Vikipedio:Lingvoj/Ladinoa lingvo

Ladinoa/_Judæo_-Hispana
גודיאו-איספאנייול Djudeo-espanyol, לאדינו Ladino
Parolata en	Israelo, Turkio, Brazilo, Francio, Grekio, Makedonio, Bosnio kaj Hercegovino, Bulgario, Meksiko, Curaçao
Parolantoj	100,000 en Israelo 8,000 en Turkio 1,000 en Grekio nekonataj nombroj aliloke, neŝanĝiĝema deklinacii totale tiuj lokoj
Prononco	[_dʒuðeo_._espaɲol_]
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-2	lad

Ladinoa estas Romanca lingvo, derivis ĉefe de Malnova Kastilia lingvo (Hispana), Hebreo, Turka kaj iu Franca kaj Greko. Parolantoj estas nun preskaŭ malinkluzive _Sephardic_ (Judoj, Judas), ekzemple, en (aŭ de) Tesaloniko, Istanbulo kaj _Izmir_.

Ladinoa havas konservita la _postalveolar_ fonemoj /ʃ/ kaj /ʒ/ de Malnova Hispana, kiu ambaŭ ŝanĝis al la _velar_ /x/ en moderna Hispana; Ladinoa ankaŭ havas /x/ fonemo prenita super de Hebreo. En iu loka ĝi havas ankaŭ retenis certaj karakterizaj vortoj, tiaj _muestro_ por _nuestro_ (nia). Ĝia gramatika strukturo estas proksime al (tiu, ke, kiu) de Hispana, kun la (aldono, adicio) de multaj (termoj, kondiĉoj, terminoj) de la Hebreo, Portugala, Franca, Turka, Greko, kaj Sudaj Slavaj lingvoj dependanta sur la geografia fonto de la parolanto.

Ladinoa estas en serioza danĝero de estingiĝo ĉar multaj aŭtoĥtonaj parolantoj hodiaŭ estas kadukulo kaj ankaŭ kadukulo _olim_ ((enenmigrintoj, enenmigrintas) al Israelo), kiu havi nOT elsendis la lingvo al iliaj infanoj aŭ genepoj. Tamen, ĝi estas spertanta malgranda revivigo inter _Sephardic_ komunaĵoj, aparte en muziko. La danĝero de estingiĝo estas ankaŭ (pro, ŝuldata al) la riski de asimilado per moderna Kastilia lingvo Hispana.

Nomo de lingvo

La nomo "Ladinoa" estas varianto de "Latina". La lingvo estas ankaŭ (nomita, vokis) _Judæo_-Hispana, _Judæo_-_Espagnol_, _judeoespañol_, _Sefardi_, _Djudio_, _Dzhudezmo_, _Judezmo_, kaj _Spanyol_; _Haquitía_ (de la Araba _haka_ _حكى_, "diri") referas al la dialekto de Nord-Afriko, aparte Maroko. La dialekto de la _Oran_ areo de Alĝerio estis (nomita, vokis) _Tetuani_, post la Maroka urbo _Tétouan_, (ekde, ĉar, pro tio ke) multaj _Oranais_ (Judoj, Judas) venita de ĉi tiu urbo. En Hebreo, la lingvo estas (nomita, vokis) _Spanyolit_.

Laŭ la Ethnologue,

La nomo '_Dzhudezmo_' estas uzita per Hebreaj lingvistoj, '_Judeo_-_Espanyol_' aŭ simple '_Djudio_' per Turka (Judoj, Judas); '_Judeo_-Hispana' per Romanco (filologiistoj, filologiistas); 'Ladinoa' per _laymen_, aparte en Israelo; '_Hakitia_' per Maroka (Judoj, Judas); '_Spanyol_' per iu aliaj.

