Guido Gezelle

Guido Pieter Theodorus Josephus GEZELLE (naskiĝis la 1-an de majo 1830 en Bruĝo, mortis samurbe la 27-an de novembro 1899) estis flandra lirika verkisto, satiristo, lingvisto, ĵurnalisto kaj tradukisto. Li precipe konatiĝis pro siaj poemoj pri la naturo kaj sia figura lingvaĵo.

Guido Gezelle
Persona informo
Guido Gezelle
Naskonomo	Guido Pieter Theodorus Josephus Gezelle
Naskiĝo	1-an de majo 1830 (1830-05-01) en Bruĝo
Morto	27-an de novembro 1899 (1899-11-27) (69-jaraĝa) en Bruĝo
Tombo	Centra Tombejo de Bruĝo tomb of Guido Gezelle (en) vd
Religio	katolikismo vd
Lingvoj	nederlanda • okcidentflandra • angla • franca • germana • latina • greka vd
Loĝloko	Bruĝo • Roeselare • Bruĝo • Bruĝo • Bruĝo • Bruĝo • Bruĝo • Kortrejko • Kortrejko • Kortrejko • Kortrejko • Kortrejko • Bruĝo • Bruĝo vd
Ŝtataneco	Belgio vd
Alma mater	Grandseminario de Bruĝo (1850–1854) Klein Seminarie Roeselare (en) (1846–1849) Episcopal College Our-Lady Ter Duinen (en) (1841–1846) vd
Familio
Patro	Pieter Jan Gezelle (en) vd
Patrino	Monica De Vriese (en) vd
Gefratoj	Louise Gezelle (en) , Florence Gezelle (en) , Romaan Gislijn Gezelle (en) kaj Joseph Gezelle (en) vd
Parencoj	Maria Magdalena Gezelle (en) (nevino) Maria Constantia Gezelle (en) (onklino) Maria Josepha Gezelle (en) (onklino) Catherine de Kyvere (en) (duaranga kuzino) Maria Philomena Lateur (en) (nevino) Marie Elise Amandine Lateur (en) (nevino) Dymphna Gezelle (en) (nevino) Hortense Gezelle (en) (nevino) Philomena De Smet (en) (bofratino) Pieter Jozef Gezelle (en) (avo) Anna Theresia Morice (en) (avino) Jozef De Vriese (en) (avo) Isabella Rosa De Riemaecker (en) (avino) Clara De Vriese (en) (onklino) Coleta De Vriese (en) (onklino) Amelia De Vriese (en) (onklino) Josephus De Vriese (en) (onklo) Karel De Vriese (en) (onklo) Eugenius De Vriese (en) (onklo) Leon De Vriese (en) (onklo) Rosalie Van Craeymeersch (en) (onklino) Reine De Bal (en) (onklino) Jacobus Gezelle (en) (onklo) Pieter Frans Gezelle (en) (onklo) Catharina Gezelle (en) (onklino) Michaël Dominique Gezelle (en) (onklo) Maria Theresia Debusschere (en) (onklino) Constantia Franciscus Dilgat (en) (onklino) Barbe Theresia Malfait (en) (onklino) Charles Louis Dedeurwaerder (en) (onklo) Jozef Gezelle (en) (nevo) Georges Gezelle (en) (nevo) Caesar Gezelle (en) (nevo) Mathilde Gezelle (en) (nevino) Stijn Streuvels (nevo) Karel Lateur (en) (nevo) Maria Louisa Lateur (en) (nevino) Camille Henri Joseph Lateur (en) (nevo) Melanie De Vriese (en) (nevino) Mathilde De Vriese (en) (nevino) Mathilde De Kyvere (en) (duaranga kuzino) Ludovica Giselina De Vriese (en) (kuzino) Maria Theresia De Vriese (en) (kuzino) Karel De Vriese (en) (kuzo) Karel Lodewijk De Vriese (en) (kuzo) Karel Lodewijk De Vriese (en) (kuzo) Mathilde Guislena De Vriese (en) (kuzino) Theodorus De Vriese (en) (kuzo) Felix Rigardus De Vriese (en) (kuzo) Henricus De Vriese (en) (kuzo) Clementia De Vriese (en) (kuzino) Gustavus De Vriese (en) (kuzo) Elise Mathilde Maria Gezelle (en) (nevino) vd
Profesio
Alia nomo	Spoker • Trim • W(est) Vl(aming) • Loquela vd
Okupo	curate (en) (1865–1889) prorector (en) (1861–1865) profesoro (1860–1865) katolika sacerdoto (1854–1899) lerneja majstro (1854–1899) politika ĵurnalisto poeto position classification of teachers (en) spiritual director (en) folkloristo tradukisto verkisto filologo redaktoro vd
Laborkampo	Eklezio, ĵurnalismo, literaturo kaj eduka sistemo vd
Aktiva en	Roeselare • Bruĝo • Kortrejko • Bruĝo vd
Verkado
Verkoj	Rijmsnoer om en om het jaar ❦ Kerkhofbloemen ❦ Gedichten, gezangen en gebeden ❦ Tijdkrans ❦ Laatste Verzen ❦ Liederen, eerdichten et reliqua ❦ Vlaemsche Dichtoefeningen ❦ XXXIII kleengedichtjes ❦ Van den kleenen hertog ❦ De doolaards in Egypten ❦ The Song of Hiawatha ❦ Goddelijke beschouwingen ❦ Rond den heerd : een leer- en leesblad voor alle lieden. ❦ 't Jaer 30 ❦ 't Jaer 70 ❦ Loquela ❦ Biekorf. ❦ Q121735414 ❦ Q121735460 ❦ Woordentas vd
Honorigoj Honorigoj (6-a de marto 1889)  Kavaliro de la Ordeno de Leopoldo (30-a de decembro 1888)  Medalo Pro Eklezio kaj Papo (6-a de majo 1887)  honorary doctor of the Catholic University of Louvain (en) vd
Membrecoj Membrecoj Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (en) (1890–1899) Reĝa akademio por nederlandaj lingvo kaj literaturo (1886–1899) Met Tijd en Vlijt (en) (1885–1899) Comité flamand de France (en) (1884–1899) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Deveno

