Helen Keller

Helen Adams KELLER (naskiĝis la 27-an de junio, 1880 en Tuscumbia, Alabamo, mortis la 1-an de junio, 1968 en Westport, Konetikuto) estis usona verkistino kaj socia aktivulo. Ŝi estis blinda kaj surda, kaj sukcese luktis kontraŭ la barieroj de la komunikado.

Helen Keller
Persona informo
Helen Adams Keller
Naskonomo	Helen Adams Keller
Naskiĝo	27-an de junio 1880 (1880-06-27) en Tuscumbia, Alabamo
Morto	1-an de junio 1968 (1968-06-01) (87-jara) en Easton, Konektikuto
Mortis pro	naturaj kialoj [#]
Mortis per	malsano [#]
Tombo	Vaŝingtona Nacia Katedralo [#]
Religio	La Nova Eklezio [#]
Lingvoj	angla [#]
Loĝloko	Coolidge Hill Road • Dana Street [#]
Ŝtataneco	Usono [#]
Alma mater	Radcliffe College • Universitato Harvard • The Cambridge School of Weston • Perkins School for the Blind [#]
Partio	Socialisma Partio de Usono [#]
Subskribo
Familio
Patro	Arthur Henley Keller [#]
Patrino	Catherine Adams [#]
Edz(in)o	–
Parencoj	Charles W. Adams [#]
Profesio
Okupo	verkisto • oratoro • eseisto • politika aktivisto • sindikatisto • pacaktivisto • sufrageto • lingvisto • aŭtobiografo [#]
Laborkampo	eseo [#]
Aktiva dum	1903–1961 [#]
Verkado
Verkoj	La Rakonto de Mia Vivo ❦ The Frost King [#]
Honorigoj Honorigoj Prezidenta medalo de libereco • Nacia Virina Halo de Famo • Alabama Virina Halo de Famo • Konektikuta Virina Halo de Famo • Labor Hall of Honor • Kavaliro de Honora Legio • Ordeno de Sankta Savao • Knight of the Order of the Southern Cross • Knight of the Order of Merit of the Italian Republic • Order of Bernardo O'Higgins • Ordeno de la Sankta Trezoro • ordeno de Merito • Ordeno de la Suda Kruco • Ordeno de Merito de la Itala Respubliko [#]
Membrecoj Membrecoj IWW • Usona Akademio de Artoj kaj Beletro • National Woman's Party [#]
[#]	Fonto: Vikidatumoj

Helen KELLER (ĉ. 1908)

En la aĝo de 19 monatoj ŝi pro malsano iĝis blinda kaj surda. Helpe de sia persona instruistino Anne Sullivan ŝi unue lernis komuniki per palpado de la polmo. Poste ŝi lernis paroli kaj skribi, ŝi vizitis universitaton, lernis fremdajn lingvojn, verkis librojn kaj prelegis.

Vivo

Helen Keller estis naskita en Toskanio, Alabamo al kapitano Arthur H. Keller kaj Katherine (Kate) Adams Keller. Ŝi havis du pli junajn fratojn, Mildred Campbell kaj Philip Brooks Keller, kaj du duonfratojn de la antaŭa geedziĝo de ŝia patro, James William kaj Simpson Keller.

Kiam ŝi estis 19 monatojn, ŝi kontraktis malsanon, kiun kuracistoj priskribis kiel "severan obstrukciĝon en la stomako kaj cerbo", kiu estis verŝajne skarlatino malsano aŭ meningito. Keller resaniĝis, sed la malsano lasis ŝin surda kaj blinda. Ŝia konduto fariĝis neeltenebla. Kiam tiuj ĉirkaŭ ŝi ne komprenis ŝian volon, ŝi ekiris en koleregon: ŝi kuŝis sur la planko, piedbatante, batante kaj kriante. Heleno ankaŭ estis tre dorlotita, ĉar ŝiaj gepatroj, kiuj kompatis ŝin, ĉiam lasis ŝin fari kiel ŝi volas.

