Leopoldo la 1-a (Sankta Romia Imperio)

Ne konfuzu ĉi tiun artikolon kun Leopoldo la 1-a (Belgio).

Leopoldo la 1-a (1658 – 1705)

• li naskiĝis la 9-an de junio de 1640.
• gepatroj: imperiestro Ferdinando la 3-a kaj Mario Anno Habsburga.
• imperiestro romia, ĉiam pligrandiganto de la imperio, apostola reĝo hungara kaj reĝo kaj princo-elektisto ĉeĥa kaj reĝo germana, kroatia, slavonia kaj lombardia, arkiduko aŭstria kaj duko stiria, karintia kaj krajna, silezia kaj transilvania, margrafo moravia kaj grafo tirola, gorizia kaj istria.
• li parolis latine, itale, hispane, germane.
• 1640 – 1654 kiel duenaskita princo li estis edukata por pastraro.
• li komponis 79 templajn komponaĵojn, 8 oratoriojn, 155 kantojn, 17 baletojn kaj kelke da teatraj ludoj.
• 1654 post morto de frato Ferdinando la 4-a li fariĝis sekvanto de la trono.
• 1656 – 1705 li fondis Universitaton en Innsbruck, Vroclavo kaj altlernejon en Olomouc kaj templon de sankta Petro en Vieno.
• 1655 kronado kiel apostola reĝo hungara.
• la 11-an de septembro de 1656 li estis kronita kiel ĉeĥa reĝo.
• 1657 post morto de sia patro li ekregis kiel Leopoldo la 1-a.
• julio de 1657 li forveturis Pragon, por ke li de tie gvidis elekton de imperiestro.
• la 1-an de februaro de 1658 Leopoldo ekvojaĝis ĝis Frankfurto ĉe Odro por la kronado.
• la 1-an de aŭgusto de 1658 okazis en Frankfurto la imperiestra kronado.
• 1663 – 1664 turkoj prireginte Slovakion, Transilvanion invadis Moravion.
• la 10-an de aŭgusto de 1664 per Vaŝvara Paco suda Slovakio restis sub superregado de turkoj.
• 1666 geedziĝo al Margareta Tereza de Aŭstrio, filino de Filipo la 4-a de Hispanio.
• 1666 – 1671 en Hungarujo eksplodis ribelo de F. Wesselényi kaj de P. Zrinský. Leopoldo venkis la ribelon kaj li lasis ekzekuti la gvidintojn.
• 1669 naskiĝo de filino Mario Antonino (edzo Maksimiliano la 2-a Emanuelo (Bavario)).
• la 1-an de novembro de 1671 Leopoldo la 1-a subskribis amikan kontrakton kun Francio promesinte, ke li ne subtenos ties malamikojn.
• 1672 la franca reĝo Ludoviko la 14-a misuzis la kontrakton kun la imperiestro klopodante konkeri hispanan Nederlandon, landon de hispanaj habsburgoj.
• 1673 Leopoldo la 1-a proklamis al li militon.
• 1673 mortis lia unua edzino kaj Leopoldo edziĝis al Klaŭdio Felicitas Tirola.
• 1676 post morto de sia dua edzino li edziĝis al Eleonoro de Palatinato-Neuburg.
• 1678 naskiĝo de filo Jozefo (pli posta reĝo kaj imperiestro).
• 1679 per Paco en Nymvegy la imperio perdis Freiburgon, centro de regiono de Breisgburg.
• la 23-an de septembro de 1679 post tio, kiam en Aŭstrio eksplodis pesto, Leopoldo transloĝiĝis en Pragon.
• aprilo de 1680 la kortego forveturis reen ĝis Vieno post tio, kiam la pesto aperis ankaŭ en Prago.
• printempo de 1680 en Bohemio eksplodis la plej granda servutula ribelo, sed kiu estis malvenkita kaj dekoj da homoj estis ekzekutita.
• 1680 novan ribelon en Hungarujo kontraŭ habsburgoj komencis magnato grafo Emerich Tököly. Helpe de turkoj li konkerinte la tutan Hungarujon akceptis titolon de hungara reĝo.
• 1683 la turkaj soldataroj almarŝis ĝis Vieno, kie ili estis malvenkita je kapo de duko Karolo Lotrina, imperiestra marŝalo. La batalon de Vieno venkis Johano la 3-a Sobieski haltante la ekspansion de Otomana Imperio al Eŭropo.
• 1684 soldataroj de Leopoldo la 1-a komencis konkeri Hungarujon. Grafo Tököly fuĝis ĝis Turkio sub ŝirmon de sultano.
• la 1-an de oktobro de 1685 naskiĝo de filo Karolo (pli posta imperiestro kaj reĝo).
• 1686 Karolo Lotrina konkeris Petrovaradinon, unu jaro post tio Beogradon kaj Transilvanion.
• 1686 mortis Mario Eleonoro, duonpatrino de la imperiestro kaj la tria edzino de Ferdinando la 3-a, kiu eĉ post morto de sia edzo retenis en la kortego de lia filo grandan respekton kaj influon.
• 1687 Leopoldo la 1-a nuligis en Hungarujo elektecon de la hungaraj reĝoj. (Andreo la 2-a en la jaro 1222 leĝigis tiun ĉi rajton al la hungara nobelaro.)
• 1688 Leopoldo priregis la tutan Hungarujon kaj poste okazis la t.n. Hombuĉado en Prešov (30 nobeloj estis ekzekutitaj kaj al vico konfiskita posedaĵo).
• 1691 Leopoldo volis malhelpi pluajn konfliktojn kun la hungara nobelaro kaj tial li permesis praktiki en kelkaj urboj evangeliajn ceremoniojn.
• 1693 – 1695 en Bohemio eksplodis ribelo de ĥodoj kaŭzita pro nerespektado de iliaj malnovaj privilegioj el la tempoj de Karolo la 4-a kaj Georgo de Podebrado. La kortega konsilanto Lamminger revokis al la imperiestro, kiu sendis en Ĥodion soldataron, kiu venkis super ĥodoj.
• la 28-an de novembro de 1695 Jan Sladký Kozina, gvidanto de la ribelo de ĥodoj estis en Plzeň ekzekutita.
• 1697 en Bohemio estis fonditaj unuaj manufakturoj.
• 1699 por dudek jaroj finis la militoj kontraŭ turkoj per Paco Karlovica, per kiu estis renovigita Hungara reĝlando kiel tutaĵo en la manoj de Leopoldo la 1-a kun tio, ke sole malgranda parto ĉe suda limo, nomata Banato, restis al turkoj.
• 1700 Leopoldo la 1-a enpraktikigis gregorian kalendaron.
• 1701 Leopoldo la 1-a avancis sian aliancanon brandenburgan princo-elektiston kaj prusian dukon Frederikon la 3-an je prusia reĝo.
• 1701 komenciĝis milito je heredaĵo post la hispanaj habsburgoj.
• la 5-an de majo de 1705 Leopoldo la 1-a mortis pro hidropulmo.