Lia patro, Pieter-Jan (1791-1871), originis el Heule (apud Kortrijk) kaj laboris kiel ĝardenisto en la malgranda seminario (mezlernejo preparanta al plua studado en seminario) de Roeselare. Poste li laboris en Bijloke-hospitalo en Gent kaj 37jaraĝa li iĝis gardenisto ĉe bruĝa familio Th. Van de Walle. Lia patrino, Monica De Vriese (1804-1875), estis filino de farmista familio el Wingene. Ili geedziĝis 2-an de junio 1829 kaj ekloĝis en Rolweg, kie ili povis okupi parton de la somerdomo de la familio Van de Walle. Guido Gezelle estis la onklo de la flandra verkisto Stijn Streuvels (Frank Lateur).

Biografio

Roeselare

Guido GEZELLE ĉe placo, kiu portas lian nomon en Bruĝo

Li estis ordinita pastro en Bruĝo en 1854, sed jam antaŭe li iĝis instruisto en la malgranda seminario de Roeselare. Li i.a. instruis natursciencojn kaj lingvojn kaj respondecis pri grupo de angladevenaj lernantoj. Dum du lernejaj jaroj (1857-1859) li tie estris la poesis-klason (la antaŭlastan klason de la mezlernejo).

En favora kultura etoso kaj stimulata de siaj estroj, li provis evoluigi sendependan okcidentflandran lingvon, kiu laŭ li estis tre proksima al la malnova Nederlanda lingvo. La nederlandan li trovis tro holanda kaj tro protestanta. Ekde 1858 ekestis liaj unuaj versaĵaroj Kerkhofblommen (Tombejaj floroj) kaj Dichtoefeningen (Poemekzercoj).

Bruĝo

Ĉiam Gezelle deziris iĝi katolika misiisto en Anglio sed lia revo ne realiĝis. Tamen, en 1860 li iĝis profesoro ĉe nove fondita angla seminario en Bruĝo. Jam en 1861 la seminario estis malfondita kaj samjare li faris sian unuan vojaĝon al Anglio, laŭ invito de kardinalo Nicholas Wiseman. En 1862 kaj 1863 sekvas pliaj restadoj en Anglio.

En 1865 li iĝis vicparoĥestro. En la sama jaro li estis, kun James Weale, kunfondinto de "Rond den Heerd" (Ĉirkaŭ la fajrujo), historia-kultura revuo. De 1864 ĝis 1870 li estis, plimalpli kaŝe, la ĉefrespondeculo de la ekstrem-katolika kaj kontraŭ-liberala gazeto "'t Jaer 30" (La jaro 30; en 1830 Belgio iĝis sendependa). La jaroj 1868-1872 estis malfacilaj: la katolika partio perdis la komunumajn elektojn (1869), la patro de Gezelle mortis (1871), Gezelle malsaniĝis kaj envolviĝis en kelkaj skandaloj.