La derivaĵo de la nomo "Ladinoa" estas komplika. En antaŭ-_Expulsion_ Hispanio la vorto simple intencis "Kastilia lingvo": literatura Kastilia lingvo as klara de dialekto, kaj Kastilia lingva Romanco ĝenerale as klara de Araba. Sekva la _expulsion_, (Judoj, Judas) spoko de "la Ladinoa" al (meznombro, signifi) la tradicia buŝa traduko de la Biblio enen arkaika Hispana. Per vastigaĵa ĝi venis al (meznombro, signifi) (tiu, ke, kiu) stilo de Hispana ĝenerale, en la sama vojo (tiu, ke, kiu) (inter Kurda (Judoj, Judas)) _Targum_ havas veni al (meznombro, signifi) _Judaeo_-_Aramaic_ kaj (en Arabaj landoj) _sharħ_ havas veni al (meznombro, signifi) _Judaeo_-Araba. Por ĉi tiu kaŭzo, (aŭtoroj, aŭtoras) (ŝati, simile al) _Haim_ _Vidal_ _Sephiha_ rezervi "Ladinoa" por la tre _Hebraicized_ (formo, formi) de la lingvo uzita en religia (tradukoj, translacioj) tiaj la Ferrara Biblio, kiu estis bazita sur la tradicia buŝa versio.

Variantoj

Je la tempo de la _expulsion_ de Hispanio, la tago al taga lingvo de Hispana (Judoj, Judas) estita malgranda se ajn malsama de (tiu, ke, kiu) de aliaj Hispanoj. Tie estita tamen speciala stilo uzita por (celoj, celas) de studi aŭ traduko, esprimanta pli arkaika dialekto de Hispana, granda nombro de Hebreo kaj _Aramaic_ pruntovortoj kaj dispozicio al bildigi Hebrea vorto (mendi, ordo) laŭvorte ((ha (apartigilo), ha)-_laylah_ (ha (apartigilo), ha)-_zeh_, signifo "ĉi tiu nokto", estis bildigita la _noche_ la _esta_ anstataŭ la normala Hispana _esta_ _noche_). Kiel komencita pli supre, iuj aŭtoritatoj devus limigi la (termo, membro, flanko, termino) "Ladinoa" al ĉi tiu stilo.

Sekva la _expulsion_, la ĉiutaga lingvo estis pligrandiĝante influita ambaŭ per la lingvo de studi kaj per la loka ne-Hebrea _vernaculars_ tia Greko kaj Turka, kaj venis al esti sciata as _Dzhudezmo_: en ĉi tiu respekto la evoluo estas paralelo al (tiu, ke, kiu) de Jido. Tamen, multaj parolantoj, aparte inter la komunaĵo (korifeoj, korifeas, estroj, estras), ankaŭ havis komando de pli formala stilo pli proksima al la Hispana de la _expulsion_, nomata _Castellano_.

La _Judaeo_-Hispana dialekto de Norda Maroko, sciata as _Haketia_, estas la subjekto de apartigi artikolo.

Ortografio

Hodiaŭ, Ladinoa estas plej kutime skribita kun la Latina alfabeto, aparte en Turkio. Tamen, ĝi estas ankoraŭ iam skribita en la Hebrea alfabeto (aparte en _Rashi_ signoj), praktiko (tiu, ke, kiu) estis tre komuna, eble preskaŭ universala, ĝis la 19-a jarcento (kaj (nomita, vokis) aljamiado, analoge Araba uzado). Kvankam la Greko kaj Cirilaj alfabetoj havi estas (dungita, dungita, uzis, utiligita) en la pasinta , ĉi tiu estas malofta nuntempe. Sekva la _decimation_ de _Sephardic_ komunaĵoj (rekte tra, entute) multa de Eŭropo (aparte en nederlando kaj la Balkana duoninsulo) dum holokaŭsto la plej granda proporcio de parolantoj cetera estis Turka (Judoj, Judas). Kiel rezulto la Turka varianto de la Latina alfabeto estas larĝe uzita por eldonoj en Ladinoa. La Israela _Autoridad_ _Nasionala_ _del_ Ladinoa (akcelas, helpas) alia literumanta. Estas ankaŭ tiuj kiu, kun _Iacob_ M _Hassán_, pretendi (tiu, ke, kiu) Ladinoa devus (adopti, filigi) la ortografio de la norma Hispana lingvo.

