaĵo tenas abundon da akvo dum alta marnivelo pro la inundado de proksimaj akvofontoj. Ĉi tio kontribuas al tre humida, tropika klimato okazonta dum la tuta jaro. [6][7][8]
Imperiestraj tamarinoj manĝas fruktojn kaj florojn, multaj el kiuj estas facile haveblaj pro iliaj florecaj vegetaĵaj vivejoj.
Multaj ankaŭ elektas konsumi bestojn, kiel insektojn kaj ranojn, depende de en kia arbaro ili troviĝas.[7]
Reproduktado kaj infana prizorgado redakti
La aĝo de unua reproduktado en imperiestraj tamarinoj estas ĉirkaŭ 16–20 monatoj, kun graveda periodo ĝis 6 monatoj. Tamarinoj estas laŭsezonaj reproduktistoj. Reproduktado baziĝas ĉirkaŭ manĝa havebleco. Plej multaj naskiĝoj okazas dum la malseka sezono, kiam manĝaj rimedoj abundas.
Tamarinaj specioj iam estis pensitaj kiel monogamaj specioj, sed observaĵoj de imperiestraj tamarinoj en la naturo montras, ke ili havas poliandrian parigadon, kun unu domina ina pariĝanto kun multoblaj viroj. Ĉi tiu pariĝa sistemo funkcias por certigi patran investon en idaro. Se ino pariĝas kun multoblaj viroj, kaj naskas genportilon, viroj estas pli verŝajne investuntoj pro la ebleco, ke unu el la beboj portos siajn genojn al la sekva generacio. Pro altaj indicoj de ĝemeliĝo aŭ multoblaj naskiĝoj en imperiestraj tamarinoj, gepatra prizorgado kaj patra investo gravas por infana postvivado. Helpantoj estas aŭ pli maljunaj idoj de la reganta ino, kiuj restis en sia naska grupo aŭ la maskloj, kiuj plej ofte interagas kun la dominanta ino.
Disvastigo redakti
Saguinus imperator troveblas en Peruo kaj en lokoj en Brazilo kaj Bolivio kiuj estas partoj de la Sud-Amazona Baseno. Imperiestraj tamarinoj estas listigitaj de la Internacia Unio por la Konservo de Naturo (IUCN) kiel specio Malplej Zorgiga, kaj estas neniuj konservadaj klopodoj celitaj rekte al ĉi tiu specio de primatoj. Populacioj de imperiestraj tamarinoj estis en kadukiĝo pro minacoj de senarbarigo kaj homa persekutado. Arbara fragmentiĝo fariĝis grandega problemo por arbaraj primataj specioj en la neotropikoj: fragmentiĝo kaŭzas limigon de la tamarinoj, kaŭzante izoladon de loĝantaroj. Imperiestraj tamarinoj situas en protektitaj areoj en Peruo kaj Bolivio. Ne estas protektitaj areoj, kiuj interkovriĝas kun la brazilaj loĝantaroj de imperiestraj tamarinoj.
Interagoj kun homoj redakti
Multaj Bestoĝardenoj observas interesajn kondutojn de imperiestraj tamarinoj tenataj en kaptiteco. Laŭ personaro ĉe la Bestoĝardeno en Jackson, Misisipio, iliaj imperiestraj tamarinoj montras bezonon de tenereco. Ili amas esti karesitaj de homaj manoj kaj kuŝi sur la dorso por indiki al siaj prizorgantoj, ke ili petas pli specialan atenton.[9]
Referencoj redakti
- ↑ Wildfacts - Emperor tamarin. BBC (April 2012).
- ↑ (2008-06-30) “Saguinus imperator (Black-chinned Emperor Tamarin, Emperor Tamarin)”, IUCN Red List of Threatened Species 2008-06-30. Alirita 2013-10-25..
- ↑ Wildfacts - Emperor tamarin. BBC (April 2012).
- ↑ (2008-06-30) “Saguinus imperator (Black-chinned Emperor Tamarin, Emperor Tamarin)”, IUCN Red List of Threatened Species 2008-06-30. Alirita 2013-10-25..
- ↑ Hershkovitz Philip. 1979. "Races of the emperor tamarin, Saguinus imperator Goeldi (Callitrichidae, Primates)"
- ↑ Brown S. kaj Lugo A. 1990. Tropical Secondary Forests. Journal of Tropical Ecology 6:1-32
- ↑ 7,0 7,1 Buchanan-Smith H.M, Hardie SM, Caceres C, Prescott M.J 2000. Distribution and Forest Utilization of Saguinus and Other Primates of the Pando Department, Northern Bolivia. Journal of Primatology 21:353-379
- ↑ (2008-06-30) “Saguinus imperator (Black-chinned Emperor Tamarin, Emperor Tamarin)”, IUCN Red List of Threatened Species 2008-06-30. Alirita 2013-10-25..
- ↑ Emperor Tamarin (Saguinus imperator). Jackson Zoo. Arkivita el la originalo je 2012-05-22. Alirita 2013-10-25. Arkivigite je 2012-05-22 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-05-22. Alirita 2020-07-27.