En 1887 ŝiaj gepatroj kontaktis Alexander Graham Bell, kiu laboris kun surdaj infanoj. Li konsilis al ili kontakti la Perkins Instituton por Blinduloj en Bostono, Masaĉuseco . La Perkins Instituto sendis Keller al Anne Sullivan kiel instruisto tiel ke ŝi povis provi trovi manieron en la psikon de Keller, tio estis la komenco de 49 jaroj da laboro kune. Sullivan tiam aĝis 21 jaroj, ankaŭ ŝi estis vidhandikapita kaj nesperta en instruado. Heleno priskribas tiun signifan tagon en sia vivo kiel "la plej bonegan en mia vivo, ĝi estas la tago kiam mia instruisto, Anne Mansfield Sullivan, venis al mi. Mi ankoraŭ estas plena de miro memorante la grandegan kontraston inter la du animoj, kiuj estis ligitaj unu al la alia tiutage."

Sullivan kaŝis la fakton de ŝia fizika handikapo de ŝia laboreja medio kaj ne permesis al ili damaĝi Helenon. Sullivan postulis kaj akiris permeson de la patro de Keller por izoli la knabinon de la resto de la familio en la kabano. Ŝia unua tasko estis eduki la dorlotitan knabinon por disciplino. Sullivan komunikis kun Keller uzante gestojn en fizika kontakto (kiel ekzemple movigo de la mano de Keller for de objekto kiu ne estu tuŝita) kaj palpadtuŝante la vizaĝon por detekti mimikojn. Sullivan provis instrui al Keller la nomojn de diversaj objektoj permesante al Keller senti ŝiajn manojn dum ŝi literumas la nomojn de la objektoj en signolingvo. Ŝi komencis per la vorto "pupo", por la pupo kiun ŝi donis al Keller, sed dum longa tempo Keller vidis ĉi tiujn signojn nur kiel ludon, ĉar ŝi ne estis elmontrita al iu lingvo ekde la aĝo de 19 monatoj. Keller ankaŭ malfacile komprenis la signojn ĉar ŝi ne komprenis, ke ĉiu objekto havas sian propran nomon. Kiam Sullivan provis instrui al Keller la vorton "taso" Keller estis tiel elĉerpita, ke ŝi rompis la tason, kiun ŝi tenis. La granda sukceso de Keller en komunikado kun ĝia ĉirkaŭaĵo venis kiam ŝi rimarkis, ke certaj movoj ke ŝia instruisto faris per sia mano simbolante la koncepton de "akvo". Ŝi tiam elĉerpis sian instruiston en siaj postuloj ricevi la nomojn de ĉiuj aliaj konataj objektoj en la mondo . Poste Sullivan povis doni al Keller ilojn por pensado kaj instrui al ŝi skribi en konvencia skribo. Inter 1888 ĝis 1890, ŝi lernis brajlon en la lernejo Perkins, kiu estas terapia lernejo por blinduloj en Bostono, Masaĉuseco. Alexander Graham Bell, provis malemigi Sullivan permesi al Heleno sekvi lingvostudoj, opiniante ke krom la instrulingvo, tiukaze la angla, la surduloj ne bezonas pli. Vidante la sukceson de Sullivan kun Heleno, Bell volis ke Sullivan instruu pli da surduloj en Perkins School. Sullivan estis nevola disiĝi de Heleno kaj impete malaprobis lian oferton. En la aĝo de dek tri jaroj Helen povis legi brajlon en multaj lingvoj: angla, germana, franca, greka kaj latina. Keller tiam lernis paroli kun la helpo de sinjorino Fuller, rektoro de lernejo por la surdmutaj infanoj en Boston, uzante la Tadoma metodon: tuŝante la lipojn de aliaj dum ili parolis kaj senti la vibrojn.

Kiam Keller estis 24, ŝi diplomiĝis kun honoroj ĉe Radcliffe College, kie Sullivan tradukis ĉiun vorton en ŝia manplato por ŝi .

La 1- an de junio 1968 , Keller mortis en sia dormo, 26 tagojn antaŭ ŝia 88-a naskiĝtago.

Publika agado kaj socia aktivado

Kun la helpo de sia grandega volforto, Heleno fariĝis mondfama oratoro. En 1903 Helen publikigis aŭtobiografion, "The Story of my life" (Rakonto de mia vivo). La libro iĝis furorlibro kaj estis tradukita en multajn lingvojn. Ŝiaj aliaj libroj ne havis la saman sukceson kaj estis venditaj en limigita nombro da kopioj. Keller sentis ke la intereso pri ŝi estis plejparte ĉirkaŭ ŝia malsano kaj eltenado, dum ŝi transiris siajn limitaĵojn kaj volis publike advokati aliajn temojn kiuj interesis ŝin. Keller faris la lukton por la handikapuloj de la sensorganoj la mision de sia vivo.