Eble pli konservativa kaj malpli populara, aliaj laŭ kun _Pablo_ _Carvajal_ _Valdés_ sugesti (tiu, ke, kiu) Ladinoa devus (adopti, filigi) la ortografio uzita dum la tempo de la Hebrea _expulsion_ de 1492 de Hispanio. La ortografio tiama havas normigita kaj eble ŝanĝis per serio de reformas; ĝi estis fine ŝanĝita per (ortografia, orta) reformi en la 18-a jarcento. Ladinoa havas retenita iu de la prononco (tiu, ke, kiu) je la tempo de reformas havita iĝi arkaika en normo Hispana. (Adoptanta, Filiganta) 15-a jarcenta ortografio por Ladinoa devus reporti enen ekzisto la /s/ (originale /ts/) - c (antaŭ e kaj mi) kaj ç/z (cedilo): tia en _caça_, kiu estis (letero, litero) de Hispana fonto, la /s/ - ss : tiaj en _passo_ kaj la /ʃ/ - x : (ŝati, simile al) en _dixo_. La originala prononco de /ʒ/ - g (antaŭ e aŭ mi) kaj j : _mujer_, devus esti _reestablished_ kaj la /z/ (originale /dz/) - z : devus resti en Ladinoaj vortoj (ŝati, simile al) _fazer_ kaj _dezir_. La /z/ - s : en inter vokaloj (ŝati, simile al) en _casa_, devus regajni ĝia prononco sub ĉi tiu ortografio as bone. (Ŝati, Simile al) en moderna Hispana, en Ladinoa la /z/ - s estas ankaŭ (prezenti, aktuala) antaŭ m, d kaj aliaj (ŝati, simile al) en _mesmo_ aŭ _desde_. La distinga Ladinoa /ʃ/ - s : (ŝati, simile al) en _buscar_, _cosquillas_, _mascar_, _pescar_ aŭ post estas finaĵoj (ŝati, simile al) en _séis_, _favláita_ aŭ _sois_ povita esti reflektita tra skribanta x.

La diferenco inter b kaj v devus esti pli klara donanta iu (koncesioj, koncesias) al Latina literumanta, as ĉe la reflekso de intervokala -B-: eg Latina _DEBET_ > (afiŝo, posteno)-1800 Hispana _debe_, estos redoni al ĝia Malnova Kastilia lingvo _deve_ literumanta. La uzi de la (orientitaj grafeoj, duliteraĵoj, duliteraĵas) ch, ph kaj (th, -a) ( hodiaŭ /k/, /f/ kaj /t/ en normo Hispana respektive), (ceremonie, formale) reformis en 1803, devus furori uzita en vortoj (ŝati, simile al) _orthographía_, _theología_. Latina q antaŭ vortoj (ŝati, simile al) _quando_, _quanto_ kaj _qual_ devus ankaŭ esti uzita. Iu (vortobatali, argumenti) (tiu, ke, kiu) uzanta Malnova Kastilia lingva Ortografio estos nur distancaj ne-Hispanaj karakterizoj (pri, ĉirkaŭ) Ladinoa kaj krei problemoj (tiu, ke, kiu) _phonetical_ sistemoj solvi. Tamen, Klasika kaj Ora Aĝa Hispanlingva literaturo devus (konkeri, gajni) novigita (interezo, interesi), pli bona aprezo kaj komprenanta devus ĝia ortografio esti uzita denove.

Fonologio

La fonologio de la konsonantoj de Ladinoa kaj parto de ĝia vortprovizo estas pli proksima al Portugala ol al Hispana, ĉar ambaŭ retenis karakterizoj de mezepoka _Ibero_-Romanco kiu Hispana poste perdita. Kompari ekzemple Ladinoa _aninda_ ("ankoraŭ") kun Portugala _ainda_ kaj Hispana _aún_, aŭ la komencaj konsonantoj en Ladinoa _fija_, _favla_ ("filino", "parolo"), Portugala _filha_, _fala_, Hispana _hija_, _habla_. Tamen, la gramatiko de Ladinoa estas pli proksima al Hispana gramatiko. Vidu ankaŭ _Judeo_-Portugala.

Historio

Dum la Mezepoko, (Judoj, Judas) estita aparata en la evoluo de Kastilia lingvo enen prestiĝa lingvo. _Erudite_ (Judoj, Judas) tradukita Araba kaj Hebreo (laboroj, laboras) (ofte tradukita pli frua de Greko) enen Kastilia lingvo kaj (Kristanoj, Kristanas) tradukita denove enen Latina por tradonilo al Eŭropo.

Ĝis (ĵusa, lastatempa, antaŭnelonga) (tempoj, fojoj), la lingvo estis larĝe (dirita, parolata) ĉie en la Balkana duoninsulo, Turkio, la Mezoriento, kaj Nord-Afriko, havanta estas (aĉetita, alportis, alportinta) tie per Hebrea (rifuĝintoj, rifuĝintas, transfuĝintoj, transfuĝintas) _fleeing_ Hispanio sekva la _expulsion_ de la (Judoj, Judas) en 1492.