Kortrijk

En 1872 Gezelle estis nomumita vic-paroĥestro en Kortrijk. Tio estis ora tempo por li. Apud liaj oficialaj taskoj restis tempo por lingvostudado (Loquela, monata revuo en kiu li aperigis malnovajn flandrajn vortojn) kaj poezio (i.a. la versaĵaroj Tijdkrans (Tempokrono, 1893) kaj Rijmsnoer (Rimperlaro, 1897). En 1886 aperis lia traduko de Hiawatha de Henry Wadsworth Longfellow. En 1896 episkopo Waffelaert petis Gezelle traduki sian teologian verkon Meditationes Theologicae nederlanden. Estis malfacala tasko kiun Gezelle nur parte povis plenumi.

Bruĝo

En marto 1899 Gezelle iĝis direktoro de angla monaĥinejo en Bruĝo. En septembro li faris, kun Waffelaert, sian sesan kaj lastan vojaĝon al Anglio. La 27-an de novembro 1899 Gezelle mortis post kelksemajna malsano.

Literatura situo

Dum la 19a jarcento la flandra literaturo disvolviĝis precipe ĉirkaŭ la kernoj Antwerpen, Bruselo kaj Gent kaj estis parte dependa de francaj kaj nederlandaj ekzemploj. Kontraŭe, la iom izolita Okcident-Flandrio klopodis konservi la historion, la lingvon kaj la katolikan religion de la propra regiono. Gezelle estis elstara figuro de tiu partikularismo.

Li estis de kampara origino kaj bone konis la naturon. Per memstudado kaj restado en erudiciaj medioj li iĝis persono kun multflankaj, sed precipe lingvaj kapabloj. Malfacilas doni al li lokon en la tradiciaj kategorioj. Gezelle estas ĝis hodiaŭ konsiderata unu el la plej gravaj poetoj kaj kreinto de la moderna nederlanda poezio.