Helen Keller estis membro de la Socialista Partio de Ameriko kaj agis kaj skribis nome de la laborista klaso de 1909 ĝis 1921. Jen kiel ŝi pravigis sian decidon aliĝi al la Socialisma Partio: Mi ne amas la mondon tia, kia ĝi estas, mi provas fari ĝin iom pli la mondo, kiun mi volas, ke ĝi estu por ni .En 1912, Keller aliĝis al Industrial Workers of the World, post sentante ke parlamenta socialismo estis "dronado en la politika marĉo." Ŝi skribis pri la ekpotenco de komunismo dum la revolucio en Rusio. Keller funkciigis en vasta gamo de kampoj. Laboris por virina balotrajto kaj la antaŭenigo de la rajtoj de laboristoj .

En 1920 ŝi estis unu el la fondintoj de la The American Civil Liberties Union (Amerika Asocio por Civilaj Liberecoj), kaj kvin jarojn poste ŝi aperis antaŭ konferenco de Lions Club International kaj disponigis gravan malkovron por iliaj komunumaj agadoj, kiuj daŭras ĝis hodiaŭ. En 1960 eldonis libron "Light in my Darkness" (Lumo en mia Mallumo) kiu subtenis la instruon de la sveda mistika teologo de la 18-a jarcento, Immanuel Swedenburg.

Ekde 1924 Keller laboris por la American Foundation for the Blind (Amerika Asocio por Blinduloj), kie ŝi estis aktiva dum kvardek kvar jaroj, ĝis sia morto

Helen Keller fariĝis ano de la Socialista Partio, luktis kontraŭ militoj kaj engaĝiĝis por la rajtoj de subpremitoj. Vojaĝante tra la mondo, Keller vizitis 35 landoj inter 1946 kaj 1957.

En 1964, prezidanto Lyndon Johnson aljuĝis al ŝi la Prezidenta medalo de libereco, la plej altan civilan honoron en Usono.

La vivo de Helen Keller estis inspiro al homoj ĉirkaŭ la mondo kaj ŝia vivrakonto estis priskribita en la filmo "The Miracle Worker" (La miraklulino) kaj eĉ estis enscenigita kaj prezentita sur Broadway.

Helen Keller kaj Esperanto

Helen Keller esprimiĝis favore al "supernacia lingvo" :

"Mi konsideras Esperanton kiel grandan esperigon de miaj samsortanoj. La unua kaj la plej bona helpo al blindaj kaj surdaj homoj povas veni nur el niaj propraj vicoj, kaj ju pli ni kunagas trans ĉiujn landlimojn, des pli granda estos ankaŭ la helpo. Por supernacia interkompreniĝo oni bezonas supernacian lingvon por eviti maloportunecon de tradukoj. Inter la blinduloj, la rondo de esperantistoj konstante pligrandiĝas" .

Verkaro (elekto)

Keller verkis entute 12 publikigitajn librojn kaj plurajn artikolojn.

• The Story of My Life (membiografio, 1902)
• Optimism (eseo, 1903)
• The World I Live In (eseo, 1908)
• Midstream – My Later Life (membiografio, 1929)

En Esperanto aperis:

• Ni vojaĝas al Jugoslavio, en traduko de Branko Rajsic

Bildaro

• 

  Helen KELLER, Radcliffe Kolegio, c. 1904

• 

  Helen Keller sur usona monero

• 

  Nomo de Helen Keller en brajla skribo

Vidu ankŭa

• Surdmutuloj pri si mem

Eksteraj ligiloj

(en) Oficiala retejo de Helen Keller : helenkeller.org, La Helen Keller Servoj por blinduloj

(en) Helen Keller, referenca arkivo

(en) Alabama Honors Helen Keller and Her ‘Spirit of Courage'

(en) Helen Keller - artikoloj pri ŝi en la retejo de la Fondumo de usonaj blinduloj

(en) Helen Keller - filmetoj pri ŝi en YouTube