La kontakto inter (Judoj, Judas) de malsamaj regionoj kaj (langoj, langas, lingvoj, lingvas) (inkluzivanta Kataluna, _Leonese_ kaj Portugala) ellaborita (unueca, samspecigis) dialekto, jam malsama en iu (aspektoj, aspektas) de la Kastilia lingva normo (tiu, ke, kiu) estis formanta samtempe en Hispanio. La lingvo estis sciata as _Yahudice_ (Hebrea lingvo) en la Otomana imperio. En (malfrua, forpasinta) 18-a jarcento, _Enderunlu_ _Fazıl_ (_Fazyl_ ujo _Tahir_ _Enderuni_) skribita en lia _Zenanname_: "Hispanoj paroli la Hebrea lingvo sed ili estas nOT (Judoj, Judas)."

La komuna Ladinoa kaj Hispana favoris komerco inter _Sephardim_ (ofte relativaj) (limigante, limiganta) de la Otomana imperio al la Nederlando kaj la _conversos_ de Hispanio kaj Portugalio. Super tempo, korpuso de literaturo, ambaŭ _liturgical_ kaj centjarregula, ellaborita. Frua Ladinoa literaturo estis limigita al (tradukoj, translacioj) de Hebreo. Je la fino de la 17-a jarcento, Hebreo estis svenanta as la veturilo por _Rabbinic_ (komando, instruado). Tial literaturo en la populara (lango, lingvo) (Ladinoa) aperita en la 18-a jarcento, tiaj Mi'am Lo'ez kaj poeziaj kolektoj. Per la fino de la 19-a jarcento, _Sephardim_ en la Otomana imperio studis en lernejoj de la Aliancaj Izraelidoj _Universelle_. Franca iĝis la lingvo por fremdaj rilatoj (as ĝi (farita, faris, ja) por _Maronites_), kaj Ladinoa _drew_ de Franca por neologismoj. Nova centjarregula (ĝenroj, ĝenras) aperita: pli ol 300 ĵurnaloj, historio, teatro, (biografioj, biografias). Interago kun Franca ankaŭ donis vojo al la kreado de nova lingvo nomis _judeo_-_franyol_

Donita la relativa izolado de multaj komunaĵoj, nombro de regionaj dialektoj de Ladinoa aperita, multaj kun nur limigis reciproka komprenebleco. Ĉi tiu estas (pro, konvena) grande al la adopto de grandaj nombroj de (pruntvortoj, pruntvortas) de la ĉirkaŭbarantaj loĝantaroj, inkluzivanta, dependanta sur la situo de la komunaĵo, de Greko, Turka, Araba, kaj, en la Balkana duoninsulo, Slavaj lingvoj, aparte Bulgara kaj _Serbo_-Kroata.

Ladinoa estis la komuna lingvo de _Salonika_ dum la (periodo, punkto) de Turka regulo. La urbo iĝis parto de la la demotika Respubliko en 1912 kaj sinsekve (rebaptis, renomita) al ĝia originala historia noma Tesaloniko. Malgraŭ grava fajro, ekonomia korpremiteco per Grekaj aŭtoritatoj, kaj masa setlejo de Kristano (rifuĝintoj, rifuĝintas, transfuĝintoj, transfuĝintas), la lingvo restis larĝe (dirita, parolata) en _Salonika_ ĝis la _deportation_ kaj (murdo, murdi) de 50,000 _Salonikan_ (Judoj, Judas) en holokaŭsto dum la (Sekundo, Dua) Monda Milito.

Ladinoa estis ankaŭ lingvo uzita en _Donmeh_ ("_Dönme_" en Turka signifo konverti kaj referanta al (adeptoj, adeptas, kompetentaj) de _Sabbatai_ _Tsevi_ konvertita al Islamana religio per la Turka imperio) (ritoj, ritas). Ekzemplo estas la deklami _Sabbatai_ _Tsevi_ _esperamos_ ti. Hodiaŭ, la religia (praktikoj, praktikas) kaj (ritualo, ritlibro) uzi de Ladinoa aspekti al esti limigita al kadukulo (generacioj, generadoj).

La Hispana _colonization_ de Norda Afriko favoris la rolo de poligloto _Sephardim_ kiu (pontis, nazradikita, briĝita) inter Hispana _colonizers_ kaj Arabo kaj Berberaj parolantoj.