Tradukoj en Esperanto

• Se Aŭskultas la Animo; 1900/1987; tradukis Hector Vermuyten
• Se Aŭskultas la Animo; 1900/1939; tradukis Hector Vermuyten
• La poemtradukoj de Hector Vermuyten. (Tyneverum): Aldono al la poemaro Se Aŭskultas la Animo; 1968
• De Winden; La ventoj; tradukis M. Seynaeve
• La skribisteto; 1899/1928; tradukis M. Seynaeve
• Kor' mia estas kiel flor'; 1899/1928; tradukis Hector Vermuyten
• Pri la salikoj; 1899/1928; tradukis Leon Paul Charles Cogen
• Nenio; 1899/1928; tradukis Marcel Somerling
• El Kerkhofblommen; El 'Tombejaj floroj'; 1904; tradukis M. Seynaeve
• Het schrijverke, uit 'dichtoefening'; La skribisteto; 1904; tradukis M. Seynaeve
• VI van 'de zeven hoofdzonden, uit 'Tijdkrans'; Birdoj, forflugu!; 1904; tradukis M. Seynaeve
• Geluwde legerscharen, uit 'Tijdkrans'; Unuaj folioj; 1904; tradukis M. Seynaeve
• De winden, uit 'Rijmsnoer'; La ventoj; 1904; tradukis M. Seynaeve
• Wintermuggen, uit 'Rijmsnoer'; Vintromusetoj; 1904; tradukis M. Seynaeve
• La Flandra lingvo; 1930; tradukis Hector Vermuyten
• La skribisteto; 1930; tradukis Hector Vermuyten
• Kor' mia estas kiel flor'; 1930; tradukis Hector Vermuyten
• La skribisteto; 1935; tradukis Kools, A.M.H.
• Mi amas staradi; 1930; tradukis Hector Vermuyten
• La skribisteto; 1935; tradukis Hector Vermuyten
• La malnove breviero; 1935; tradukis Hector Vermuyten
• Ho, melodi'; 1936; tradukis Redl, Fr.
• Ja kial povas ni ne; 1935; tradukis Hector Vermuyten
• Patrineto; 1935; tradukis Hector Vermuyten
• Cindra merkredo; 1937; ?
• Leviĝas la sun'; 1937; tradukis Hector Vermuyten
• Se Aŭskultas la Animo...; 1937; tradukis Hector Vermuyten
• Ho, melodi'; 1938; tradukis Redl, Fr.
• Ho kant'; 1938; tradukis Jan Van Schoor
• Ho! De l' kanaro tremsusur' !; 1938; Ewijk, H. van; SK-2 nr 6 (jun 1938)-88/89; P
• Ho kant'; 1938; tradukis Hector Vermuyten
• Se Aŭskultas la Animo; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• La Flandra lingvo; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• La skribisteto; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Susuro de l' gracila kan'; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Farmpentrado; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Mi amas staradi; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Kial ne povas ja ni; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Ho kanto; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Tiu rozo kaj tiu vespero; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Guto da poezio; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Leviĝas la sun'; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Estas al Versfaro baro; 1939; Vtradukis Hector Vermuyten
• Ne aŭdas mi vin; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Majtago; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• La najtingalo; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Nun aŭskultu al la greno; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Kor' mia kiel viva flor'; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• La krucosigno ; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• La malnova breviero; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Kia malrapida fal'... ; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Patrinjo ; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Ego Flos ; 1939; tradukis Hector Vermuyten
• Twee horsen; Du ĉevaloj; 1950; tradukis Hector Vermuyten
• De avondtrompe; La vespera korno ; 1951; tradukis Hector Vermuyten
• Het getouwe; La teksilo ; 1951; tradukis Hector Vermuyten
• La funebra irado ; 1951; tradukis Hector Vermuyten
• Versaĵetoj ; 1952; tradukis Hector Vermuyten
• Sur monto preĝis sola vi...; 1952; tradukis Hector Vermuyten
• Venu, Di', al mi ĉagrena; 1952; tradukis Hector Vermuyten
• Komt, en 'n beidt niet meer; Nun, ne atendu plu; 1952; tradukis Hector Vermuyten
• Sendu, sun', radiojn ree; 1952; tradukis Hector Vermuyten
• Komt, en 'n beidt niet meer; Nun, ne atendu plu; 1953; tradukis Hector Vermuyten
• Mietje; Manjo; 1953; tradukis Hector Vermuyten
• Ik droome alree; Mi revas jam; 1956; tradukis Hector Vermuyten
• Mietje; Manjo; 1956; tradukis Hector Vermuyten
• Dien avond in die rooze; Ĉi horo kaj ĉi rozo; 1964; Samijn, A.
• La skribisteto; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La Flandra lingvo; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Kor' mia estas flor'; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Kor' mia kiel viva flor'; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La muŝo; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La funebra irado; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La teksilo; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La vespera korno; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Du ĉevaloj; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Mi revas jam; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Manjo; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Sur monto sola preĝis mi; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Venu, Di'; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Sendu, sun'; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Nun, ne atendu plu; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• La skribisteto; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Pri la salikoj; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Nenio; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Ho, melodi'; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Ho, kant' ; 1968; tradukis Hector Vermuyten
• Ach hemellawerke; 1859; Aĥ alaŭdo; tradukis Leo De Cooman
• 't Groeit overal entwat; 1896; Ĉie kreskas io; tradukis Leo De Cooman
• Schuldeloos blommeke lief; Ĉarma floreto senkulpa; tradukis Leo De Cooman
• Egelantiere, rooske, rooske; 1860; Eglanterio, roza rozo; tradukis Leo De Cooman
• Boerke Naas; 1868; Kampulo Naz; tradukis Leo De Cooman
• Het schrijverke; 1857; La skribisteto; tradukis Leo De Cooman
• Niemands vriend; 1895; Nenies amiko; tradukis Leo De Cooman
• Zwarte dorenhagen; 1891; Nigraj kratagoj; tradukis Leo De Cooman
• Pisseblommen; 1891; Pisofloroj; tradukis Leo De Cooman
• Sempervivum tectorum; 1894; Sempervivo; tradukis Leo De Cooman

Literaturo

(eo) Petro Desmet, Gezelle - Tyneverum, Tradukado - literaturanalizo. Eseo kun multe da ekzemploj pri poemoj de la flandra verkisto Guido Gezelle esperantigitaj de Hector Vermuyten (Tyneverum), FEL, 2023, 99 paĝoj, ISBN 9789077066768

Eksteraj ligiloj

• http://www.gezelle.be/ Guido Gezelle-arĥivo de la urba biblioteko de Brugge (plej kompleta, aktualigita en 2020)
• http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=geze002 Gezelle en la Cifereca Biblioteko de la Nederlanda Literaturo
• http://www.ipernity.com/blog/paul_peeraerts/61210/?lg=eo Poemo "La najtingalo" en Esperanto-traduko
• http://users.telenet.be/griza_leono/ Arkivigite je 2008-03-18 per la retarkivo Wayback Machine Esperanto-tradukoj de Leo De Cooman
• http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*ISLN&n=12050&ct=007877&e=t16219 Gezelliana, duonjara revuo pri Gezelle-studado
• http://users.skynet.be/fonds.vanbiervliet/ Arkivigite je 2020-09-23 per la retarkivo Wayback Machine Ciferecigita versio de la Esperanto-traduko de Hector Vermuyten