Kreozolo

Vidu ankaŭ: Gvajakolo kaj 4-Etilgvajakolo

Kreozolo
Bastona kemia strukturo de la Kreozolo
Tridimensia strukturo de la Kreozolo
Alternativa(j) nomo(j)
p-Kreozolo
Kemia formulo	C8H10O2
CAS-numero-kodo	93-51-6
ChemSpider kodo	21105936
PubChem-kodo	7144
Fizikaj proprecoj
Aspekto	senkolora ĝis flaveca aroma likvaĵo
Molmaso	138.164 g•mol-1
Denseco	1.092 g cm−3
Mortiga dozo (LD50)	76 mg/kg (intravejne) 740 mg/kg (buŝe)
Fandpunkto	5.5 °C (41.9 ℉; 278.6 K)
Bolpunkto	o-kreozolo:191 °C m-kreozolo 203 °C p-kreozolo 202 °C
Ekflama temperaturo	o-kreozolo:81 °C m-kreozolo 86 °C p-kreozolo 86 °C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,537
Solvebleco	Akvo:Malmulte solvebla Tute solvebla en alkoholo, etero kaj benzeno
Sekurecaj Indikoj
Risko	R22 R36/37/38 R43
Sekureco	S26 S36
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xn Noca por la sano
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H302, H315, H317, H319, H320, H335
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P233, P264, P270, P271, P272, P280, P280, P301, P302, P304, P305, P312, P312, P313, P313, P321, P330, P333, P337, P338, P340, P351, P352, P362, P364, P403, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Kreozolo estas kemia komponaĵo, enhavanta la grupon fenolon, uzata kiel desinfektilo kaj malpli toksa ol fenata acido. Ĝi estas produkto estigita per seka lignodistilado aŭ per malkomponado de la neŭtrala kreozota kalisalo diluita kun sulfata acido, post akvolavado, redistilado kaj kolektado de la porcio distilanta super 219 °C.

Ĝi estas senkolora likvaĵo kiu flaviĝas kun la tempopaso, forte refraktas la lumon polarigitan kaj posedas aroman odoron tiel kiel la vanilo. Ĝi ne estas solvebla en akvo sed komplete solvebla en alkoholoj, eteroj, glacia acetata acido kaj alkalaj substancoj.

Kiam frostigita, ĝi fariĝas viskoza sed ne solida. Ĝi reduktas la arĝentan nitraton estigante spegulan restaĵon de la metalo.

Historio

En 1830, la industria kemiisto Karl von Reichenbach distilis kreozoton (miksaĵo da pluraj kreozoloj) el la fago. Pli malfrue, la fizika similareco kun la peza distilita oleo estigita el la karbogudro kondukis lin al ekzamenado pri ĝiaj antisepsaj proprecoj.

Dum la venontaj jaroj sennombraj artikoloj en medicinaj revuoj laŭdegis la virtojn de la kreozoto en la traktado de gangreno, kancervundoj, ekzemoj, impetigo kaj malbonodoraj vundoj. Kotonpecoj trempitaj en kreozoto ankaŭ estis aplikitaj en la dentokavaĵoj por havigi veran dolormalpezigon.

Malgraŭ ĝia irita naturo, kreozoto el fago eĉ estis interne uzata. Ĝi akiris nemerititan reputacion pro ĝiaj eksterordinaraj povoj kontraŭ vomemo. Respondeca medicina opinio dubis pri tio, sed samtempe asertis ke ĝi povas malpezigi diareon. Kreozoto estis ankaŭ inhalita, laŭŝajne por malpezigi bronkiajn sekreciojn. Pulma tuberkulozo estis traktita per inhalado de kreozoto kombinita kun buŝa administrado de 1 g ĉiutage.

Reakcio

• Preparado de la p-metilkatekolo per traktado de 4-metilgvajakolo kun halogenido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Literaturo

• Chemicalland21
• ChemSpider
• Flavor, Fragrance, and Odor Analysis, Second Edition, Ray Marsili
• Vanity, Vitality, and Virility: The Science Behind the Products You Love to Buy, John Milton
• Occupational, Industrial, and Environmental Toxicology, Michael I. Greenberg
• A Dictionary of Chemistry and the Allied Branches of Other Sciences, Volume 2, Henry Watts
• Lignin and Lignans: Advances in Chemistry, Cyril Heitner, Don Dimmel, John Schmidt
• Year Book of Pharmacy
• Manual of Elementary Chemistry, Theoretical and Practical, George Fownes
• Chest of books
• Encyclopedia of Pseudoscience: From Alien Abductions to Zone Therapy, William F. Williams

Kunrilataj kemiaĵoj

• 
  Krezolo
• 
  Vanilila alkoholo
• 
  Katekolo
• 
  Gajlata acido
• 
  Vanilino
• 
  Gvajakolo

Vidu ankaŭ

• Gvajakolo
• Karl von Reichenbach (1788-1869)
• Joseph Lister (1827-1912)
• Joseph Priestley (1733-1804)