De la dek-sepa al la dek-naŭaj jarcentoj, Ladinoa estis la precipa Hebrea lingvo en la Sankta Lando, kvankam la dialekto estis malsama en iu (respektoj, respektas) de (tiu, ke, kiu) (dirita, parolata) en Grekio kaj Turkio. Iu _Sephardi_ familioj havi loĝita en Jerusalemo por jarcentoj, kaj (konfiti, konservi, konfitaĵo) Ladinoa por kultura kaj folkloro (celoj, celas), kvankam ili nun uzi Hebreo en ĉiutaga vivo.

En la dudeka jarcento, la nombro de parolantoj deklinaciis akre: tutaj komunaĵoj estis elradikigita en holokaŭsto, dum la ceteraj parolantoj, multaj de de kiu migris al Israelo, adoptita Hebreo. La registaroj de la nova (nacio-ŝtatoj, nacio-ŝtatas) kuraĝigita (komando, instruado) en la oficialaj lingvoj. Samtempe, ĝi vekis la (interezo, interesi) de (filologiistoj, filologiistas) (ekde, ĉar, pro tio ke) ĝi konservis lingvo kaj literaturo kiu ekzistis antaŭa al la normigo de Hispana.

Ladinoa estas en serioza danĝero de estingiĝo ĉar multaj aŭtoĥtonaj parolantoj hodiaŭ estas kadukulo _olim_ ((enenmigrintoj, enenmigrintas) al Israelo), kiu havi nOT elsendis la lingvo al iliaj infanoj aŭ genepoj. Tamen, ĝi estas spertanta malgranda revivigo inter _Sephardic_ komunaĵoj, aparte en muziko. Aldone, _Sephardic_ komunaĵoj en kelkaj Latinaj Amerikaj landoj ankoraŭ uzi Ladinoa. La danĝero de estingiĝo estas ankaŭ (pro, ŝuldata al) la riski de asimilado per moderna Kastilia lingvo Hispana.

_Kol_ _Yisrael_ kaj Radio _Nacional_ de _España_ teni regula radio disaŭdigas en Ladinoa. Leĝo & (Mendi, Ordo) montris epizodo kun referencoj al Ladinoa lingvo. Filmoj parte aŭ tutece en Ladinoa inkluzivi _Novia_ _que_ te _vea_ kaj Ĉiu Tempo Ni Diri Adiaŭi.

La Hebrea komunaĵo de Beogrado ankoraŭ (devizoj, devizas) parto de la Ŝabato (Preĝoj, Preĝas) en Ladinoa. La _Sephardic_ Sinagogo _Ezra_ _Bessaroth_ en _Seattle_, (Ŝtato, Stato, Stati) de Vaŝingtonio (US) estis (formita, formis) per (Judoj, Judas) de Turkio kaj la Insulo de Rodiso kaj ili uzi Ladinoa en iuj porcioj de ilia _Shabbat_ (servoj, servas). La _Siddur_ estas (nomita, vokis) _Zehut_ _Yosef_ kaj estis skribita per _Hazzan_ Isaak _Azose_.

(Kantoj, Kantas)

_Folklorists_ havi estas (kolektado, kolektante) (romancoj, romancas) kaj aliaj popolkantoj, iu (datanta, rendevuanta, daktilarbanta, daktilianta, daktanta) de antaŭ la _expulsion_.

Multaj religia (kantoj, kantas) en Ladinoa estas (tradukoj, translacioj) de la Hebreo, kutime kun malsama agordi. Ekzemple, _Ein_ k'_Eloheynu_ (aspektas, aspektoj, rigardas) tiamaniere en Ladinoa:

Ne _komo_ _muestro_ _Dio_,

Ne _komo_ _muestro_ _Sinyor_,

Ne _komo_ _muestro_ _Rey_,

Ne _komo_ _muestro_ _Salvador_.