Leopoldo la 1-a
Persona informo
Leopold I
Naskiĝo	9-an de junio 1640 (1640-06-09) en Vieno
Morto	5-an de majo 1705 (1705-05-05) (64-jara) en Vieno
Tombo	Imperia kripto, Vieno [#]
Religio	katolika eklezio [#]
Lingvoj	germana • latina • hispana • itala [#]
Ŝtataneco	Germanio • Sankta Romia Imperio • Aŭstrio [#]
Subskribo
Familio
Dinastio	Habsburgoj [#]
Patro	Ferdinando la 3-a [#]
Patrino	Maria Anno de Hispanio, Sankta Romia Imperiestrino [#]
Gefratoj	Mariana de Aŭstrio • Archduchess Maria Anna Josepha of Austria • Eleonore, Duchess Consort of Lorraine • Ferdinando la 4-a • Archduke Karl Joseph of Austria [#]
Edz(in)o	Claudia Felicitas of Austria • Eleonora Magdalena de Palatinato-Neuburg • Margareta Teresa de Hispanio [#]
Infanoj	Maria Antonino de Aŭstrio • Jozefo la 1-a • Maria Elizabeto de Aŭstrio • Leopoldo Jozefo de Aŭstrio • Maria Ana de Aŭstrio • Maria Terezo de Aŭstrio • Karolo la 6-a • Maria Magdaleno de Aŭstrio • Ferdinand Wenzel von Habsburg • Johann Leopold von Habsburg • Maria Anna von Habsburg • Anna Marie von Habsburg • Maria Josefa von Habsburg • Christine von Habsburg • Archduchess Maria Josepha of Austria • Marie Margarete von Habsburg [#]
Profesio
Okupo	monarko • komponisto [#]
Aktiva en	Vieno [#]
Postenoj Postenoj Sankta Romia Imperiestro • Princo-elektisto • reĝo de Bohemio • Reĝo de Hungario [#]
Honorigoj Honorigoj Kavaliro de la Ordeno de la Ora Ŝaffelo [#]
Imperiestroj de la Sankta Romia Imperio
Dum	1658-1705
Antaŭulo	Ferdinando la 3-a
Sekvanto	Jozefo la 1-a
Reĝo de Bohemio
Dum	1656-1705
Antaŭulo	Ferdinando la 3-a
Sekvanto	Jozefo la 1-a
Reĝo de Hungario kaj Kroatio
Dum	1655-1705
Antaŭulo	Ferdinando la 3-a
Sekvanto	Jozefo la 1-a
[#]	Fonto: Vikidatumoj

Pola reĝo Johano la 3-a Sobieski renkontiĝas kun imperiestro de Sankta Romia Imperio Leopoldo la 1-a dum la Batalo de Vieno, pentraĵo de Artur Grottger

Eksteraj ligiloj

• http://www.futura-dtp.dk/SLAG/Personer/NavneL/Leopold1TR.htm Arkivigite je 2005-11-25 per la retarkivo Wayback Machine

• 
• 
•