kaj tiel plu

_Por_ _una_ _Ninya_ (A kanto de Sofio, Bulgario)	Por Knabino (traduko)
_Por_ _una_ _ninya_ (tani, sunbrunigi) _fermoza_ l'alma yo la vo _dar_ un _kuchilyo_ de _dos_ _kortes_ en el _korason_ _entro_.	Por tia bela knabino Mi estos doni mia animo duopa-(randis, eĝita) tranĉilo trapikis mia koro.
Ne mi (kotoj, kotas) ke'_stó_ _kantando_ es _lyorar_ ke _kero_ yo lOS _mis_ malina filo _muy_ (grandiozaj, grandaj) ne lOS _puedo_ _somportar_.	DON't rigardi mi; Mi am (kantado, kantanta), ĝi estas larmanta (tiu, ke, kiu) Mi (bezono, deziri, voli, manki, bezonati), mia (bedaŭroj, bedaŭras) estas (do, tiel) granda Mi povas't ursaj ilin.
Ne te lo _kontengas_ tu, _fijika_, ke _sos_ _blanka_ _komo_'l _simit_, ay _morenas_ en el _mundo_ ke _kemaron_ _Selanik_.	DON't teni via (bedaŭroj, bedaŭras), juna knabino, por vi estas blanka (ŝati, simile al) pano, estas brunhara (knabinoj, knabinas) en la mondo kiu ara fajro al Tesaloniko.
_Quando_ el _Rey_ Nimrodo (Adaptado)	Kiam Reĝa Nimrodo (traduko)
_Quando_ el _Rey_ Nimrodo al _campo_ _salía_ _mirava_ en el _cielo_ y en la _estrellería_ _vido_ _una_ _luz_ _santa_ en la _judería_ _que_ _havía_ de _nascer_ Abraham _Avinu_.	Kiam Reĝa Nimrodo estis iranta ekster al la kampoj Li estis (aspektanta, rigardanta) je paradizo kaj je la steloj Li (vidita, segilo, segi) sankta lumo en la Hebrea kvartalo [A signo] (tiu, ke, kiu) Abraham, nia patro, devas havi estas naskiĝi.
Abraham _Avinu_, Armea pastro _querido_ Armea pastro _bendicho_, la _luz_ de Israelo.	Abraham _Avinu_ [nia Patro], (multekosta, kosta) patro Benis Patro, lumo de Israelo.
_Luego_ _las_ _comadres_ _encomendava_ _que_ _toda_ _mujer_ _que_ _preñada_ _quedasse_ si ne _pariera_ al _punto_, la _matasse_ _que_ _havía_ de _nascer_ Abraham _Avinu_.	Tiam li estis (telanta, diranta) ĉiu _midwives_ (Tiu, Ke, Kiu) ĉiu gravedulino Kiu (farita, faris, ja) nOT akuŝi senprokraste estita iranta al esti mortigita ĉar Abraham nia patro estis iranta al naskiĝi.
Abraham _Avinu_, Armea pastro _querido_ Armea pastro _bendicho_, _luz_ de Israelo. '	Abraham _Avinu_, (multekosta, kosta) patro Benis Patro, lumo de Israelo.
La _mujer_ de _Terach_ _quedó_ _preñada_ y de _día_ en _día_ le _preguntava_ ¿De _qué_ _tenéis_ la _cara_ _demudada_? _ella_ ya _sabía_ _bien_ _qué_ _tenía_.	_Terach_'s edzino estis graveda kaj ĉiu taga li devus (demandi, peti) (ŝia, ŝin) Kial fari vi (aspekti, aspekto, rigardi) (do, tiel) _distraught_? Ŝi jam sciita bonege kia ŝi havis.
Abraham _Avinu_, armea pastro _querido_ Armea pastro _bendicho_, _luz_ de Israelo.	Abraham _Avinu_, (multekosta, kosta) patro Benis Patro, lumo de Israelo.
En naĝilo de _nueve_ _meses_ _parir_ _quería_ _iva_ _caminando_ _por_ _campos_ y _viñas_, su _marido_ _tal_ ni le _descubría_ _topó_ _una_ _meara_, _allí_ lo _pariría_	Post naŭ monata ŝi (bezonis, dezirita, volita, mankita, bezonatita) naski Ŝi estis marŝanta tra la kampoj kaj (vitejoj, vitejas, vinberĝardenoj, vinberĝardenas) Tia devus nOT (eĉ, ebena, para) atingi (ŝia, ŝin) edzo Ŝi (fundamenti, trovita) trogo; tie, ŝi devus akuŝi.
Abraham _Avinu_, Armea pastro _querido_ Armea pastro _bendixo_ la _luz_ de Israelo.	Abraham _Avinu_, (multekosta, kosta) patro Patro kiu benis la lumo de Israelo.
En _aquella_ _hora_ el _nascido_ _fablava_ "_Andávos_ mi _madre_, de la _meara_ yo ya _topo_ _quién_ mi _alexasse_ _mandará_ _del_ _cielo_ _quien_ mi _acompañará_ _porque_ só _criado_ _del_ _Dios_ _bendito_."	En (tiu, ke, kiu) horo la _newborn_ estis parolanta 'Preni for de la trogo, mia patrino Mi estos iu al preni mi ekster Li estos sendi de la paradizo la unu (tiu, ke, kiu) estos kuniri mi Ĉar Mi am lakeo de la benis Dio.'
Abraham _Avinu_, Armea pastro _querido_ Armea pastro _bendicho_, _luz_ de Israelo	Abraham _Avinu_, (multekosta, kosta) patro Benis Patro, lumo de Israelo.

_Anachronistically_, Abraham - kiu en la Biblio estas la tre unua (Judoj, Judo) kaj la praulo de ĉiuj kiu sekvis, de ĉi tie lia nomo "_Avinu_" (Nia Patro) - estas en la Ladinoa kanto naskiĝi jam en la _judería_, la Hebrea kvartalo. Ĉi tiu faras _Terach_ kaj lia edzino enen (Judoj, Judas), as estas la gepatroj de alia (suĉinfanoj, suĉinfanas, beboj, bebas) mortigita per Nimrodo. En (medolo, esenco), (malverŝajne, malkiel) ĝia _Biblical_ (modeli, modelo), la kanto estas (pri, ĉirkaŭ) Hebrea komunaĵo persekutis per kruela reĝo kaj atestantanta la naskiĝo de mirakla elaĉetinto - subjekto de evidenta (interezo, interesi) kaj allogaĵo al la Hebrea popolo kiu (verkis, komponita) kaj _sang_ ĝi en Mezepoka Hispanio.

La kanto (atribuas, atributoj, atributas) al Abraham eroj de la (etaĝo, rakonto) de Mosea naskiĝo (la kruela reĝo mortiganta naiva (suĉinfanoj, suĉinfanas, beboj, bebas), kun la _midwives_ (mendita, ordita) al mortigi ilin) kaj de la (karieroj, karieras) de _Shadrach_, _Meshach_, kaj _Abednego_ kiu aperis _unscathed_ de la fajro. Nimrodo estas tial farita al _conflate_ la rolo kaj (atribuas, atributoj, atributas) de du _archetypal_ kruela kaj persekutantaj reĝoj - Nebukadnezo kaj Faraono. Por pli informo, vidi la Nimroda paĝo, [1]

Ĝi estas ankaŭ (sugestita, sugestis) (tiu, ke, kiu) la kanto (depruntas, pruntas) de la Kristano _nativity_ (etaĝo, rakonto): ekzemple la mirakla lumo (tiu, ke, kiu) signalis la naskiĝo, la naskiĝo en trogo kaj la masakro de la naivaj.

_Jennifer_ Karlo kaj _Oren_ _Bloedow_ de la (Nov-Jorkio, Novjorko)-bazita (band, bando) _Elysian_ Kampoj malpremis (Lumdisko, CD) en 2001 (nomita, vokis) La _Mar_ _Enfortuna_, kiu esprimis modernaj versioj de tradicia _Sephardic_ (kantoj, kantas), multaj kantita per Karlo en Ladinoa. Estas nombro de (grupoj, grupas) en Turkio (tiu, ke, kiu) kanti en Ladinoa, rimarkinde _Janet_ - _Jak_ _Esim_ Ensemblo, _Sefarad_, LOS _Pasharos_ _Sefaradita_, kaj la porinfana ĥoro _Las_ _Estreyikas_ d'_Estambol_. Estas Brazila-naskiĝi kantisto de _Sepharadic_ fontoj (nomita, vokis) _Fortuna_ (tiu, ke, kiu) sciencaj esploroj kaj ludas Ladinoa muziko.

Specimeno

Ladinoa

El _djudeo_-_espanyol_, _djudio_, _djudezmo_ o ladinoa es la _lingua_ _favlada_ _por_ lOS _sefardim_, _djudios_ _ekspulsados_ de la _Espanya_ _enel_ 1492. Es _una_ _lingua_ _derivada_ _del_ _espanyol_ mi _favlada_ _por_ 150.000 _personas_ en _komunitas_ en Israelo, la _Turkia_, _antika_ Jugoslavio, la _Gresia_, el _Maruekos_, _Boriken_, _Mayorka_, _entre_ _otros_.

Hispana

El _judeo_-_español_ o ladinoa es la _lengua_ _hablada_ _por_ lOS _sefardíes_, _judíos_ _expulsados_ de _España_ en 1492. Es _una_ _lengua_ _derivada_ _del_ _español_ y _hablada_ _por_ 150.000 _personas_ en _comunidades_ en Israelo, _Turquía_, la Antigva Jugoslavio, _Grecia_, _Marruecos_, Puerto-Riko, Majorko, _entre_ _otros_.

Portugala

O _judeu_-_espanhol_ ou ladinoa é _língua_ _falada_ _pelos_ _sefarditas_, _judeus_ _expulsos_ de _Espanha_ em 1492. É uMA _língua_ _derivada_ fari _espanhol_ e _falada_ _por_ 150.000 _pessoas_ em _comunidades_ em Israelo, na _Turquia_, na _antiga_ _Iugoslávia_, na _Grécia_, em _Marrocos_, Porto _Rico_, _Maiorca_, _entre_ _outros_.

Angla

_Judeo_-Hispana aŭ Ladinoa estas lingvo (dirita, parolata) per la _Sephardim_, (Judoj, Judas) forpelita de Hispanio en 1492. Ĝi estas lingvo derivis de Hispana kaj (dirita, parolata) per 150,000 popolo en komunaĵoj en Israelo, Turkio, la antaŭa Jugoslavio, Grekio, Maroko, Puerto-Riko, kaj Majorko, interalie.

Referencoj

• _Hemsi_, _Alberto_: _Cancionero_ _Sefardí_
• _Molho_, Mikaelo: _Usos_ y _costumbres_ de lOS _judíos_ de _Salónica_ (1950)
• _Markus_, _Shimon_, (Ha (apartigilo), Ha)-_safa_ (ha (apartigilo), ha)-_sefaradit_-_yehudit_ (la _Judeo_-Hispana lingvo): Jerusalemo, 1965
• _Габинский_, _Марк_ А. _Сефардский_ (_еврейской_-_испанский_) _язык_ (M.A. _Gabinsky_. _Sephardic_ (_Judeo_-Hispana) lingvo, en Rusia). _Ştiinţa_: Kiŝinevo, 1992.
• _Kohen_, _Elli_; _Kohen_-_Gordon_, Dalio. Ladinoa-Angla, Angla-Ladinoa: Konciza Enciklopedia Vortaro. _Hippocrene_ (Libroj, Mendas): (Nov-Jorkio, Novjorko), 2000

Vidu ankaŭ

• _Sephardic_ (Judoj, Judas)
• Hebreaj lingvoj
• _Judeo_-Portugala
• Judismo
• Jida lingvo
• _Haketia_
• _Tetuani_
• _Şalom_
• _Mozarabic_
• _Judeo_-Latinidaj lingvoj
• _Preterite_

Eksteraj ligiloj

• Ethnologue raporto por Ladinoa
• _Ladinokomunita_, _email_ listo en Ladinoa
• La _pajina_ _djudeo_-_espanyola_ de AKI _Yerushalayim_
  • _Autoridad_ _Nasionala_ _del_ Ladinoa
• La Ladinoa Alfabeto
• _Diksionario_ de _Ladinokomunita_
• _Judeo_-Hispana (Ladinoa) je _Orbis_ _Latinus_
• Ladinoa muziko per SuZy kaj Margalit Matitiahu
• _Socolovsky_, (Sankta Hieronimo, Hieronimo). "Perdita Lingvo de Ladinoa Revigliĝis en Hispanio", Matena Redakcio, Nacia Publiki Radio, 19-a de marto, 2007.
• A hazarde elektis ekzemplo taŭga de ladinoa sur la Tutmonda TTT: La _komponente_ _kulinaria_ mi _linguístika_ _turka_ en la _kuzina_ _djudeo_-_espanyola_
• Israela Ladinoa Lingva Forumo (Hebreo)
• _LadinoType_™ - A Ladinoa (Transliterumaj sistemoj, Transliterumo) Sistemo por _Solitreo_, _Meruba_, kaj _Rashi_
• _Habla_ Ladinoa? _Sephardim_ verigi al (konfiti, konservi, konfitaĵo) lingvo Vendredo 9-a de januaro, 1998